Palenie w pracy – czy pracodawca może zabronić palenia?

Na skróty

Temat palenia papierosów w pracy jest dość kontrowersyjny, bowiem nie wszyscy pracownicy są palaczami. Zakłady pracy regulują zasady palenia i niekiedy dają pracownikom szansę na przysłowiowego papierosa w trakcie pracy. Czy jednak palenie w pracy jest prawnie dozwolone? I w końcu – czy pracodawca może zakazać palenia w pracy? Niniejsze kwestie poruszamy w artykule.

Palenie w pracy w świetle Kodeksu pracy

W Kodeksie pracy próżno szukać zapisów o przerwie na papierosa. Kodeks pracy (dalej jako kp) daje pracownikowi szansę odpoczynku, jednak bez wskazania, że przerwa ta może być spożytkowana na papierosa. Art. 134 kp gwarantuje, że jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy. Oznacza to, że pracownik zatrudniony na etat – zarówno w systemie podstawowym, jak i równoważnym – po przepracowaniu 6 godzin ma prawo do odpoczynku.

Jeżeli wewnętrzne regulacje nie zabraniają palenia w pracy, pracownik może podczas przerwy śniadaniowej zapalić papierosa; przerwa ta wlicza się do czasu pracy.

Zapis ten nie zabiera pracownikowi prawa do zapalenia papierosa, a więc jeśli wewnętrzne regulacje tego nie zabraniają, w trakcie takiej przerwy pracownik ma prawo zapalić papierosa.

Zobacz też

Czy w zakładzie pracy musi być palarnia?

Jeszcze do niedawna przedsiębiorcy mieli obowiązek zapewnienia palącym pracownikom wyznaczonego miejsca do palenia papierosów, tzw. palarni. Zmiana rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów i higieny pracy spowodowała wykreślenie palarni jako miejsca, które musi być zapewnione w przestrzeni firmy. Rozporządzenie to wymienia jako pomieszczenia higieniczno-sanitarne następujące miejsca:

szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy;
jadalnie z wyjątkiem stołówek;
pomieszczenia do wypoczynku;
pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

Palarnia nie występuje w tym katalogu pomieszczeń, zatem to od dobrej woli pracodawcy zależy, czy takie miejsce w danym zakładzie pracy się pojawi.

Całkowity zakaz palenia w firmie – czy możliwe?

Jeśli w zakładzie pracy nie ma palarni, pracownik nie może na tym terenie zapalić papierosa, ponieważ złamie w ten sposób prawo. Zgodnie z ustawą antynikotynową zabrania się palenia wyrobów tytoniowych poza wyraźnie wyodrębnionymi miejscami:

na terenie zakładów opieki zdrowotnej i w pomieszczeniach innych obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne;
na terenie jednostek organizacyjnych systemu oświaty, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, oraz jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej;
na terenie uczelni;
w pomieszczeniach zakładów pracy innych;
w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku do użytku publicznego;
w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych;
w środkach pasażerskiego transportu publicznego oraz w obiektach służących obsłudze podróżnych;
na przystankach komunikacji publicznej;
w pomieszczeniach obiektów sportowych;
w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci;
w innych pomieszczeniach dostępnych do użytku publicznego.

Kto pali wyroby tytoniowe w miejscach objętych zakazami określonymi w ustawie antytytoniowej, podlega karze grzywny do 500 zł. Karę nakłada straż gminna lub policja – pracodawca może co najwyżej zawiadomić o zdarzeniu odpowiednie służby.

Choć Kodeks pracy nie daje pracodawcy jasnych narzędzi do tego, aby walczyć z nałogiem swoich pracowników, należy pamiętać, że przełożony jest zobligowany do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Tym samym ma więc prawo wprowadzić wewnętrzne regulacje prawne. Idąc dalej, pracodawca może wydać całkowity zakaz palenia w danym zakładzie pracy – zakaz ten, odpowiednio uregulowany, może obowiązywać zarówno w całym zakładzie, jak i przed nim.

Kary za palenie w pracy

Pracodawcy, którzy nie chcą, aby ich pracownicy palili podczas pracy, nie mają związanych rąk. Przysługuje im bowiem prawo do wydawania zakazów, których nieprzestrzeganie może skutkować karą porządkową dla pracownika. Jeśli w danym zakładzie pracy obowiązuje kategoryczny zakaz palenia, a pracownik i tak pali papierosy na tym terenie, wówczas może zostać ukarany przez pracodawcę karą upomnienia lub nagany za nieprzestrzeganie porządku pracy. Co więcej, jeśli za sprawą palenia w pracy pracownik nie przestrzega przepisów BHP i przeciwpożarowych, naraża tym samym innych pracowników, stąd może zostać na niego nałożona kara również finansowa.

Art. 108 Kodeksu pracy

§ 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:

1) karę upomnienia;
2) karę nagany.

§ 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może również stosować karę pieniężną.

Kara pieniężna nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Ponadto nie można jej zastosować po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Kara może być zrealizowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika, a jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty – ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy.

Dodatkowe przerwy na dymka – czy to możliwe?

Kilka lat temu pojawił się projekt ustawy, który miał wprowadzić do Kodeksu pracy nowe zapisy dotyczące przerwy na papierosa. W kodeksie miał się pojawić zapis o tym, że wyjścia na papierosy w pracy należy odpracować – palący pracownik wydłuża swój czas pracy adekwatnie do czasu spędzonego na paleniu. Przepisy te nie zostały jednak wprowadzone, ale dowodzą, że kwestie takie jak palenie w pracy pozostają bardzo kontrowersyjne i ciągle żywe.

Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy – niewliczaną do czasu pracy – w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.

Pracodawcy radzą sobie z tą kwestią różnie. Choć większość zakładów pracy wprowadza zakazy, bywają i takie miejsca, w których pracownicy otrzymują od pracodawcy dodatkową przerwę i mogą ją wykorzystać na własne cele – w tym również na zapalenie papierosa.

Palenie w pracy – podsumowanie

Palenie w pracy jest zjawiskiem powszechnym. Pracodawcy dysponują jednak konkretnymi instrumentami prawnymi, które mogą pomóc im w walce z kłopotliwym nałogiem pracowników. Prawo nie wymusza na pracodawcy tworzenia palarni, co więcej – pracodawca może nawet wprowadzić całkowity zakaz palenia zarówno na terenie zakładu, jak i w jego obrębie. Z drugiej strony przełożony może jednak być bardziej liberalny i wyznaczyć miejsce przeznaczone dla palaczy albo wprowadzić dodatkową przerwę (bezpłatną), podczas której pracownik ma prawo zapalić. W razie naruszeń palenie w pracy może skutkować karami dla pracownika, w tym również finansowymi.

Polecamy:

Kiedy pracownik może odejść z pracy bez okresu wypowiedzenia?