Wypadek w czasie przerwy w pracy traktowany jak wypadek przy pracy?

Jestem zatrudniona na podstawie umowy o pracę w firmie produkcyjnej. W czasie przerwy zakrztusiłam się wodą, co spowodowało, że potknęłam się o ławkę, upadłam i złamałam nos. Czy wypadek w czasie przerwy jest traktowany tak samo jak wypadek przy pracy?

Anna, Legnica

Wypadek w pracy jest dla pracodawcy, jak i dla samego poszkodowanego, sytuacją stresową. O tym, czy dane zdarzenie, które odbyło się w pracy, będzie uznane za wypadek w pracy, decyduje specjalny zespół powypadkowy.

Wypadek w pracy

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Nie każde jednak będzie uznane za wypadek w pracy. Aby tak było, musi ono nastąpić:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Jak widać, aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi być ściśle powiązane z pracą. Co prawda ustawodawca zależność z wykonywaną pracą pojmuje bardzo szeroko, jednak nie określa wprost, czy wypadek podczas przerwy będzie traktowany jak wypadek w pracy.

Kiedy wypadek w czasie przerwy w pracy pozostaje w związku z pracą?

Czas pracy to okres, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy; do czasu pracy wlicza się również przerwa, ale tylko wówczas, jeśli jest to przerwa obligatoryjna. 

Przypomnijmy, że pracownik zgodnie z Kodeksem pracy ma prawo do:

• 15-minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy w sytuacji, gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Prawo to dotyczy pracowników zatrudnionych na pełny etat, w nieprzerywanym lub równoznacznym systemie czasu pracy oraz zatrudnionych na niepełny etat – w tym ostatnim przypadku warunkiem jest przepracowanie odpowiedniej liczby godzin w ciągu doby;
• przerwy lunchowej nieprzekraczającej 60 minut – w zależności od stanowiska pracy pracodawca może wprowadzić nieodpłatną przerwę, lecz nie jest ona wliczana do czasu pracy.

Jeśli zatem wypadek wydarzył się w pracy podczas 15-minutowej przerwy, to co do zasady wydaje się, że powinien być uznany za wypadek przy pracy (przy spełnieniu odpowiednich kryteriów). W tej sytuacji należy przytoczyć postanowienie Sądu Najwyższego z 22 grudnia 2005 roku, w którym zwrócono uwagę, że związek zdarzenia z pracą zostaje zerwany, wówczas gdy pracownik nie wykonuje pracy bez prawnego usprawiedliwienia, ale nie dotyczy to krótkotrwałych przerw w pracy pozostających w związku z wykonywanymi normalnie czynnościami. Można zatem uznać, że jeśli wypadek wydarzył się w trakcie przerwy, to traktowany jest jak wypadek przy pracy.

Związek zdarzenia z pracą

Związek zdarzenia z pracą występuje również wtedy, gdy poszkodowany wykonuje inne czynności niż służbowe, w tym także służące zaspokojeniu własnych potrzeb. Jak już wspomniano, za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie wywołane przyczynami zewnętrznymi, czyli także takie, które spowodowane zostało zaniedbaniami pracodawcy. Zgodnie ze stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy „Nie ma cech wypadku przy pracy uraz, który jest następstwem zakłóceń wywołanych przez czynnik tkwiący wyłącznie w organizmie poszkodowanego, tj. przyczynę wewnętrzną. Np. uraz wskutek upadku spowodowanego atakiem epilepsji, śmierć w wyniku zawału mięśnia sercowego w okolicznościach nie odbiegających rażąco od warunków powszechnie przyjmowanych za normalne”.

Zerwanie związku z pracą?

Nie zawsze jednak wykonywane czynności będą miały związek z pracą. Zerwanie związku z pracą występuje np. w sytuacji, kiedy poszkodowany bez uzasadnienia nie świadczy pracy. Związek zdarzenia z pracą, poza przypadkami wynikającymi wprost z definicji wypadku przy pracy, zostaje jednak zachowany w warunkach, gdy poszkodowany nie świadczy pracy, a wykonuje inne czynności, w tym służące zaspokojeniu jego własnych potrzeb. Są to przypadki takie jak np.:

• upadek powodujący uraz w drodze do sklepu w celu zakupu artykułów żywnościowych do spożycia podczas przerwy śniadaniowej;
• skaleczenie dłoni przy zmywaniu talerza po posiłku w czasie tej przerwy itp.

Problem związku zdarzenia wypadkowego z pracą od lat wzbudza wiele wątpliwości, czego wyrazem jest obfite orzecznictwo sądowe w tym zakresie.

Ile za wypadek?

Jeśli zdarzenie zostanie uznane za wypadek w pracy, wówczas przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru. W tej samej wysokości zasiłek chorobowy należy się także wtedy, gdy niezdolność do pracy jest konsekwencją późniejszych następstw wcześniej stwierdzonego wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Prawo do zasiłku przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy, niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu. Jeśli ubezpieczenie wypadkowe ustało, pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, pod warunkiem że:

• stał się niezdolny do pracy w wyniku wypadku przy pracy albo choroby zawodowej w czasie trwania ubezpieczenia i niezdolność do pracy trwa nieprzerwanie po ustaniu ubezpieczenia albo
• stał się niezdolny do pracy w wyniku stwierdzonego wcześniej wypadku przy pracy lub choroby zawodowej:
• w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia albo
• w ciągu 3 miesięcy – w razie choroby zakaźnej, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od jej początku

oraz niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni.

Pracownik może się odwołać!

Jeśli pracodawca nie uzna zdarzenia za wypadek przy pracy, pracownik ma prawo odwołać się do sądu pracy. Prawo wniesienia takiego odwołania przysługuje każdemu, kto ma w tym interes prawny.

Podsumowanie wypadek w czasie przerwy

Wypadek w trakcie przerwy należy uznać za taki, który wydarzył się w pracy. Pracownik za ten czas otrzyma 100% płatnego zwolnienia i może także starać się o jednorazowe odszkodowanie. Jeśli jednak z różnych przyczyn wypadek na przerwie nie będzie uznany za wypadek w pracy, pracownik może odwołać się od tego postanowienia w sądzie pracy.