Zadaniowy czas pracy a praca zdalna

Czym jest zadaniowy czas pracy i jakie są jego cechy charakterystyczne. Jakie są główne zasady związane z pracą zdalną? Gdzie jest uregulowana, na czym polega? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

Czym jest zadaniowy czas pracy?

W polskim ustawodawstwie istnieje kilka systemów czasu pracy, czyli norm, które regulują dopuszczalny wymiar czasu pracy, zasady rozłożenia czasu pracy w ciągu doby, tygodnia, w przyjętym systemie rozliczeniowym.

Jednym z systemów jest zadaniowy czas pracy. Ustala się go w umowie między pracodawcą a pracownikiem, gdzie w sposób ścisły dochodzi do porozumienia i ustalenia czasu, który jest niezbędny do wykonania powierzonych pracownikowi zadań. Musi on jednak uwzględniać ramy wynikające z podstawowego systemu czasu pracy w zakresie dobowego i tygodniowego wymiaru czasu pracy.

Oznacza to, że pracownik może pracować:

• nie więcej niż 8 godzin dobowo;
• nie więcej niż 40 godzin tygodniowo;
• tak, aby dobowy nieprzerwany odpoczynek wynosił 11 godzin, natomiast tygodniowy – 35 godzin.

Taki system czasu pracy musi być jednak uzasadniony organizacją czasu pracy, rodzajem wykonywanej pracy albo miejscem jej wykonywania.

Przykład 1.

Pan Kamil jest radcą prawnym w przedsiębiorstwie zajmującym się zatrudnianiem pracowników tymczasowych. Jego głównym zadaniem jest przygotowywanie umów i ewentualna pomoc pracownikom z innych krajów w celu uzyskania pozwolenia na pracę w Polsce. W umowie wskazano, że jego czas pracy nie przekroczy 7 godzin dobowo, 35 godzin tygodniowo. Niemniej w sytuacji, gdy wykona on swoje obowiązki wcześniej, może opuścić pracę, nie musi być w niej do upływu 7 godziny.

Charakterystyka pracy zdalnej

Jednym z pojęć 2020 roku była praca zdalna. Niemal każdy wówczas pracował w formie zdalnej. Co ciekawe, zagadnienie to nie jest uregulowane w kodeksie pracy, mimo że stało się ono tak powszechne.

To właśnie przepisy uchwalane jako odpowiedź na pandemię wprowadziły pojęcie pracy zdalnej. W Tarczy antykryzysowej 4.0 pojawiły się zagadnienia związane z nią i aktualnie są uregulowane w Ustawie z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Zgodnie z art. 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania.

Wskazać należy zatem, że praca zdalna nie może być wykonywana przez czas nieokreślony, ale jeśli zostanie zlecona, to będzie świadczona poza miejscem stałego wykonywania pracy. Co ważne, pracodawca na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów może w każdej chwili odwołać polecenie pracy zdalnej.

Przykład 2.

Pracodawca pan Marcin polecił swojej pracownicy, pani Paulinie – księgowej, świadczenie pracy zdalnej przez okres 4 miesięcy, od 1 maja 2021 roku, a miejscem świadczenia pracy ma być mieszkanie pracownicy zamiast biura przedsiębiorcy.

Przykład 3.

Pracownik, który nigdy nie obsługiwał komputera, nie ma w domu takiego sprzętu i umiejętności, nie może otrzymać polecenia pracy zdalnej. Również osoba, która mieszka w kawalerce wraz z rodziną – w szczególności z dziećmi, które uczą się w formie zdalnej – nie może wykonywać pracy w formie zdalnej, nie ma bowiem możliwości lokalowych ku temu. Także pracownik, który mieszka w miejscu, w którym brak jest połączenia z internetem, telefonem, nie może w ten sposób pracować – nie ma bowiem możliwości technicznych.

Zadaniowy czas pracy a praca zdalna

Jak wskazano, praca zdalna charakteryzuje się tym, że pracownik nie jest związany tym, aby być w pracy przez określoną liczbę godzin, ale tym, aby w tym czasie zostały zrealizowane wszystkie polecone mu zadania.

