Świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów - jakie zmiany?
Osoby z niepełnosprawnością powinny pozostawać pod szczególną opieką państwa. Wiąże się z tym konieczność zapewnienia im usług pozwalających na zaspokojenie potrzeb. Ostatnie lata przyniosły wiele protestów osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, ich codzienne problemy nie były bowiem dostrzegane. W 2024 roku w życie wchodzą zmiany, które mają na celu poprawę tej sytuacji. W niniejszym artykule skupimy się na tym jak świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów uległo zmianie?
Rodzaje świadczeń rodzinnych i podmioty do nich uprawnione
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych wymienia następujące ich rodzaje:
- zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
- świadczenia opiekuńcze, w tym zasiłek pielęgnacyjny oraz świadczenie pielęgnacyjne;
- zapomogi wypłacane przez gminy;
- świadczenia wypłacane przez gminy;
- jednorazowe zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka;
- świadczenie rodzicielskie.
Świadczenie pielęgnacyjne – kto i kiedy może je otrzymać?
Świadczenie pielęgnacyjne przyznawane jest bez względu na wysokość dochodów rodziny. Zarejestrowanie w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy lub posiadanie statusu bezrobotnego nie ma wpływu na uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego. Co do zasady świadczenie ustalane jest na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony.
- matka;
- ojciec;
- małżonek;
- inne osoby, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny;
- opiekunowie faktyczni dziecka;
- rodzina zastępcza;
- osoba prowadząca rodzinny dom dziecka;
- dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej;
- dyrektor regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej;
- dyrektor interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane jest dla osoby, która nie ukończyła 16. roku życia. Osoby, które nie ukończyły 16. roku życia, są zaliczane do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.
Znaczny stopień niepełnosprawności orzekany jest dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagających, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Upraszczając, wskazać należy, że stopień ten otrzymają osoby, które nie mogą samodzielnie funkcjonować i są osobami całkowicie zależnymi od opieki innych osób, np. przy pielęgnacji, karmieniu itp.
- gdy osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w Ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
- gdy osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
- gdy osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
- gdy na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
- gdy na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w Ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, jego waloryzacja i podwyższenie
Od 1 stycznia 2024 roku świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w wysokości 2988,00 zł miesięcznie.
Poza tym kwota świadczenia pielęgnacyjnego ma podlegać corocznej waloryzacji od 1 stycznia. W tym przypadku polega to zwiększeniu kwoty świadczenia pielęgnacyjnego o wskaźnik waloryzacji, którym jest procentowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na 1 stycznia roku, w którym jest przeprowadzana waloryzacja, w stosunku do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującej 1 stycznia roku poprzedzającego rok, w którym jest przeprowadzana waloryzacja.
Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego po waloryzacji zaokrągla się do pełnych złotych w górę.
Poza tym wiedzieć należy, że wysokość świadczenia pielęgnacyjnego na następny rok kalendarzowy jest ogłaszana w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie do 15 listopada każdego roku.
Przykład 1.
Jaką kwotę świadczenia pielęgnacyjnego otrzyma pani Małgorzata, matka dwóch chłopców w wieku 17 lat posiadających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności?
Pani Małgorzata w 2024 roku może liczyć na świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 5976 zł.
Przykład 2.
Jaką kwotę świadczenia pielęgnacyjnego otrzyma pani Matylda – matka dziewczynki w wieku 13 lat posiadającej orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, oraz 17-letniego syna posiadającego orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności?
W tym konkretnym przypadku kwota świadczenia pielęgnacyjnego nie może zostać zwiększona, syn pani Matyldy nie posiada bowiem wymaganego orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wobec tego otrzyma ona świadczenie pielęgnacyjne wyłącznie na córkę, czyli kwotę 2988 zł.
Śmierć osoby wymagającej opieki a prawo do świadczenia pielęgnacyjnego
W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki opiekun zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.
Przykład 3.
Do kiedy pan Paweł będzie miał prawo otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne przyznane na córkę w wieku 17 lat posiadającą orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, która zmarła 2 lutego 2024 roku?
W tej sytuacji pan Paweł zachowa prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, które zostało przyznane na córkę, do końca marca 2024 roku.
Wyliczenie kwoty świadczenia za niepełny miesiąc
W przypadku niepełnego miesiąca, za który przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, przysługującą jego wysokość ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje.
Kwotę świadczenia przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.
Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego
Chcąc ubiegać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, należy złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania albo w ośrodku pomocy społecznej lub w innej jednostce organizacyjnej gminy, gdy one są właściwe do realizacji świadczeń rodzinnych w danej gminie.
Poszczególne jednostki udostępniają wzór wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego.
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający wiek dziecka;
- orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne - podsumowanie
Podsumowując, świadczenie pielęgnacyjne w 2024 roku wzrosło z kwoty 2458 zł miesięcznie do kwoty 2988 zł. Poza tym wprowadzona została możliwość jego podwyższenia w przypadku opieki nad więcej niż jedną osobą spełniającą przesłanki do jego przyznania dla wybranych kategorii podmiotów.
