Dyskryminacja w pracy - czy dotyczy także Ciebie?
Dyskryminacja w pracy może dotknąć każdego pracownika - ze względu na płeć, wiek, narodowość, religię, kolor skóry czy poglądy polityczne. Warto jednak wiedzieć, że przepisy prawa kategorycznie jej zabraniają, a każda osoba, która przez nią ucierpiała, może złożyć pozew w sądzie. Żaden współpracownik ani pracodawca nie może sprawić, że będziemy czuli się pomijani w pewnych kwestiach tylko ze względu na to, czy jesteśmy starsi, czy młodsi, a może mamy zagraniczne korzenie.
Mimo wszystko jednak dyskryminacja w pracy jest stale obecna i oprócz wymienionych czynników dotyczy także również pracowników zatrudnionych w innym wymiarze niż pełny etat lub na podstawie innej umowy.
Najczęściej dyskryminuje się pracowników ze względu na wiek oraz płeć. Jak temu przeciwdziałać? Kiedy walczyć o swoje prawa?
Dyskryminacja w pracy - rodzaje
Na początku warto podkreślić, że prawo zabrania zarówno dyskryminacji bezpośredniej, jak i pośredniej. Jak wygląda ta różnica?
Dyskryminacja bezpośrednia polega na gorszym traktowaniu osób ze względu na pewne kryteria i robieniu to w sposób całkowicie jawny. Przykłady często możemy zauważyć na przykład w ogłoszeniach o pracę. Nierzadko na stanowisko asystenta zarządu poszukiwana jest młoda kobieta, niejednokrotnie można się również spotkać ze stwierdzeniami “jesteśmy młodym zespołem, poszukujemy młodych, ambitnych ludzi”. Dyskryminacją bezpośrednią cechują się również firmy, w których kobiety zarabiają więcej niż mężczyźni, niezależnie od kompetencji, ale właśnie od płci, czy osoby młodsze otrzymują zaproszenia na szkolenia, a pomija się osoby starsze, widząc w nich (niesłusznie!) mniejszy potencjał.
Z kolei dyskryminacja pośrednia działa w nieco ukryty sposób. Przepisy w firmie teoretycznie nie zawierają niczego dyskryminującego kogokolwiek, jednak prawda okazuje się inna. Przykładowo w firmie odrębne przepisy dotyczą osób zatrudnionych na umowę zlecenie, a przepisy te są mniej korzystne niż w przypadku innych umów. Teoretycznie nic w tym złego, jednak w praktyce umowy zlecenia są zawierane tylko ze starszymi pracownikami. Wniosek nasuwa się więc sam.
Jak przejawia się dyskryminacja w pracy?
Powyżej przedstawiliśmy już rodzaje dyskryminacji. Jak jeszcze może przejawiać się dyskryminacja w pracy? Z pewnością należy zaznaczyć, że dotyczy ona nie tylko pracowników już zatrudnionych, lecz także osób ubiegających się o pracę. Często na rozmowie kwalifikacyjnej pracodawcy pytają kobiet, czy mają w planach urodzenie dziecka, co tłumaczą tym, że cenią sobie dyspozycyjność. Zazwyczaj po tym, jak dowiadują się, że kobieta ma takie plany, ma miejsce negatywna odpowiedź na aplikację lub firma po rekrutacji w ogóle nie odzywa się już do kandydata.
Krótko wspomnieliśmy również o szkoleniach, w których często pomijane są osoby starsze. Podobnie jest również z premiami. Z jakichś powodów niektórzy pracodawcy uważają, że rozwój kariery kończy się na pewnym etapie i nie inwestują w rozwój wieloletnich pracowników. Należy mieć świadomość, że każdy ma prawo do samorozwoju, bez względu na wiek i nikt nie może nam wmówić, że jest inaczej!
§ 1. Za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeżeniem § 2–4, uważa się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a § 1, którego skutkiem jest w szczególności:
1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,
2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,
3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe
– chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.
Dyskryminacja w pracy a płeć, czyli molestowanie
Molestowanie seksualne jest jedną z form dyskryminacji. Kodeks pracy definiuje ją następująco: "Dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika, w szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy."(art. 183a § 6). Wszelkie uwagi na temat naszego wyglądu, ciała, niepoprawne gesty czy plakaty eksponujące nagość są przejawami molestowania.
Czy mobbing to dyskryminacja w pracy?
Za inny przejaw dyskryminacji uważa się również mobbing. Jest on procesem długotrwałym, który ma na celu upokarzanie pracownika, ośmieszanie czy odsuwanie go od innych osób pracujących w firmie. Takie zachowania często sprawiają, że pracownik, który jest ofiarą mobbingu, wpada w depresję lub znacznie podupada na zdrowiu.
Dyskryminacja w pracy - co robić?
Zanim oskarżymy współpracownika czy pracodawcę o dyskryminację, zastanówmy się nad kilkoma czynnikami, np. czy wszyscy na określonym stanowisku są traktowani w ten sam sposób, czy występuje dyskryminacja pośrednia lub czy przepisy są zgodne z obowiązującym prawem. Początkowo warto zebrać dowody i udać się z nimi do pracodawcy, kadr czy do innych zaufanych osób w firmie. Jeżeli nie uda się wyjaśnić sytuacji w ten sposób, można wystąpić na drogę sądową. W tym czasie jesteśmy chronieni i pracodawca nie może rozwiązać naszej umowy.