Jeśli ma on możliwości techniczne, lokalowe i umiejętności do tego, aby wykonywać pracę w domu, w formie zdalnej, nie ma żadnych przeciwwskazań ku temu, jeżeli pozwala na to charakter pracy.

Oczywiste jest, że zawody takie jak prawnik, dziennikarz piszący artykuły, tłumacz dokumentów, mają możliwość świadczenia swojej pracy w formie zdalnej.

W takim przypadku najistotniejsze jest to, aby praca była wykonana w wyznaczonym terminie, zaś to, czy pracownik poświęci na to cały czas pracy, jest mniej istotne. Mimo to pracodawca nie może zastrzec, że pracownik ma być do dyspozycji pracodawcy przez cały czas, a właśnie w takim czasie pracy, jaki wynika z podstawowego systemu pracy, zatem maksymalnie przez 8 godzin w ciągu doby.

Praca w systemie zadaniowym nie polega jednak tylko na tym, że pracodawca określi system czasu pracy pracownika jako zadaniowy. Najistotniejszym elementem zadaniowego czasu pracy, także w formule pracy zdalnej, jest wyznaczenie pracownikowi konkretnego zadania lub zadań do wykonania. Musi to być zatem wskazane wykonanie konkretnej na przykład opinii prawnej, tłumaczenia, rozliczenia, zależnie od charakteru pracy pracownika.

W przypadku zaś pracownika, na przykład sekretarki, nie będzie można ustalić jej zakresu zadaniowo, gdyż ogół jej obowiązków jest bardzo szeroki.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 15 listopada 2006 roku (sygn. akt: I PK 117/06) nie jest dopuszczalne w ramach zadaniowego czasu pracy wskazanie osiągnięcia określonego rezultatu ekonomicznego jako podstawy wymiaru czasu pracy. Nie można zatem wymagać od pracownika wyrobienia określonego wyniku finansowego w ramach zadaniowego czasu pracy.

Ważne jest ustalenie prawidłowej liczby zadań do realizowania przez pracownika w stosunku do czasu, jaki ma na nie przeznaczyć. Te kwestie powinny zostać ustalone w porozumieniu pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Oznacza to, zakładając idealny system zadaniowego czasu pracy, że pracodawca powinien określić zadania pracownika tak, aby przy dołożeniu należytej staranności i sumienności były one obiektywnie wykonalne w ciągu 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo, w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Ani Kodeks pracy, ani przepisy Tarczy antykryzysowej nie wskazują tego, kiedy system pracy zadaniowej może być wykonywany w ramach pracy zdalnej. Zatem ocena, czy w konkretnym przypadku dany rodzaj pracy będzie mógł być wykonywany w warunkach domowych w ramach systemu zadaniowego, zależy od ustaleń między pracodawcą a pracownikiem. Możliwe jest wprowadzenie ogólnych zasad, które ułatwią podjęcie decyzji, a głównym kryterium będzie możliwość świadczenia pracy:

1. o dowolnej porze, uwzględniając rodzaj i specyfikę pracy;
2. w rozkładzie czasu pracy, o którym decyduje pracownik;
3. bez ustalenia stałych godzin pracy;
4. z indywidualnym zaangażowaniem pracownika;
5. bez potrzeby stałego i bieżącego nadzoru pracodawcy;
6. bez możliwości lub ze znacznie utrudnionym nadzorem czasu pracy.

Praca zdalna w systemie zadaniowym nie oznacza, że nie obowiązuje zasada podporządkowania pracownika pracodawcy. Pracownik musi się bowiem rozliczać z pracodawcą z efektów pracy zdalnej w ramach ustalonego przez pracodawcę sposobu i czasu, niejednokrotnie pracodawca ma możliwość kontrolowania czasu pracy pracownika i tego, czy wykonuje pracę w ustalonych godzinach pracy w sposób zdalny.