Komu przysługuje świadczenie rodzicielskie?

Obecnie nie jestem nigdzie zatrudniona, a spodziewam się dziecka. Czy w przypadku, gdy nie opłacam żadnych składek i nie mam prawa do zasiłku macierzyńskiego, mogę otrzymać świadczenie rodzicielskie?

Monika, Oława

Świadczenie rodzicielskie jest przyznawane w formie pieniężnej rodzicom dziecka, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego. Prawo do tego świadczenia jest uregulowane Ustawą o świadczeniach rodzinnych. Kto może otrzymać to świadczenie i jak się o nie ubiegać? Odpowiadamy poniżej.

Komu przysługuje świadczenie rodzicielskie?

Świadczenie rodzicielskie, inaczej zwane kosiniakowym jest stosunkowo nową formą wsparcia, które ma na celu w głównej mierze wsparcie finansowe rodziców, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego. Do grona tych osób można zaliczyć studentów, osoby bezrobotne czy osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych, które nie opłacają składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. O przyznanie świadczenia będą mogły również ubiegać się osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeżeli nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego. Kosiniakowe obowiązuje od 2016 roku i zgodnie z art. 17c ust. 1 przysługuje:

• matce dziecka,
• ojcu dziecka, w przypadku:

- skrócenia na wniosek matki dziecka okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego, po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia, zasiłku lub uposażenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka,
- śmierci matki dziecka,
- porzucenia dziecka przez matkę,

• opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia,
• rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia,
• osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.

Kto nie skorzysta ze świadczenia rodzicielskiego?

Świadczenia rodzicielskiego nie otrzymają osoby otrzymujące zasiłek macierzyński. Obecnie prawo do zasiłku macierzyńskiego (przez 52 tygodnie po urodzeniu dziecka, dłużej w przypadku ciąży mnogiej) mają rodzice będący pracownikami – w czasie urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego. Również osoby niebędące pracownikami, a podlegające ubezpieczeniu chorobowemu, czyli przedsiębiorcy sami opłacający składki oraz osoby zatrudnione na umowę zlecenie, jeśli od umowy odprowadzane są składki na ubezpieczenie chorobowe, mają prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres odpowiadający urlopom dla pracowników.

Ponadto w momencie, gdy jeden z rodziców otrzymuje zasiłek macierzyński, drugi rodzic nie będzie mógł skorzystać ze świadczenia rodzicielskiego. Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje również matce, ojcu lub osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku, gdy dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej.

Przez jaki okres przysługuje świadczenie rodzicielskie?

Świadczenie rodzicielskie jest przyznawane na okres wynoszący od 52 do 71 tygodni od dnia porodu, przysposobienia lub objęcia dziecka opieką. Długość okresu, na jaki przyznaje się świadczenie, jest uzależniona od mnogości ciąży, lub liczby przysposobionych lub objętych opieką dzieci i wynosi:

• 52 tygodnie – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką jednego dziecka,
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką dwojga dzieci,
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką trojga dzieci,
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką czworga dzieci,
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Ile wynosi świadczenie rodzicielskie?

Osobom, które otrzymały prawo do kosiniakowego przysługuje jedno świadczenie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci. Świadczenie to wynosi 1 000 zł miesięcznie, przy czym jego wysokość nie jest uzależniona od kryterium dochodowego. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady. W przypadku urodzenia przez kobietę dziecka w trakcie przebywania na zasiłku dla bezrobotnych lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu świadczenie rodzicielskie jest przyznawane w kwocie będącej różnicą między wysokością świadczenia rodzicielskiego a zasiłkiem dla bezrobotnych.

Ponadto nabywając uprawnienie do świadczenia rodzicielskiego w trakcie miesiąca, kwota świadczenia rodzicielskiego za niepełny miesiąc ustalana jest poprzez podzielenie kwoty świadczenia przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca. Następnie otrzymaną wartość mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje, a wynik zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Jak otrzymać świadczenie rodzicielskie?

Wnioski o świadczenie rodzicielskie są przyjmowane przez gminne organy właściwe, realizujące ustawę o świadczeniach rodzinnych. Gminny organ właściwy realizujący świadczenia rodzinne, który realizuje to zadanie to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej. Najczęściej świadczenia rodzinne w gminach realizowane są przez ośrodki pomocy społecznej. Szczegółowe informacje odnośnie wypłaty świadczenia rodzicielskiego osoba zainteresowana uzyska w urzędzie miasta. Interesant ma możliwość złożenia wniosku o świadczenie rodzicielskie w formie papierowej lub elektronicznej. Po świadczenie rodzic może się zgłosić w ciągu 3 miesięcy od porodu. Jeżeli zrobi to w późniejszym terminie, świadczenie będzie mu przysługiwało od momentu złożenia wniosku.

Podsumowując, beneficjentami świadczenia rodzicielskiego mogą zostać rodzice lub opiekunowie dziecka, którzy nie są uprawnieni do pobierania zasiłku macierzyńskiego. Świadczenie rodzicielskie jest przyznawane na okres wynoszący od 52 do 71 tygodni i wynosi 1 000 zł miesięcznie.