Ile razy w roku można wnioskować o przeliczenie emerytury - kiedy i na jakich zasadach to zrobić?

Uzyskanie prawa do emerytury nie oznacza, że raz przyznane świadczenie będzie miało tę samą wartość przez całe życie emeryta. Uprawniony może wnioskować o przeliczenie emerytury – kiedy i na jakich zasadach może jednak to zrobić?

Wysokość emerytury

Wysokość świadczenia emerytalnego w Polsce zależy od kilku różnych czynników, choć w głównej mierze jest uzależniona od posiadanego stażu pracy oraz wielkości zgromadzonych składek przez cały okres aktywności zawodowej. Im większe będą składki ubezpieczeniowe i im później dana osoba przejdzie na omawiane świadczenie, tym będzie ono wyższe. Ustawodawca pozwala jednak, aby emeryci pozostawali w zatrudnieniu i jednocześnie pobierali należne im świadczenie z ZUS-u. W takim przypadku pracujący emeryt odkłada dodatkowe składki na swoim koncie, co w efekcie powoduje wzrost wartości odbieranego świadczenia. ZUS nie dokonuje jednak przeliczenia emerytury z urzędu, i w tym zakresie emeryt musi wnioskować o przeliczenie emerytury.

Przeliczenie emerytury

Możliwość wnioskowania o przeliczenie emerytury jest prawem, a nie obowiązkiem, co oznacza, że emeryt nie musi podejmować żadnych czynności, jeśli nie chce, aby wysokość jego świadczenia została zaktualizowana. Jeżeli jednak chciałby podwyższyć swoją emeryturę i uważa, że w jego przypadku jest to w ogóle możliwe, konieczne będzie złożenie wniosku ERPO.

Zgodnie z informacjami podanymi przez ZUS przeliczenie emerytury jest możliwe w następujących przypadkach:

• gdy świadczeniobiorca dysponuje dodatkowymi dokumentami potwierdzającymi okresy ubezpieczenia, które nie zostały wzięte pod uwagę przy przyznawaniu mu prawa do emerytury – np. gdy takie dokumenty odnalazły się po tym, jak dana osoba uzyskała już emeryturę;
• gdy świadczeniobiorca pracował lub opłacał składki na ubezpieczenia społeczne już po przyznaniu prawa do emerytury – dotyczy to emerytów aktywnych zawodowo, którzy jednocześnie pracują i pobierają wcześniej ustaloną emeryturę;
• gdy świadczeniobiorca jest w stanie udokumentować zarobki za lata sprzed roku przejścia na emeryturę lub rentę, lub zarobki, które uzyskiwał po przyznaniu świadczenia z ZUS-u. 

Przykład 1.

Tomasz jest emerytem, który pobiera świadczenie z ZUS-u od 2 lat. Po przejściu na emeryturę nie zdecydował się na podjęcie żadnego dodatkowego zatrudnienia. Czy mężczyzna ma prawo wnioskować o przeliczenie emerytury? 

Tak, jednak taki wniosek nie zostanie uwzględniony przez ZUS. Tomasz nie spełnia bowiem żadnego warunku, który pozwoliłby na zwiększenie wysokości jego świadczenia.

Przykład 2.

Ewa jest pracującą emerytką, która jednocześnie pobiera świadczenie z ZUS-u i wynagrodzenie ze stosunku pracy. Za namową koleżanki postanowiła złożyć wniosek o przeliczenie jej emerytury – 3 lata po tym, jak otrzymała prawo do tego świadczenia. Czy kobieta ma prawo wnioskować o przeliczenie emerytury?

Tak, ponieważ przez cały okres pobierania emerytury odkładała składki na ubezpieczenia społeczne w ramach kontynuowanej przez siebie pracy. Emerytura Ewy po przeliczeniu przez ZUS powinna być większa.

Przykład 3.

Witold jest emerytem od 5 lat. Po przejściu na to świadczenie nie pracował dalej zawodowo. Niedawno odnalazł dokumenty potwierdzające, że w czasie aktywności zawodowej wysokość jego składek na ubezpieczenia społeczne była znacznie wyższa, niż ta, którą zadeklarował we wniosku o przyznanie prawa do emerytury. Czy mężczyzna ma prawo złożyć wniosek o przeliczenie jego świadczenia? 

Tak, ponieważ dysponuje dokumentacją, która nie była znana ZUS-owi w chwili złożenia wniosku o przyznanie emerytury. Istnieje duża szansa na to, że świadczenie Witolda zostanie podwyższone.

Termin na złożenie wniosku o przeliczenie emerytury przez pracującego emeryta

Przeliczenie emerytury może nastąpić wyłącznie na wniosek zainteresowanego. W zależności od tego, czy wnioskodawca pozostaje aktywny zawodowo, takie pismo podlega ograniczeniu czasowemu. W przypadku pracującego świadczeniobiorcy wniosek o przeliczenie emerytury można składać nie częściej niż 1 raz w roku po zakończeniu kwartału kalendarzowego. Ustawodawca nie wskazuje tutaj konkretnych dat, więc zainteresowany może wybrać tak naprawdę dowolny dzień w roku, w którym zdecyduje się na złożenie wniosku ERPO. Złożenie drugiego lub kolejnego wniosku o przeliczenie emerytury w ciągu tego samego roku kalendarzowego spotka się z odmową jego przyjęcia przez ZUS.

Przykład 4.

