Czy pracownik może mieć dwie umowy o pracę w 2024 r.?

Powszechna staje się sytuacja, że pracownicy nawiązują więcej niż jeden stosunek pracy, świadczą pracę nie tylko dla jednego pracodawcy lub dostają propozycję od obecnego pracodawcy w sprawie podjęcia dodatkowego etatu. Czy jeśli pracownik posiada dwie umowy o pracę, to musi dopełnić dodatkowych formalności wobec ZUS-u i US?

Pracownik może mieć dwie umowy o pracę  2024 r.

Powszechnie obowiązujące przepisy nie zabraniają pracownikowi zatrudnienia na dwie umowy o pracę. Nie ma on też obowiązku informowania o tym swojego pracodawcy. Czynnikiem, który może uniemożliwić podjęcie dodatkowej pracy, jest podpisanie umowy o zakazie konkurencji.

Dwie umowy z tym samym pracodawcą

Kodeks pracy nie zawiera wyraźnego zakazu zawierania dwóch umów o pracę z jednym pracownikiem przez tego samego pracodawcę. Jest to możliwe, gdy rodzaj pracy jest wyraźnie inny niż uzgodniony i jest wykonywany w podstawowym czasie pracy. Dwie umowy o pracę dla tego samego pracownika mogą być uznane przez organy kontrolne za próbę obejścia przepisów o czasie pracy i wynagradzaniu za godziny nadliczbowe, zwłaszcza gdy pierwotny zakres obowiązków pracownika będzie podobny do tego przypisanego do nowego zatrudnienia.

Pracodawca, który zatrudnia pracownika na podstawie dwóch umów o pracę, powinien pamiętać, że w takim wypadku muszą być zachowane odpowiednie przerwy w świadczeniu pracy, tak aby pracownik miał zagwarantowany odpoczynek na regenerację sił. Gdy natomiast praca świadczona jest u dwóch różnych pracodawców, może to być praca nawet na dwa pełne etaty. Pracodawca musi prowadzić rozliczenie czasu pracy dla każdego ze stosunków pracy – wynagrodzenie liczone jest oddzielnie dla każdego z nich i podlega odrębnej ochronie. Pracownik ma z każdego stosunku naliczane uprawnienia pracownicze, takie jak prawo do urlopu. Z każdego z nich ma też prawo do urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego, wychowawczego i urlopów bezpłatnych, szkoleniowych i okolicznościowych.

Dwie umowy o pracę u innych pracodawców

Przepisy prawa pracy zezwalają na pracę u dwóch różnych pracodawców i to nawet na dwa pełne etaty. W takim przypadku nie istnieją prawne ograniczenia. Natomiast pracownik nie ma obowiązku informowania pracodawcy o podpisaniu drugiej umowy o pracę. Ograniczeniem w tym zakresie może być podpisanie umowy o zakazie konkurencji – wówczas zgodnie z jej zapisami pracownik nie może rozpocząć pracy w tej samej lub podobnej branży.

Należy jednak pamiętać, że niektóre grupy zawodowe ze względu na charakter świadczonej pracy muszą mierzyć się z pewnymi ograniczeniami w zakresie posiadania dwóch umów o pracę, są to m.in. zawodowi kierowcy. Ustawa o czasie pracy kierowców nakłada na pracodawcę obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowcy oraz uzyskania od niego oświadczenia na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy oraz o przeciętnej tygodniowej liczbie godzin wykonywanych przewozów drogowych lub innych czynności na innej podstawie niż stosunek pracy albo o ich niewykonywaniu.

Pracownik z dwoma umowami posiada prawo do urlopu u każdego pracodawcy. Przysługuje mu także u każdego z pracodawców np. urlop macierzyński, rodzicielski, okolicznościowy.

Przykład 1.

Pan Artur pracuje na podstawie dwóch umów u dwóch różnych pracodawców, jego staż pracy wynosi ponad 10 lat. Ile urlopu mu przysługuje?

Urlop pana Artura rozpatruje się oddzielnie u każdego z pracodawców:

• u pierwszego pracuje na pełen etat, więc przysługuje mu 26 dni płatnego urlopu wypoczynkowego;
• u drugiego jego wymiar pracy wynosi 1/2 etatu, zatem u tego pracodawcy przysługuje mu 13 dni urlopu.

