Czy praca zdalna wlicza się do stażu pracy i emerytury?

Autor

Agnieszka Walczyńska

Artykuły autora

Pojęcie pracy zdalnej w Kodeksie pracy nie jest szeroko opisane i wyjaśnione. Epidemia koronawirusa, która zaskoczyła wszystkich, spowodowała, że wielu pracodawców wysłało swoich pracowników do pracy zdalnej. Dopiero tarcza antykryzysowa wprowadziła kilka zapisów, które doprecyzowały niejasności powstałe wobec tej formy świadczenia pracy. Czym jest praca zdalna? Sprawdź!

Praca zdalna – regulacje prawne

Kodeks pracy (dalej jako kp) stosuje pojęcie telepracy – telepraca i praca zdalna są często używane zamiennie. Jest to jednak błąd, bowiem praca zdalna i tzw. telepraca nie są pojęciami tożsamymi, a praca zdalna jest o wiele szerszym pojęciem.

Telepraca jest ściśle związana z użyciem środków komunikacji elektronicznej oraz powinna być regularna i wykonywana poza zakładem pracy. Praca zdalna natomiast, zgodnie z zapisami Ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, to polecenie pracownikowi wykonywania, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania. Zapis dotyczący pracy zdalnej pojawił się w pierwszej ustawie pomocowej, ale dopiero Tarcza 4.0, czyli ustawa z 19 czerwca 2020 roku, wprowadziła szereg dodatkowych zapisów odnoszących się do tej formy pracy. Warto nadmienić, że praca zdalna została wprowadzona, aby mogło ją świadczyć jak najwięcej pracowników w dobie epidemii, przez co nie musi być wykonywana przy pomocy środków komunikacji, tak jak jest konieczne w przypadku telepracy. Daje to większą swobodę zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi.

Tarcza 4.0 – uściślenie pracy zdalnej

Zapisy dotyczące pracy zdalnej ujęte w pierwszej tarczy antykryzysowej były bardzo ubogie.

Tarcza 4.0 wprowadziła następujące zapisy dotyczące pracy zdalnej:

• Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy.
• Praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych.
• Narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca.
• Przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę, pod warunkiem że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
• Na polecenie pracodawcy pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania.
• Pracownik sporządza ewidencję wykonywanych czynności w formie i z częstotliwością określoną w poleceniu.
• Pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej.

Ustawa nie precyzuje, w jakiej formie pracodawca powinien polecić pracę zdalną, nie określa też maksymalnego okresu wykonywania pracy zdalnej. Decyzja w tym zakresie należy do pracodawcy.

Praca zdalna a staż pracy i emerytura

Staż pracy obejmuje nie tylko okresy faktycznego wykonywania pracy, lecz także czas, w którym pracownik tej pracy nie świadczył, jednak podlega wliczeniu w staż pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Staż pracy wpływa bezpośrednio na prawo do emerytury, prawo do dłuższego okresu wypowiedzenia czy nagród jubileuszowych. Jako że praca zdalna jest nadal świadczeniem pracy, tyle że w innym miejscu, wlicza się do stażu pracy na takiej samej zasadzie jak praca świadczona w dotychczasowym miejscu jej wykonywania. Praca zdalna nie wpływa na utratę żadnych świadczeń pracowniczych.

Odmowa pracy zdalnej

Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Jeśli pracownik otrzyma polecenie pracy zdalnej i odmówi, może to skutkować karą lub innymi konsekwencjami. Przypomnieć należy, że za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:

• karę upomnienia,
• karę nagany.

Co do zasady pracodawca nie musi argumentować wydania polecenia pracy zdalnej. W ustawie zostało jednak wskazane, że jeśli pracodawca wydaje polecenie takiej pracy, powinien wskazać cel, a mianowicie – przeciwdziałanie COVID-19.

Dopiero koronawirus i specustawy wprowadziły pojęcie „pracy zdalnej” jako szczególnej formy pracy. Praca zdalna to świadczenie pracy poza miejscem jej stałego wykonywania, nie jest to jednak dodatkowa zmiana w jej organizacji, jak ma to miejsce w przypadku telepracy. Praca zdalna wiąże się jedynie ze zmianą miejsca wykonywania pracy, nie wpływa zatem na utratę świadczeń, a staż wlicza się do emerytury tak samo, jakby praca była świadczona tam, gdzie dotychczas.