Świadczenie 500+ – dla kogo i na jakich zasadach?

Z nadejściem nowego roku całe społeczeństwo doświadcza zmian związanych z  wprowadzaniem nowych przepisów dotyczących nie tylko podatków i ubezpieczeń społecznych, lecz także programu socjalnego Rodzina 500 Plus, w którego ramach wypłacane jest świadczenie wychowawcze potocznie określane jako świadczenie 500+.

Świadczenie wychowawcze – komu przysługuje?

Świadczenie wychowawcze, tzw. świadczenie 500+, aktualnie jest wypłacane na każde dziecko do ukończenia przez nie 18. roku życia, bez względu na dochody rodziny. 

Celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.

Świadczenie wychowawcze przysługuje:

• matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, albo
• opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dziecko wspólnie z nim zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu opiekuna faktycznego, albo
• opiekunowi prawnemu dziecka, albo
• dyrektorowi domu pomocy społecznej, albo
• rodzinie zastępczej, albo
• osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, albo
• dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, albo
• dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, albo
• dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

Świadczenie wychowawcze nie przysługuje, jeżeli: 

• dziecko pozostaje w związku małżeńskim;
• dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
• pełnoletnie dziecko ma ustalone prawo do świadczenia wychowawczego na własne dziecko;
• członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. 

Jeśli dziecko zgodnie z orzeczeniem sądu pozostaje pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego.

Jeśli opiekę nad dzieckiem, na które przysługuje świadczenie wychowawcze, sprawuje oboje rodziców, wówczas środki otrzyma ten z nich, który pierwszy złoży wniosek. Po złożeniu wniosku przez drugiego rodzica Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie musiał ustalić, kto sprawuje opiekę. W tym celu konieczne może okazać się o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego przez pracowników ośrodka pomocy społecznej.

Kto wypłaca świadczenie 500+?

Dotychczas organem właściwym w sprawach składania wniosków i wypłaty świadczenia wychowawczego 500+ był wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze lub otrzymującej świadczenie wychowawcze.

Do końca maja 2022 roku świadczenie przyznane na podstawie wniosku złożonego w ubiegłym roku wypłacać będzie dotychczasowy świadczeniodawca, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy wniosek dotyczy nowo narodzonego dziecka, w tym wypadku bowiem wniosek złożony do ZUS-u po 1 stycznia 2022 roku oznacza, że to ZUS wypłaci świadczenie.

Jak wygląda wypłata 500+ w 2022 roku?

Świadczenie wychowawcze 500 + przyznawane jest na tzw. okres świadczeniowy. Rozpoczyna się on od 1 czerwca każdego roku i trwa do 31 maja roku następnego. W tym przypadku nie zachodzą żadne zmiany. Rodzice dzieci uprawnionych do otrzymywania świadczenia w celu zachowania ciągłości wypłat środków powinni pamiętać o złożeniu wniosku na kolejny okres. 

Od 1 czerwca 2022 roku do 31 maja 2023 roku za realizację programu odpowiedzialność przejmuje już wyłącznie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Terminy wypłaty świadczenia 500+ w nowym okresie świadczeniowym będą związane z  datą, kiedy rodzic złoży do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych poprawnie uzupełniony wniosek.

• Gdy prawidłowo wypełniony wniosek o wypłatę świadczenia zostanie złożony w terminie od 1 lutego 2022 roku do 30 kwietnia 2022 roku, wówczas świadczenie zostanie wypłacone do 30 czerwca 2022 roku.
• Gdy prawidłowo wypełniony wniosek o wypłatę świadczenia zostanie złożony w terminie od 1 maja 2022 roku 31 maja 2022 roku, wówczas świadczenie zostanie wypłacone do 31 lipca 2022 roku.
• Gdy prawidłowo wypełniony wniosek o wypłatę świadczenia zostanie złożony w terminie od 1 czerwca 2022 roku do 30 czerwca 2022 roku, wówczas świadczenie zostanie wypłacone do 31 sierpnia 2022 roku.
• Gdy prawidłowo wypełniony wniosek o wypłatę świadczenia zostanie złożony w terminie od 1 lipca 2022 roku do 31 lipca 2022 roku, wówczas świadczenie zostanie wypłacone do 30 września 2022 roku.
• Gdy prawidłowo wypełniony wniosek o wypłatę świadczenia zostanie złożony w terminie od 1 sierpnia 2022 roku do 31 sierpnia 2022 roku, wówczas świadczenie zostanie wypłacone do 31 października 2022 roku.

Wniosek o świadczenie 500+

Wniosek o wypłatę świadczenia 500+ zawiera: 

1. dane dotyczące osoby występującej o przyznanie świadczenia wychowawczego, w tym:  imię, nazwisko, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania, stan cywilny, obywatelstwo, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres poczty elektronicznej, numer telefonu oraz informację, czy osoba występująca o przyznanie świadczenia wychowawczego lub członek rodziny wykonują pracę najemną lub pracę na własny rachunek, a jeśli tak w jakim państwie;
2. dane dotyczące dzieci, na które wnioskodawca ubiega się o przyznanie świadczenia wychowawczego, w tym: imię, nazwisko, datę urodzenia, stan cywilny, obywatelstwo, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz, w przypadku gdy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, adres miejsca zamieszkania;
3. dane dotyczące innych osób podane przez osobę ubiegającą się o przyznanie świadczenia wychowawczego, jeżeli w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;
4. numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe stanowią inaczej;
5. oświadczenie o niewystępowaniu okoliczności pozbawiających prawa do świadczenia wychowawczego.

Kiedy osoba wnioskująca o przyznanie świadczenia wychowawczego na kolejny okres złoży nieprawidłowo wypełniony wniosek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wzywa pisemnie osobę ubiegającą się o świadczenie do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Niezastosowanie się do wezwania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez wnioskodawcę skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia. 

W przypadku, gdy wnioskodawca złoży wniosek o przyznanie świadczenia wychowawczego bez wymaganych dokumentów, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjmuje wniosek i wyznacza termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni na uzupełnienie brakujących dokumentów. 

Niezastosowanie się do wezwania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez wnioskodawcę skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia.

Przyznanie świadczenia 500+ a decyzja ZUS

Informacja o przyznaniu świadczenia wychowawczego lub zawiadomienie o umieszczeniu tej informacji na profilu informacyjnym mogą zostać przesłane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie ubiegającej się o świadczenie wychowawcze na wskazany we wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego adres poczty elektronicznej lub numer telefonu.

Nieodebranie przez wnioskodawcę informacji o przyznaniu świadczenia wychowawczego nie wstrzymuje wypłaty tego świadczenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może bez zgody strony zmienić lub uchylić prawo do świadczenia wychowawczego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna mająca wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, osoba nienależnie pobrała świadczenie wychowawcze lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego. 

Pamiętać należy, że nadal zgodnie z brzmieniem przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego świadczenie wychowawcze, o którym mowa w Ustawie z dnia 11 lutego 2016 roku o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, nie wpływa na zakres świadczeń alimentacyjnych.