Komu i na jakich warunkach przysługuje emerytura pomostowa?

Emerytura pomostowa przysługuje zarówno kobietom, jak i mężczyznom po spełnieniu odpowiednich warunków wiekowych i formalnych. Warunki nabywania emerytury pomostowej reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych.

Emerytura pomostowa - warunki jakie trzeba spełnić

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

• urodził się po 1948 roku,
• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat w przypadku kobiet i co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzn,
• wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze co najmniej 15 lat,
• wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 roku oraz po 31 grudnia 2008  roku,
• posiada okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,

Postępowanie w sprawie emerytury pomostowej wszczyna się na wniosek pracownika zgłoszony bezpośrednio u pracodawcy (płatnika składek) lub za jego pośrednictwem. Wniosek powinien być złożony do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS jako organ rentowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pracownika wydaje decyzję dotyczącą przyznania świadczenia. Emerytura pomostowa przysługuje pracownikom zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy.

Prace w warunkach szczególnych

Przez pracę w szczególnych warunkach należy rozumieć pracę, w której jest się narażonym na działanie czynników ryzyka, które to z kolei mogą powodować trwałe pogorszenie stanu zdrowia. Są one wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy oraz mimo zastosowania środków profilaktycznych znacznie wpływają na obniżenie wydolności organizmu pracownika i na szybsze starzenie się organizmu.

Ustawa dotycząca emerytur pomostowych zawiera wykaz prac w szczególnych warunkach, są tam wymienione:

• ciężkie prace fizyczne: prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu, przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy), prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych, prace bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produkcji metali nieżelaznych, prace przy ręcznym formowaniu, odlewaniu, czyszczeniu lub szkliwieniu wyrobów ceramicznych, prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych, prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości;
• prace na wodzie i pod wodą: prace nurka lub kesoniarza, prace w komorach hiperbarycznych, prace fizyczne ciężkie bezpośrednio przy przeładunku w ładowniach statku, prace na morskich platformach wiertniczych;
• prace w powietrzu:  prace w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez personel pokładowy;
• prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem, prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór.

Prace o szczególnym charakterze

W ustawie znaleźć można również wykaz prac o szczególnym charakterze. Prace te wiążą się przede wszystkim z dużą odpowiedzialnością oraz ze szczególną sprawnością psychofizyczną. Są to np.:

• prace pilotów, kontrolerów ruchu lotniczego, maszynistów pojazdów trakcyjnych, funkcjonariuszy straży ochrony kolei, kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym, operatorów żurawi wieżowych;
• prace bezpośrednio przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu;
• prace członków zespołów ratownictwa medycznego, prace członków zawodowych ekip ratownictwa (chemicznego, górskiego, morskiego, górnictwa otworowego);
• prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych;
• prace personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych;
• prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru.,

Emerytura pomostowa a dokumenty jakie należy złożyć

Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć w ZUS-ie następujące dokumenty:

• wniosek  o emeryturę pomostową (EPOM),
• zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
• jeśli jeszcze nie ustalono pracownikowi kapitału początkowego, należy dołączyć świadectwa pracy potwierdzające staż ubezpieczeniowy przed 1 stycznia 1999 r.,
• dokument potwierdzający, że rozwiązano ostatni stosunek pracy.

Wniosek należy zgłosić bezpośrednio w placówce ZUS lub przekazać go za pośrednictwem  płatnika składek, poczty lub kuriera bądź też przy pomocy internetowej Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS na stronie www.zus.pl.

Fundusz Emerytur Pomostowych

Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy pomostowej składka na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP) powinna być opłacana od 1 stycznia 2010 roku za pracownika, który urodził się po 31 grudnia 1948 roku oraz wykonuje pracę w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. Składki na FEP opłaca pracodawca za pracownika od dnia, w którym rozpoczyna on pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, do dnia zakończenia pracy na tym stanowisku. Składka finansowana jest w całości przez pracodawcę. Co ciekawe, mimo że emerytura pomostowa przysługuje tylko pracownikom, którzy pracowali na cały etat, to za pracowników  zatrudnionych na część etatu pracodawca również zobligowany jest opłacać składkę na FEP.

Emerytura pomostowa a praca na etacie

Istnieje możliwość łączenia emerytury pomostowej z pracą na etacie. Aby emerytura pomostowa była wypłacana w pełnej wysokości, przychód z tytułu umowy o pracę nie może przekroczyć 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Natomiast jeśli przychód osoby uprawnionej do emerytury pomostowej przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, świadczenie ulegnie zawieszeniu. Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiesi wypłatę świadczenia, jeżeli osoba pobierająca emeryturę pomostową wróci do pracy na etat i będzie wykonywała pracę w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. W tym przypadku bez względu na osiągane przychody, świadczenie zostanie wstrzymane.