Świadczenia z ZFŚS w dwóch firmach dla pracującego emeryta

Świadczenia z ZFŚS mogą być formą dodatkowego dofinansowania dla pracowników. Czy emeryci mają do nich prawo na takich samych zasadach jak reszta zatrudnionych? Co w sytuacji, gdy emeryt jest czynny zawodowo i pozostaje w kilku stosunkach pracy? Czy świadczenia z ZFŚS w dwóch firmach dla pracującego emeryta są możliwe? Wyjaśniamy. 

Uprawnieni do świadczeń socjalnych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami uprawnionymi do świadczeń socjalnych są wszystkie osoby pracujące w firmie, w której funkcjonuje ZFŚS. Dotyczy to także emerytów oraz rencistów, którzy przed przejściem na świadczenie emerytalne lub rentowe pracowali w takim zakładzie. Członkowie rodzin obecnych i byłych pracowników również mają prawo do świadczeń socjalnych, o ile oczywiście spełnią ku temu odpowiednie warunki przewidziane w regulaminie ZFŚS.

Zasady dotyczące dysponowania środkami zgromadzonymi w ZFŚS ustalane są indywidualnie dla danego zakładu pracy. Pomimo stosunkowo szerokiej swobody w tym zakresie wewnętrzne regulacje zawarte w regulaminie ZFŚS muszą pozostawać w zgodzie z przepisami Ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. To z kolei oznacza, że pracujący emeryci mają prawo do świadczeń z takiego funduszu bez względu na opinię pracodawcy.

Pracujący emeryt a świadczenia z ZFŚS

Dzięki obecnej regulacji prawnej osoby, które ukończyły wiek emerytalny, mają możliwość pozostawania w stosunku pracy. W tym zakresie pojawiają się dwie możliwości:

• pracownik w dalszym ciągu wykonuje swoje obowiązki, za które pobiera wynagrodzenie, nie uzyskuje jednak świadczenia emerytalnego, ponieważ oficjalnie nie przeszedł na emeryturę;

• pracownik przechodzi na emeryturę i uzyskuje świadczenia z ZUS-u, a następnie ponownie zatrudnia się w swoim dotychczasowym zakładzie pracy. W tym przypadku dana osoba pobiera więc jednocześnie wynagrodzenie za pracę i emeryturę.

W każdym z dwóch ww. przypadków pracownicy mają prawo do zakładowych świadczeń socjalnych. Pracodawca nie może wprowadzać do regulaminu ZFŚS zapisu, który wyłączałby prawa emerytów do korzystania ze świadczeń tego funduszu. Zatrudniający może jednak żądać zróżnicowania kryteriów, od których zależy przyznanie określonego świadczenia socjalnego. Wsparcie udzielane pracownikom może więc być przyznawane na innych zasadach niż emerytom, którzy nie są już czynni zawodowo. Pamiętajmy jednak, że pracujący emeryt nie ma prawa do pobierania świadczeń socjalnych na podstawie dwóch tytułów, tj. ze stosunku pracy jako aktywny pracownik oraz z faktu bycia emerytem. W takim przypadku emeryt, który jest czynny zawodowo, może pobierać świadczenia należne pracownikom.

Przykład 1.

Barbara jest emerytką, która pracuje w swoim zakładzie pracy – pobiera jednocześnie emeryturę i uzyskuje wynagrodzenie za pracę. W jej firmie funkcjonuje ZFŚS, którego świadczenia wypłacane są zarówno aktualnym pracownikom, jak i emerytom. Barbara uważa, że regulamin ZFŚS jest korzystniejszy dla emerytów, tzn. przyznaje byłym pracownikom świadczenia socjalne o wyższej wartości i po spełnieniu prostszych warunków. W związku z powyższym wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o to, aby przyznawać jej świadczenia jako byłej pracownicy, a nie osobie, która aktualnie jest zatrudniona. Czy pracodawca może uwzględnić jej wniosek? 

Nie, ponieważ zgodnie z obowiązującymi przepisami pracownik, który pobiera świadczenie emerytalne, ma prawo do środków z ZFŚS tylko jako osoba zatrudniona, a nie jako emeryt.

Przykład 2.

Eugeniusz jest pracującym emerytem. W związku z tym, że świadczenia z ZFŚS w jego firmie są stosunkowo niskie, złożył wniosek do pracodawcy, aby przyznawać mu wsparcie w podwójnej wysokości. Uważa, że ma do tego prawo, ponieważ spełnia dwa kryteria pozwalające na wypłacenie mu odpowiednich świadczeń – z jednej strony jest emerytem, z drugiej zaś pracownikiem, któremu wypłacana jest normalna pensja. Czy pracodawca może uwzględnić wniosek Eugeniusza? 

Nie, ponieważ pracujący emeryt nie ma prawa do jednoczesnego pobierania dwóch świadczeń z jednego ZFŚS, tj. jako pracownik i jako emeryt. Eugeniusz ma prawo tylko do tych świadczeń jako pracownik.

