Szkolenie BHP niepełnoetatowca w dzień wolny od pracy - czy przysługuje rekompensata?

Pracowników niepełnoetatowych obowiązują te same normy, co pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Dlatego godziny nadliczbowe zaczynają się dopiero po przekroczeniu norm czasu pracy, czyli np. w podstawowym czasie pracy – po przekroczeniu 8 godzin na dobę lub przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Jak rozliczyć szkolenie BHP niepełnoetatowca w dzień wolny od pracy?

Szkolenie BHP w sobotę

Bywają sytuacje, kiedy pracodawcy kierują pracowników na szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe poza godzinami ich pracy lub w dni wolne od pracy. Jak wskazuje Kodeks pracy, a konkretnie art. 100, pracownik zobowiązany jest stosować się do związanych z pracą poleceń przełożonych.

Jeśli chodzi o szkolenie BHP, ustawodawca jednoznacznie wskazał, że odbywa się ono w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Konsekwencją stwierdzenia, że czas szkolenia należy w danej sytuacji uznać za czas pracy będzie fakt, że pracownik powinien otrzymać czas wolny, a jeżeli nie ma takiej możliwości, to odpowiednie wynagrodzenie razem z ewentualnym dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych.

Niepełnoetatowiec a nadgodziny

Zgodnie z art. 151 § 5 Kodeksu pracy w umowach o pracę pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy należy określić dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, której przekroczenie będzie uprawniało pracownika do otrzymywania oprócz „normalnego wynagrodzenia” także dodatku jak za pracę w godzinach nadliczbowych. W przypadku przekroczenia wymiaru czasu pracy wynikającego z umowy, ale mieszczącego się w granicach wyznaczonego w umowie średniotygodniowego limitu wynikającego z art. 151 § 5 Kodeksu pracy, mamy do czynienia z godzinami ponadwymiarowymi (nie mylić z godzinami nadliczbowymi/nadgodzinami). Oznacza to, że dopiero każda godzina ponad wymiar w tygodniu będzie powodować konieczność wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za nadgodziny lub – odpowiednio – oddania pracownikowi dnia wolnego. Jeśli w umowie przyjęta jest przeciętna wartość, ponad którą będą naliczane godziny nadliczbowe, to wówczas słowo „przeciętnie” wskazuje, że do ustalenia, czy doszło do nadgodzin, należy brać pod uwagę cały okres rozliczeniowy, nie zaś tydzień.

Aby móc ustalić, czy doszło do przekroczenia norm czasu pracy, bardzo ważne jest określenie, czy nastąpiło przekroczenie względem zapisów w umowie.

Przykład 1.

Pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy – 1/2 etatu – pracuje w tygodniu 20 godzin, po 4 godziny  od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 12:00. Okres rozliczeniowy jest jednomiesięczny.

Zapis w umowie odnośnie godzin nadliczbowych był następujący: „Strony zgodnie ustalają, że dopuszczalna liczba godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia jak za godziny nadliczbowe, o którym mowa w art. 151 § 5 Kodeksu pracy, wynosi przeciętnie 36 godzin na tydzień w okresie rozliczeniowym”. W kwietniu pracownik był na szkoleniu okresowym BHP – 8 godzin, w sobotę. Jego praca nie przekroczyła normy średniotygodniowej ani umownego wymiaru, za który pracownik nabywa prawo do dodatku jak za godziny nadliczbowe. W związku z tym trzeba przyjąć, że za sobotę przysługuje normalne wynagrodzenie.

Należy jednak pamiętać, że za pracę w soboty (w dniach wolnych wynikających z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy) pracownikowi trzeba udzielić dni wolnych (bez względu na czas przepracowany w tych dniach) do końca okresu rozliczeniowego. Jeżeli nieudzielenie dnia wolnego nie spowoduje przekroczenia normy średniotygodniowej, to za pracę w tym dniu pracownikowi będzie przysługiwało tylko normalne wynagrodzenie, bez dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.

Jak wyliczyć normę czasu pracy?

Dopiero po zakończonym miesiącu lub okresie rozliczeniowym można ustalić, czy doszło do faktycznego przekroczenia tej normy. W celu obliczenia średniej liczby godzin pracy pracownika niepełnoetatowego w tygodniu liczbę godzin przepracowanych w pełnych tygodniach pracy (bez dni wystających) dzieli się przez liczbę tygodni w danym okresie rozliczeniowym.

Przykład 2.

Pracownik zatrudniony na ½ etatu w kwietniu zgodnie z założeniem pracował 88 godzin (4 tyg. x 20 godz. + 8 godzin w sobotę) / 4 tyg.= średnia wynosi 22 godziny. W umowie o pracę pracownika nie ma nic na temat opłacania dodatkowej pracy. Czyli za 8 godzin przepracowanych ponad określony dla tej osoby wymiar czasu pracy otrzyma jedynie normalne wynagrodzenie za pracę. Dzieje się tak, ponieważ praca pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ponad wymiar wynikający z umowy, ale w ramach ustalonego limitu, uprawnia go jedynie do wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę.

Praca niepełnoetatowca

Wykonywana przez pracownika niepełnoetatowego praca ponad wymiar czasu pracy wynikający z umowy o pracę, ale w ramach ustalonego limitu, uprawnia go do otrzymania normalnego wynagrodzenia. Natomiast dopiero praca ponad przyjęty w umowie limit rodzi po stronie pracodawcy konieczność wypłaty pracownikowi dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, tj. w wysokości 50% lub 100% wynagrodzenia za godzinę pracy. Pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 §1 Kodeksu pracy (z uwagi na pracę w godzinach nadliczbowych) wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny cały dzień wolny od pracy, niezależnie od liczby godzin przepracowanych w tym dniu dodatkowo wolnym od pracy. Dzień wolny powinien być udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego w terminie z nim uzgodnionym. W przypadku kiedy dzień wolny nie został oddany, a więc doszło do naruszenia zasady średnio 5-dniowego tygodnia pracy, w razie ewentualnej kontroli inspektor pracy może to uznać za wykroczenie.

Szkolenie BHP niepełnoetatowca w dzień wolny od pracy – podsumowanie

W sytuacji gdy pracodawca nie może zorganizować szkolenia BHP w normalnych godzinach pracy, czas spędzony przez pracownika na szkoleniu BHP należy uznać za czas pracy z prawem do wynagrodzenia. Formą rekompensaty za pracę w dzień nieroboczy jest oddanie dnia wolnego, przy czym termin powinien zostać uzgodniony z pracownikiem i mieć miejsce w tym samym okresie rozliczeniowym. Pracodawca musi także określić, czy szkolenie BHP niepełnoetatowca w dzień wolny od pracy spowodowało przekroczenie norm średniotygodniowych lub dobowych.