Planowanie na 2023 rok wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20 czerwca 2019 roku w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej zagwarantuje pracownikom możliwości pracy u kilku różnych pracodawców. Oznacza to, że pracodawca nie będzie mógł zabronić innej działalności zarobkowej bądź traktować zatrudnionego niekorzystnie z tego względu. Zmiany te nie uchylają zakazu konkurencji.

Jakie składki ZUS przy drugiej umowie o pracę?

Jeżeli pracownik ma więcej niż jeden etat, obowiązkowo odprowadzane są składki od całego przychodu, jaki otrzymuje on w ramach umowy o pracę. Nie dochodzi w takim wypadku do zbiegu tytułów do ubezpieczeń. Z obu tytułów pracownik zgłaszany jest do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Przy ustalaniu wysokości przychodu, uzyskanego przez pracownika w danym miesiącu kalendarzowym i który stanowi podstawę wymiaru składek ZUS, wynagrodzenie z dwóch umów o pracę sumuje się.

Również świadczenia z ubezpieczeń społecznych przysługują pracownikowi odrębnie z każdej umowy o pracę.

Podatek dochodowy przy podwójnym etacie

Pracownik nie musi informować urzędu skarbowego o podjęciu dodatkowego zatrudnienia. Jednak przy wyliczeniu swojego podatku pracodawca będzie mógł odliczyć koszty uzyskania przychodu z każdego stosunku pracy oddzielnie. Koszty uzyskania przychodów przysługują pracownikowi w każdym miesiącu z każdego stosunku pracy pod warunkiem, że w danym miesiącu pracownik uzyskał z tego tytułu przychód.

Jeżeli podatnik uzyskuje przychody równocześnie z tytułu więcej niż jednego stosunku pracy, koszty te za rok podatkowy nie mogą przekroczyć łącznie 4 500 zł lub w przypadku kosztów podwyższonych 5 400 zł.

Z każdego stosunku pracy, niezależnie czy zawarty jest z jednym, czy z kilkoma zakładami pracy, przysługują odrębne koszty uzyskania przychodów. Pracodawca nie ogranicza jednak kosztów w trakcie roku do przysługującego limitu rocznego. Ich ograniczenia za rok podatkowy dokonuje pracownik w rozliczeniu rocznym.

Do tej pory kwota zmniejszająca podatek mogła być uwzględniona tylko raz w miesiącu i wynosiła 300 zł miesięcznie. Bez znaczenia było, z ilu umów o pracę pracownik otrzymał w danym miesiącu przychód. Pracownik mógł złożyć tylko jedno oświadczenie o kwocie zmniejszającej podatek dochodowy w jednym zakładzie pracy (tam, gdzie został złożony PIT-2), jeżeli zatrudniony był u kilku pracodawców.

Natomiast zgodnie ze zmianami obowiązującym od 1 stycznia 2023 roku kwota zmniejszająca podatek pozostanie na tym samym poziomie. Zmieniły się jednak zasady dotyczące jej uwzględniania przy obliczaniu miesięcznych zaliczek na podatek. Kwotę zmniejszającą podatnik może podzielić między dwóch lub trzech płatników, składając im stosowne oświadczenia. W przypadku:

• jednej umowy kwota zmniejszająca podatek wyniesie 300 zł;
• dwóch umów – po 150 zł;
• trzech umów – po 100 zł.

Nowy druk PIT-2, który obowiązuje od 2023 roku, jest dostosowany do zmian, co oznacza, że ulgę podatkową będzie można stosować nawet u trzech pracodawców.

Przykład 2.

Pani Joanna pracuje u dwóch różnych pracodawców i do tej pory tylko u jednego złożyła PIT-2 i tylko on stosował kwotę wolną. W 2023 roku będzie mogła złożyć PIT-2 u każdego pracodawcy i wówczas u każdego z nich zostanie zastosowana kwota wolna – 150 zł.

Polskie prawo nie zakazuje pracy na dwóch umowach o pracę z tym samym pracodawcą lub pracy na etacie w dwóch różnych firmach. Warto jednak wiedzieć, jakie są regulacje w tym zakresie.