Świadczenia z ZFŚS w dwóch firmach dla pracującego emeryta

Wymiar posiadanego etatu nie wpływa na wartość przyznanego świadczenia z ZFŚS. W praktyce oznacza to, że pracując zarówno na cały etat, jak i na część etatu każdy pracownik ma prawo do takiego samego wsparcia finansowego. Wymiar etatu oraz staż w danej firmie nie mogą być czynnikami różnicującymi zakres pomocy socjalnej udzielanej w ramach ZFŚS. Okazuje się, że może to odgrywać istotną rolę dla emerytów pracujących w kilku zakładach. Taka sytuacja ma miejsce przede wszystkim wtedy, gdy emeryt jest zatrudniony na cząstkowe etaty w co najmniej dwóch firmach.

Czy emeryt pracujący w co najmniej dwóch miejscach pracy ma prawo do świadczeń z ZFŚS z każdej firmy? Odpowiedź na to pytanie jest uzależniona od tego, czy dana osoba zawiesiła swoje świadczenie emerytalne. Jeśli podczas podjęcia zatrudnienia pracownik-emeryt nie zawiesił swojego prawa do emerytury, to może korzystać ze świadczeń socjalnych u poprzedniego i aktualnego pracodawcy. W jednym zakładzie pracy korzysta ze świadczeń jako pracownik, w drugim zaś jako były pracownik-emeryt. Jeśli taka osoba rozwiąże stosunek pracy z aktualnym pracodawcą, to nie uzyskuje prawa do świadczeń socjalnych z tego zakładu pracy jako emeryt – nie jest to bowiem jej ostatnie miejsce zatrudnienia przed przejściem na świadczenie emerytalne.

Przykład 3.

Tadeusz pracował w szkole podstawowej aż do uzyskania wieku emerytalnego – było to jego ostatnie miejsce pracy. Po przejściu na emeryturę nie kontynuował zatrudnienia w tej placówce. Mężczyzna otrzymał propozycję dodatkowego zatrudnienia w liceum i chętnie się na to zgodził – jego emerytura nigdy nie została z tego powodu zawieszona i aktualnie pobiera należne mu świadczenie ZUS. W obu placówkach funkcjonują ZFŚS. Czy Tadeusz ma prawo do świadczeń socjalnych z dwóch miejsc pracy? 

Tak, przy czym w szkole podstawowej będzie korzystał z nich jako emeryt, natomiast w liceum jako aktywny pracownik.

Przykład 4.

Patrycja pracowała w szkole podstawowej aż do uzyskania wieku emerytalnego. W placówce istniał ZFŚS, z którego korzystała jako emerytka. Po kilku latach przebywania na emeryturze kobieta zatrudniła się jako nauczycielka w liceum, gdzie również istniał ZFŚS. W tym czasie pobierała 2 świadczenia socjalne – jako emerytka ze szkoły podstawowej oraz jako pracownica z liceum. Po roku Patrycja zrezygnowała z pracy w liceum; czy ma prawo do świadczeń z ZFŚS, a jeśli tak, to z których miejsc pracy? 

W omawianym przypadku kobieta może ubiegać się o świadczenia socjalne tylko z ZFŚS prowadzonego w szkole podstawowej. Było to bowiem jej ostatnie miejsce pracy przed przejściem na emeryturę. Świadczenia z tego funduszu może uzyskiwać jako emerytka. Rezygnacja z pracy w liceum nie uprawnia jej jednak do żądania wypłaty świadczeń socjalnych z ZFŚS istniejącego w tej placówce. Z chwilą, gdy zrezygnowała z pracy w liceum, utraciła prawo do świadczeń z tego miejsca, nawet jako emerytka.

Przykład 5.

Paweł jest emerytem, który pracuje jednocześnie w dwóch firmach – X oraz Y. W obu zakładach pracy funkcjonują ZFŚS, przy czym firma X jest ostatnim miejscem pracy Pawła przed jego przejściem na emeryturę. Czy mężczyzna ma prawo do świadczeń socjalnych z obu tych miejsc? 

Tak, ponieważ przepisy nie wymagają, aby pracownik wybierał zakład pracy, z którego funduszu miałby korzystać. We wskazanym przypadku Paweł może pobierać świadczenia socjalne tylko w charakterze pracownika, tj. nie jako emeryt.

Podsumowanie

Pracujący emeryt ma prawo do świadczeń z ZFŚS w dwóch zakładach pracy. Jeśli pozostaje w aktywnym zatrudnieniu we wszystkich firmach, to ma prawo do takich świadczeń tylko jako pracownik. Jeśli z ostatniego miejsca pracy przeszedł na emeryturę, a pracuje w innym zakładzie, to ma prawo do świadczeń z tych dwóch miejsc – w pierwszej firmie jako emeryt, a w drugiej jako aktywny pracownik. Rezygnacja z pracy w firmie, która nie była ostatnim miejscem pracy emeryta, nie powoduje powstania prawa do wypłaty świadczeń socjalnych dla takiej osoby w charakterze emeryta.