Zajęcie wynagrodzenia za pracę a świadectwo pracy

Informacja o prowadzonym wobec pracownika postępowaniu egzekucyjnym mającym na celu spłatę zaciągniętych długów nie wpływa korzystnie na jego postrzeganie przez pracodawcę. Jednak w celu zapewnienia skuteczności egzekucji przepisy prawa zezwalają komornikowi na zastosowanie środków zaradczych do których można zaliczyć zajęcie wynagrodzenia za pracę, pracodawcę zaś zobowiązują do uczynienia o tym stosownej wzmianki w świadectwie pracy, co powoduje, że informacja o zajęciu wynagrodzenia dociera również do kolejnego pracodawcy.

Zajęcie wynagrodzenia za pracę 

Do egzekucji świadczeń pieniężnych z wynagrodzenia za pracę komornik przystępuje przez jego zajęcie, zawiadamiając dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia, ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach pozostających w związku ze stosunkiem pracy (art. 881 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).

Komornik wzywa pracodawcę, aby w granicach wyżej określonych nie wypłacał dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia, lecz:

• przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie, albo
• przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w przypadku, gdy do wynagrodzenia jest skierowana lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarczy na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.

Stosownie do okoliczności komornik może wezwać pracodawcę do przekazywania mu zajętego wynagrodzenia bezpośrednio (art. 881 § 3 i § 4 Kodeksu postępowania cywilnego).

Potrącenia z wynagrodzenia za pracę 

Wskutek dokonanego zajęcia pracodawca jest zobowiązany do dokonywania, na poczet spłaty długu, potrąceń z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu Ustawy z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania.

Zajęcie wynagrodzenia za pracę a wzmianka w świadectwie pracy

Zgodnie z art. 884 § 2 kpc w razie rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem dotychczasowy pracodawca ma obowiązek uczynienia wzmianki o zajęciu należności w wydanym dłużnikowi świadectwie pracy, a jeżeli nowy pracodawca dłużnika jest mu znany, przesyła temu pracodawcy zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia oraz powiadamia o tym komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Wzmianka w świadectwie pracy powinna zawierać oznaczenie komornika, który zajął należność, oraz numer sprawy egzekucyjnej, jak również wskazać wysokość potrąconych już kwot.

Z wyżej wspomnianym przepisem Kodeksu postępowania cywilnego korespondują unormowania Kodeksu pracy oraz Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 roku w sprawie świadectwa pracy.

Jak zapisano w art. 97 § 2 kp, w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy, w którym należy podać m.in. wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.

Wymóg zamieszczenia w świadectwie pracy informacji o zajęciu wynagrodzenia za pracę  powtórzono w § 2 ust. 1 pkt 18 rozporządzenia w sprawie świadectwa pracy. Wzór świadectwa pracy, stanowiący załącznik do rozporządzenia, przewiduje zamieszczenie informacji o zajęciu wynagrodzenia w ust. 7, w którym należy podać oznaczenie komornika, numer sprawy egzekucyjnej i wysokość potrąconych kwot.

Jak postąpić, gdy dług, którego dotyczyło zajęcie, został już spłacony? 

Niejednokrotnie może się zdarzyć, że pracownik, któremu komornik zajął wynagrodzenie za pracę, w całości spłacił dług, którego dotyczyło zajęcie, i już po tej spłacie rozwiązuje umowę o pracę. Pojawia się wtedy pytanie, czy w świadectwie pracy należy zamieścić wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia, mimo że dług został już spłacony.

Należy odwołać się tutaj do art. 881 § 3 w związku z § 2 kp, w myśl którego komornik, dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, wzywa pracodawcę, aby w granicach do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wypłacał dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia, lecz przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi albo komornikowi.

Z powyższego wynika, że zajęcie wynagrodzenia za pracę istnieje tylko w granicach egzekwowanego świadczenia, a po jego spłacie ustaje. Skoro zatem przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu pracy i odnośnego rozporządzenia wymagają zawarcia w świadectwie pracy wzmianki o zajęciu wynagrodzenia, to w przypadku, gdy zajęcie już nie istnieje, wzmianki takiej – jako bezprzedmiotowej – nie należy zamieszczać.

Do takiego samego wniosku prowadzi analiza treści art. 75 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zgodnie z którym, jeżeli w czasie prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia za pracę zobowiązany przestał pracować u pracodawcy, u którego dokonano zajęcia wynagrodzenia, pracodawca ten niezwłocznie zawiadamia o tym organ egzekucyjny oraz we wzmiance o zajęciu wynagrodzenia w wydanym zobowiązanemu świadectwie pracy wskazuje organ egzekucyjny, numer sprawy egzekucyjnej i wysokość potrąconych już kwot. W przywołanym przepisie mówi się o zaprzestaniu pracy u danego pracodawcy w czasie prowadzenia egzekucji i w odniesieniu do takiej sytuacji zobowiązuje się tego pracodawcę do zamieszczenia w świadectwie pracy wzmianki o zajęciu wynagrodzenia. Nie wymaga się tego natomiast w przypadku, gdy egzekucja została już zakończona.

Podsumowując, warto zwrócić uwagę na argument Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim dotyczący celu wzmianki o zajęciu wynagrodzenia, jakim jest poinformowanie następnego pracodawcy osoby, wobec której prowadzona jest egzekucja, o konieczności kontynuowania potrąceń z wynagrodzenia za pracę (zgodnie z zasadą ciągłości zajęcia wynagrodzenia). Zatem i z tego punktu widzenia (celowości), zamieszczanie wzmianki o zajęciu, które już nie obowiązuje, byłoby bezzasadne.