Potrącenie pożyczki z wynagrodzenia zmarłego pracownika - czy można go dokonać?
Niektóre firmy w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS) przewidują możliwość zaciągania pożyczek. Często mają one preferencyjnych charakter, dlatego też pracownicy chętnie z nich korzystają. Co w sytuacji, kiedy pracownik zaciągnął pożyczkę i zmarł. Czy pracodawca może ją potrącić ze świadczeń przypadających zmarłemu? O tym, czy możliwe jest potrącenie pożyczki z wynagrodzenia zmarłego pracownika poniżej.
Pożyczka z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
Pożyczka z zakładu pracy może być udzielona z następujących źródeł:
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
kasy zapomogowo-pożyczkowej.
Zgodnie z regulacjami wynikającymi z Ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przeznaczony jest on na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego.
Pracodawcy zatrudniający według stanu na 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć ZFŚS.
Utworzenie ZFŚS wymaga utworzenia jego regulaminu. Możliwe jest przewidzenie w nim udzielania pracownikom pożyczek, które mogą być oprocentowane lub bez oprocentowania. Regulamin ten powinien określać szczegółowo zasady rozliczania takich pożyczek. Może w nim zostać przewidziane morzenie takiej pożyczki np. w sytuacji śmierci.
Pożyczka z kasy zapomogowo-pożyczkowej
Poza tym u pracodawcy istnieje możliwość działania kasy zapomogowo-pożyczkowej, której rolą jest udzielanie jej członkom pomocy materialnej w formie nieoprocentowanych pożyczek, a w miarę posiadanych środków – także zapomóg. Kasę zapomogowo-pożyczkową może utworzyć co najmniej 10 osób, które wykonują pracę zarobkową u danego pracodawcy.
Przyjęcie pracownika zatrudnionego u danego pracodawcy w poczet członków kasy zapomogowo -pożyczkowej następuje na podstawie deklaracji złożonej w formie:
pisemnej,
dokumentowej,
elektronicznej.
Zarząd kasy zapomogowo-pożyczkowej przyjmuje uchwałę o przyjęciu pracownika w poczet członków kasy zapomogowo-pożyczkowej. Uchwała powinna zostać podjęta w terminie miesiąca od dnia złożenia deklaracji.
obowiązek uiszczenia wpisowego w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrażenia zgody na potrącenie wpisowego z wynagrodzenia lub zasiłku;
wpłacanie miesięcznych wkładów członkowskich w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrażenie zgody na potrącanie tych wkładów z wynagrodzenia lub zasiłku;
przestrzeganie postanowień statutu kasy zapomogowo-pożyczkowej oraz uchwał organów kasy zapomogowo-pożyczkowej;
wskazanie co najmniej jednej osoby uprawnionej do otrzymania wkładu członkowskiego w razie śmierci członka i przedłożenie oświadczenie tej osoby dotyczącego przetwarzania danych osobowych;
aktualizowanie danych osobowych.
Prawem członka kasy zapomogowo-pożyczkowej jest:
gromadzenie wkładów członkowskich w kasie zapomogowo-pożyczkowej według zasad określonych w statucie tej kasy;
zaciąganie pożyczek;
ubieganie się o udzielenie zapomóg w razie wydarzeń losowych, o ile kasa zapomogowo-pożyczkowa posiada środki na ich udzielenie;
uczestnictwo w obradach walnego zebrania członków;
prawo wyboru (bierne i czynne) do zarządu lub komisji rewizyjnej;
zapoznawanie się z treścią aktualnego statutu kasy zapomogowo-pożyczkowej;
zaznajamianie się z uchwałami organów kasy zapomogowo-pożyczkowej, protokołami posiedzeń organów kasy zapomogowo-pożyczkowej, protokołami kontroli przeprowadzanych przez komisję rewizyjną oraz sprawozdaniami finansowymi.
Potrącenia dokonywane przez pracodawcę z wynagrodzenia pracownika
Przepisy Kodeksu pracy dają pracodawcy prawo do potrąceń z wynagrodzenia pracowniczego po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania.
sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
kary pieniężne przewidziane w Kodeksie pracy.
Wysokość potrąceń
Potrącenia w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych mogą być dokonane do wysokości 3/5 wynagrodzenia, a w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych do wysokości połowy wynagrodzenia.
Potrącenia sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne i zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych 3/5 wynagrodzenia.
W pełnej wysokości potrąceniu mogą ulegać następujące rodzaje świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych:
nagroda z zakładowego funduszu nagród;
dodatkowe wynagrodzenie roczne;
należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji do pełnej wysokości.
Kwota wolna od potrąceń
Przewidziano też kwoty wynagrodzenia wolne od potrąceń, które wynoszą:
100% minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
75% minimalnego wynagrodzenia przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
90% minimalnego wynagrodzenia przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu kar pieniężnych nałożonych na mocy przepisów Kodeksu pracy
Powyżej kwoty ulegają proporcjonalnie zmniejszeniu, gdy pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Potrącanie innych należności
Inne należności niż wynikające z Kodeksu pracy mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.
W przypadku potrącania innych należności niż wynikające z Kodeksu pracy za zgodą pracownika wyrażona na piśmie kwota wolna od potrąceń wynosi:
100% minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy;
80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania przy potrącaniu innych należności niż należności na rzecz pracodawcy.
Możliwość potrącenia niespłaconej pożyczki przez zmarłego pracownika
W przypadku, gdy pracownik zmarł, trudno uznać, aby był w stanie wyrazić on zgodę na piśmie na potrącenie należności na spłatę udzielonej pożyczki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Przykład 1.
Pan Ryszard zaciągnął pożyczkę z ZFŚS. Niedługo potem zmarł i nie spłacił zobowiązania. Pracodawca chciałby potrącić dług ze świadczeń, które mają być wypłacone rodzinie. Czy może to zrobić?
Jak już zostało wyjaśnione, pracodawca nie może dokonać takiego potrącenia.
Przykład 2.
Pani Katarzyna zaciągnęła pożyczkę z ZFŚS. Niedługo potem zginęła w śmiertelnym wypadku samochodowym w drodze do pracy. W regulaminie ZFŚS przewidziano, że w sytuacji śmierci pracownika dług z tytułu pożyczek jest umarzany. Czy pracodawca może potrącić dług ze świadczeń, które mają być wypłacone rodzinie?
Z uwagi na treść regulaminu ZFŚS dług jest umorzony, dlatego pracodawca nie może dokonać potrącenia. Nawet gdyby regulamin nie przewidywał umorzenia, to i tak pracodawca nie mógłby potrącić tego zobowiązania zmarłego pracownika.
Potrącenie pożyczki z wynagrodzenia zmarłego pracownika – podsumowanie
Podsumowując, pracodawca po śmierci pracownika nie może dokonać potrącenia niespłaconej pożyczki. Przepisy prawa nie przewidują takiego uprawnienia. Pracodawca powinien działać w zgodzie z prawem.
