Świadczenie pielęgnacyjne – zmiany obowiązujące od dnia 1 stycznia 2024 roku

W odniesieniu do różnych należności o charakterze opiekuńczym sporo się ostatnio dzieje. Całkiem niedawno wprowadzono np. nowe świadczenie wspierające dla osób niepełnosprawnych. W ramach tych przepisów dokonano także zmian w zakresie świadczenia pielęgnacyjnego. Jakie zatem będą zasady przysługiwania świadczenia pielęgnacyjnego w 2024 roku? Świadczenie pielęgnacyjne omawiamy w niniejszym artykule.

Świadczenie pielęgnacyjne – podstawa prawna 

Uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego regulują przepisy Ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych zwanej dalej u.ś.r.

Zmiany dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego wchodzą w życie z 1 stycznia 2024 roku i wynikają z Ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym.

Uprawnieni do świadczenia pielęgnacyjnego

Podmioty uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego zostały wskazane w art. 17 ust. 1 u.ś.r. Oznacza to, że od 1 stycznia 2024 roku przysługuje ono: 

1. matce albo ojcu;

2. innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom;

3. opiekunowi faktycznemu dziecka;

4. rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego

– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia, legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Wyłączenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego

Przepisy u.ś.r. zawierają jednocześnie katalog przypadków, w których świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje. Warto podkreślić, że stanowi on zamkniętą listę okoliczności wykluczających pobieranie wspomnianego świadczenia.

Zgodnie z art. 17 ust. 5 u.ś.r. od 1 stycznia 2024 roku świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

• osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w Ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;

• osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;

• osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;

• na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;

• na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w Ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego na drugą i każdą kolejną osobę wymagającą opieki

Niezwykle istotną zmianą, jaka wchodzi w życie 1 stycznia 2024 roku, jest podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego na drugą i każdą następną osobę, nad którą sprawowana jest opieka. Co więcej, w takich okolicznościach wspomniane świadczenie podwyższa się o 100% na każdą osobę wymagającą opieki.

Zgodnie z nowym art. 17 ust. 3e u.ś.r. osobom uprawnionym do świadczenia pielęgnacyjnego (odpowiednio: matce lub ojcu, innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny i małżonkom oraz faktycznemu opiekunowi dziecka), rodzinie zastępczej i osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, sprawującym opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia, legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – wysokość świadczenia pielęgnacyjnego podwyższa się o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.

Przykład 1.

Matka sprawuje opiekę nad dwojgiem dzieci, które nie mają ukończonych 18 lat. W stosunku do nich orzeczono niepełnosprawność ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W przypadku wystąpienia przez matkę o świadczenie pielęgnacyjne począwszy od 1 stycznia 2024 roku, wskazane świadczenie na pierwsze dziecko ulegnie podwyższeniu o 100% w związku ze sprawowaniem opieki nad drugim dzieckiem niepełnosprawnym. Można zatem stwierdzić, że w takich okolicznościach matka dziecka otrzyma w praktyce dwukrotność świadczenia pielęgnacyjnego.

Ustalanie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego

Kwota świadczenia pielęgnacyjnego na dany rok kalendarzowy powiązana jest ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę. W myśl postanowień art. 17 ust. 3b u.ś.r. waloryzacja polega na zwiększeniu kwoty świadczenia pielęgnacyjnego o wskaźnik waloryzacji. 

Wskaźnikiem waloryzacji jest procentowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na 1 stycznia roku, w którym jest przeprowadzana waloryzacja – w stosunku do wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującej 1 stycznia roku poprzedzającego rok, w którym jest przeprowadzana waloryzacja.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego ustalanego w taki sposób zaokrągla się do pełnych złotych w górę.

Kwotę świadczenia pielęgnacyjnego przysługującą za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Kwota świadczenia przysługująca za niepełny miesiąc podlega zaokrągleniu do 10 groszy w górę. 

W razie śmierci osoby wymagającej opieki, osoba ją sprawująca zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2024 roku

Kwota świadczenia pielęgnacyjnego na dany rok kalendarzowy podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim do 15 listopada. Obwieszczenie to jeszcze nie zostało opublikowane, jednak znamy kwotę minimalnego wynagrodzenia w 2024 roku, w związku z czym możemy samodzielnie ustalić wysokość świadczenia pielęgnacyjnego. 

Przykład 2.

Uprawniona osoba może liczyć w roku 2023 na świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 2458 zł, co wynika z treści obwieszczenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 1 listopada 2022 roku. Od 1 stycznia 2024 roku kwota świadczenia pielęgnacyjnego ulegnie podwyższeniu w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę, które począwszy od tego dnia, będzie wynosić 4242 zł. Wskaźnikiem waloryzacji jest procentowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę, który w odniesieniu do 2024 roku wynosi 121,55%. Świadczenie pielęgnacyjne należy obliczyć następująco: 2458 zł × 121,55%, co daje 2988 zł (po zaokrągleniu).

Świadczenie pielęgnacyjne – zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2024 roku. Podsumowanie

Sprawowanie przez rodziców lub opiekunów opieki nad osobą niepełnosprawną posiadającą określone orzeczenia wiąże się z możliwością uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. 1 stycznia 2024 roku wchodzą w życie zmiany w przepisach dotyczących tego świadczenia, które przewidują podwyższenie jego kwoty o 100% na drugą i każdą następną osobę, nad którą sprawowana jest opieka. Ponadto w 2024 roku świadczenie pielęgnacyjne wzrośnie, jego wysokość jest bowiem powiązana z minimalnym wynagrodzeniem za pracę.