Wiktor jest pracującym emerytem, który pobiera swoje świadczenie od 3 lat. 20 listopada 2023 roku złożył wniosek o przeliczenie jego emerytury, który został ostatecznie uwzględniony przez ZUS – świadczenie zostało podwyższone. Mężczyzna postanowił złożyć ponowny wniosek o przeliczenie jego emerytury 14 sierpnia 2024 roku – czy miał do tego prawo? 

Nie, ponieważ nie minął jeszcze rok od złożenia poprzedniego wniosku. ZUS nie uwzględni drugiego wniosku, ponieważ można go złożyć najwcześniej po 20 listopada 2024 roku.

Prawo do składania wniosków o przeliczenie świadczenia przez pracujących emerytów raz w roku nie oznacza, że zainteresowani muszą to robić corocznie. Innymi słowy, każdy emeryt może samodzielnie ustalić sobie, czy i w jakich odstępach czasu będzie składał wniosek ERPO – nie częściej jednak niż raz do roku. Możliwe jest więc, że wniosek o przeliczenie emerytury będzie składany np. co 2 lub 3 lata. Podwyżka otrzymywanego świadczenia będzie wówczas większa niż w sytuacji, gdy wniosek ERPO będzie składany corocznie.

Przykład 5.

Ewelina jest pracującą emerytką. Postanowiła, że będzie składała wniosek o przeliczenie należnego jej świadczenia raz na 3 lata. Czy taka sytuacja jest dopuszczalna i ZUS będzie musiał uwzględniać jej wnioski? 

Tak, ponieważ przepisy nie zakazują składania wniosków ERPO w odstępach dłuższych niż 1 rok kalendarzowy.

Pamiętajmy, że wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru od zarobków w przypadku pracujących emerytów może zostać złożony:  

• z dowolnie wybranych 20 lat kalendarzowych, w których świadczeniobiorca podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom społecznym;
• z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszony został wniosek o emeryturę albo o przeliczenie podstawy jej wymiaru.

Termin na złożenie wniosku o przeliczenie emerytury przez niepracującego emeryta

Zasady regulujące wnioskowanie o przeliczenie emerytury przez niepracującego emeryta są inne niż w przypadku emerytów aktywnych zawodowo. Z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy świadczeniobiorca jest w stanie wykazać większy staż pracy lub wyższe składki niż te ustalone w chwili przyznawania mu prawa do emerytury. Wniosek o przeliczenie emerytury nie podlega tutaj ograniczeniom czasowym, tak jak ma to miejsce w przypadku pracujących emerytów ubiegających się o podwyższenie ich świadczenia z powodu corocznego zwiększania wartości odprowadzanych składek.

Wniosek ERPO może zostać złożony przez niepracujących emerytów w każdej chwili, a nawet wielokrotnie w ciągu tego samego roku, np. po tym, gdy będą odnajdywane dokumenty stanowiące podstawę podwyższenia wypłacanego świadczenia.

Przykład 6.

Jerzy jest emerytem, który nie był aktywny zawodowo po przejściu na świadczenie z ZUS-u. Po 2 latach pobierania emerytury odnalazł w domu dokumenty, z których wynika, że odprowadzał wyższe składki ubezpieczeniowe. Mężczyzna złożył więc 12 kwietnia 2024 roku wniosek ERPO, który został uwzględniony przez ZUS. Emerytura Jerzego została podwyższona. Na początku września 2024 roku mężczyzna odnalazł przez przypadek kolejne dokumenty z pracy, które jego zdaniem mogłyby podwyższyć wypłacaną mu emeryturę. Czy emeryt wciąż ma prawo wnioskować o przeliczenie emerytury poprzez złożenie ponownego wniosku ERPO? 

Tak i nie musi przy tym czekać kolejnego roku kalendarzowego, wniosek o przeliczenie emerytury można w tym przypadku złożyć już we wrześniu 2024 roku.

Przykład 7.

Barbara jest pracującą emerytką, która na początku października 2024 roku złożyła wniosek o przeliczenie wysokości jej świadczenia. ZUS przyjął wniosek ERPO i na początku listopada 2024 roku podwyższył kobiecie przyznawaną emeryturę o wysokość składek odprowadzanych przez nią z tytułu umowy o pracę. 2 tygodnie po odebraniu tej decyzji Barbara odnalazła dokumenty z poprzedniej pracy, którą wykonywała 20 lat temu. Wynika z nich, że wysokość odprowadzanych wówczas składek na ubezpieczenia społeczne była wyższa niż ta zadeklarowana we wniosku o przyznanie prawa do emerytury. Czy emerytka ma prawo złożyć ponowny wniosek ERPO z powołaniem się na odnalezione dokumenty? 

Tak – i nie musi czekać kolejnego roku, aby złożyć takie pismo. Ponowny wniosek o przeliczenie emerytury będzie bowiem składany z tytułu nowych dokumentów w sprawie, a nie na podstawie dodatkowych składek odprowadzanych z tytułu umowy o pracę wykonywanej na emeryturze.

Kiedy można wnioskować o przeliczenie emerytury - podsumowanie

Każdy emeryt ma prawo do złożenia wniosku o przeliczenie emerytury. W tym celu niezbędne jest złożenie wniosku ERPO. Pracujący emeryci mogą składać takie wnioski tylko raz w roku. Jeśli przeliczenie emerytury ma nastąpić z powodu odnalezionej dokumentacji, która nie była znana w chwili przyznawania prawa do emerytury, to wniosek o przeliczenie nie podlega ograniczeniom czasowym i można go składać nawet kilkukrotnie w ciągu jednego roku.