Odstąpienie od umowy o kredyt przez konsumenta

Zawarcie umowy o kredyt konsumencki stanowi jedną z najczęściej występujących form wsparcia finansowego. Czasami jednak podjęcie zobowiązania kredytowego przez konsumenta nie jest decyzją do końca przemyślaną, mogą też zaistnieć pewne okoliczności przemawiające za koniecznością rezygnacji z pożyczki. W takim przypadku możliwe jest odstąpienie od umowy o kredyt — kiedy i w jakich sytuacjach jest to dopuszczalne? Więcej na ten temat w artykule.

Umowa o kredyt konsumencki — podstawa prawna oraz najważniejsze informacje

Kwestie dotyczące zawarcia umowy o kredyt konsumencki zostały uregulowane w przepisach Ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, zwanej dalej „ustawą”.

Ponadto przez umowę o kredyt konsumencki uważa się również umowę o kredyt, nieobjęty zabezpieczeniem hipoteką, który jest przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego, w tym w wysokości większej niż określona w art. 3 ust. 1 ustawy. 

Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności: 

• umowę pożyczki;

• umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;

• umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;

• umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia;

• umowę o kredyt odnawialny.

Prawo do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki

Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy.

Termin do odstąpienia od umowy jest zachowany, jeżeli konsument przed jego upływem złoży oświadczenie o odstąpieniu od umowy pod jeden ze wskazanych przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego adresów, o których mowa w art. 53 ust. 3 ustawy. 

Dla zachowania terminu do odstąpienia od umowy jest wystarczające wysłanie oświadczenia przed jego upływem.

Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawiera elementów określonych w art. 30 ustawy, czyli podstawowych wymaganych ustawą postanowień, takich jak m.in. rodzaj kredytu, czas obowiązywania umowy, całkowitą kwotę kredytu oraz terminy i sposób wypłaty kredytu, konsument może odstąpić od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia dostarczenia mu wszystkich elementów wymienionych we wskazanym przepisie.

Koszty związane z odstąpieniem od umowy o kredyt konsumencki

Jak stanowi art. 54 ust. 1 ustawy, konsument nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od umowy o kredyt konsumencki, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia jego spłaty. 

Przykład 1.

Konsument postanowił odstąpić od umowy o kredyt konsumencki zgodnie z ustawowymi zasadami. W takim przypadku kredytodawcy nie przysługują żadne inne opłaty, z wyjątkiem wspomnianych wcześniej odsetek oraz bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzecz organów administracji publicznej. 

Należy jednocześnie pamiętać, że jeśli z umową o kredyt związana jest usługa dodatkowa świadczona przez kredytodawcę lub osobę trzecią — na podstawie umowy między tą osobą a kredytodawcą — w przypadku skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy o kredyt, odstąpienie to jest skuteczne także wobec umowy o usługę dodatkową. 

Odstąpienie przez konsumenta od umowy o kredyt wiązany

Konsument może również odstąpić od umowy o kredyt wiązany. 

W rozumieniu przepisów ustawy umowa o kredyt wiązany to umowa o kredyt, z którego jest wyłącznie finansowane nabycie towaru lub usługi na podstawie innej umowy, a obie te umowy są ze sobą powiązane, zgodnie z którymi: 

• sprzedawca lub usługodawca udziela kredytu konsumentowi na nabycie towaru lub usługi od tego sprzedawcy lub usługodawcy, albo 

• nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, który współpracuje ze sprzedawcą lub usługodawcą w związku z przygotowaniem lub zawarciem umowy o kredyt, albo 

• nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, a towar lub usługa są szczegółowo określone w umowie o kredyt.

W powyższych okolicznościach sprzedawca lub usługodawca jest zobowiązany do zwrotu kredytodawcy spełnionego na jego rzecz świadczenia.

Przykład 2. 

Konsument odstąpił od umowy o kredyt wiązany. W takim przypadku kredytodawca przedstawia sprzedawcy lub usługodawcy kopię oświadczenia o odstąpieniu od umowy wraz z żądaniem zwrotu kredytu. Z kolei konsument jest zobowiązany do zwrotu kredytodawcy odsetek należnych mu od dnia wydania towaru przez sprzedawcę lub rozpoczęcia świadczenia usług przez usługodawcę do dnia złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy – nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia złożenia tego oświadczenia. 

Jeżeli towar został wydany konsumentowi przed upływem terminu do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki, a konsument skorzystał z tego prawa, sprzedawca zachowuje roszczenie o zapłatę przez konsumenta ceny, chyba że konsument niezwłocznie zwróci towar, a sprzedawca go przyjmie — w takim przypadku umowa o nabycie towaru wygasa. 

Warunki dotyczące przyjęcia przez sprzedawcę towaru określa umowa między sprzedawcą a konsumentem. W przypadku umowy o świadczenie usług konsument powinien zwrócić usługodawcy wynagrodzenie za świadczoną usługę. 

Strony mogą postanowić, że wydanie towaru lub rozpoczęcie świadczenia usługi może nastąpić po upływie 14-dniowego terminu odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki. 

W razie gdy konsument skorzystał z przyznanego mu, na podstawie odrębnych przepisów, prawa do odstąpienia od umowy na nabycie określonego towaru lub usługi, to odstąpienie konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt wiązany. 

Odpowiednie stosowanie przepisów do umowy o kredyt konsumencki zawartej na odległość

W przypadku odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa stosuje się omówione powyżej przepisy zawarte w rozdziale 5 ustawy. 

Prawo dochodzenia swoich roszczeń przez konsumenta

Zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy w razie, gdy sprzedawca lub usługodawca nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie wobec konsumenta, a żądanie przez konsumenta wykonania tego zobowiązania nie było skuteczne — konsumentowi przysługuje prawo dochodzenia swoich roszczeń o wykonanie tego zobowiązania od kredytodawcy. 

Przykład 3.

Konsument bezskutecznie żądał od sprzedawcy realizacji zobowiązania. W takim przypadku konsument ma prawo dochodzenia swoich roszczeń o wykonanie tego zobowiązania od kredytodawcy. Przepisy przewidują jednak, że odpowiedzialność kredytodawcy jest ograniczona do wysokości udzielonego konsumentowi kredytu.

Odstąpienie od umowy o kredyt przez konsumenta — podsumowanie

Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy, przy czym dla zachowania terminu do odstąpienia jest wystarczające wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Konsument nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od umowy kredytowej, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia jego spłaty. Konsument może również odstąpić od umowy o kredyt wiązany. Przepisy dotyczące odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki stosuje się także do umowy o taki kredyt zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.