Wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej - kiedy jest możliwe?

Choć wielu osobom może się wydawać, że obowiązek meldunkowy to relikt przeszłości, każda osoba na terytorium Polski ma obowiązek się zameldować oraz wymeldować, jeżeli opuszcza swoje miejsce pobytu. Zdarzają się okoliczności, kiedy wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej jest zgodne z prawem, czasem nawet bez woli i wiedzy danej osoby.

Kto opuszcza miejsce swojego pobytu, musi się wymeldować

Obowiązek meldunkowy spełnia wyłącznie cel ewidencyjny. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny: „ewidencja ludności służy zbieraniu informacji w zakresie danych o miejscu zamieszkania i pobytu osób, a więc rejestracji stanu faktycznego, a nie stanu prawnego. Nie jest ona formą kontroli nad legalnością zamieszkania i pobytu’” (por. wyrok TK wydany w sprawie o sygn. K 20/01). Obowiązek ten ciąży zarówno na obywatelach polskich, jak i na cudzoziemcach tylko czasowo przebywających na terenie Polski. Obowiązek dotyczy również dzieci oraz wszystkich osób nieposiadających pełnej zdolności do czynności prawnych (np. osób ubezwłasnowolnionych) – w ich przypadku formalności meldunkowych dokonuje przedstawiciel ustawowy.

Istnieją dwa rodzaje meldunku:

• na pobyt stały;
• na pobyt tymczasowy.

Różnica pomiędzy nimi polega na zamiarze osoby, która jest zameldowana – jeżeli osoba ma zamiar traktować dane miejsce jako swój stały dom, wówczas konieczne jest dokonanie zameldowania na pobyt stały. Dla porównania czasowe przebywanie pod danym adresem (np. w związku z zatrudnieniem, delegacją, studiami) wymaga zameldowania na pobyt czasowy. W tym samym czasie można mieć jedno miejsce pobytu stałego oraz jedno miejsce pobytu czasowego.

Opuszczenie miejsca pobytu – zarówno miejsca pobytu stałego, jak i pobytu czasowego – wymaga wymeldowania.

Wymeldowanie może nastąpić:

• poprzez złożenie wniosku o wymeldowanie;
• poprzez zameldowanie w miejscu nowego pobytu.

Wniosek o wymeldowanie może zostać złożony w formie pisemnej na formularzu w urzędzie gminy właściwym dla miejsca dotychczasowego pobytu albo w formie elektronicznej.

Wymeldowanie z pobytu stałego - kiedy można wymeldować kogoś z domu/mieszkania?

Jeżeli osoba zameldowana opuści miejsce swojego deklarowanego pobytu (miejsce zameldowania na pobyt czasowy albo na pobyt stały) i nie dopełni związanych z tym formalności, wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej w tym przypadku może być zasadne.

Wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej może nastąpić z urzędu (tj. organ gminy z urzędu podejmie wiadomość o tym, że dana osoba już nie mieszka pod wskazanym adresem i dokona wymeldowania bez żadnej zewnętrznej inicjatywy), albo na wniosek. Wniosek o wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej może złożyć właściciel lokalu albo inna osoba dysponująca tytułem prawnym do lokalu (np. jeżeli lokator podnajął mieszkanie innej osobie, która zameldowała się w tym lokalu na podstawie zawartej umowy, lokator ma prawo do złożenia wniosku o wymeldowanie, albowiem dysponuje on tytułem prawnym do lokalu – swoją umową najmu).

We wniosku o wymeldowanie należy wskazać:

• dane osoby zameldowanej oraz dane właściciela lokalu;
• PESEL;
• datę i miejsce urodzenia;
• adres dotychczasowego miejsca pobytu;
• adres poczty e-mail lub numer telefonu komórkowego;
• informację o wyrażeniu zgody na przekazanie danych do rejestru danych kontaktowych osób fizycznych;
• okoliczności potwierdzające opuszczenie lokalu przez osobę zameldowaną.

W razie możliwości należy dołączyć dokumenty potwierdzające, że osoba zameldowana faktycznie opuściła lokal i już nie przebywa pod wskazanym adresem.

Przykład 1.

Pan Jan jest właścicielem mieszkania, które wynajmuje na podstawie umowy najmu pracownikom zatrudnionym w miejscowej fabryce mebli. Ostatnim lokatorem był pan Mariusz, który zameldował się na pobyt tymczasowy, przedkładając umowę zawartą z właścicielem mieszkania. Umowa najmu wygasła 1 września 2020 r., a pan Mariusz wrócił do swojego stałego miejsca zamieszkania bez dokonania formalności związanych z wymeldowaniem. Od połowy września 2020 r. pan Jan ma nowego lokatora, który też chce się zameldować pod nowym adresem. Pan Jan może złożyć wniosek o wymeldowanie poprzedniego lokatora. Do wniosku powinien załączyć kopie obu umów najmu, a także wszystkie inne dowody potwierdzające faktyczne opuszczenie lokalu przez Mariusza (np. wydruki wiadomości pomiędzy najemcą a wynajmującym).

Wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej może wymagać przesłuchania świadków

Wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej odbywa się w zgodzie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Jeżeli wniosek został złożony poprawnie, wówczas organ gminy rozpocznie postępowanie wyjaśniające.

W toku postępowania wyjaśniającego organ administracji może:

• wysłuchać stron postępowania;
• przesłuchać świadków (np. sąsiadów, w celu potwierdzenia, że dana osoba faktycznie nie mieszka w przedmiotowym lokalu);
• dokonać oględzin lokalu (aby sprawdzić, czy np. w danym lokalu znajdują się rzeczy osoby, która kwestionuje wymeldowanie).

Zadaniem organu gminy jest sprawdzenie, czy osoba, która ma zostać wymeldowana, opuściła daną nieruchomość w sposób dobrowolny oraz na stałe. Przy ocenie tych dwóch elementów pomocne jest stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którym „[d]la zaistnienia przesłanki »opuszczenia miejsca pobytu stałego« konieczne jest, aby fizycznemu przebywaniu osoby w innym miejscu, niż miejsce pobytu stałego, towarzyszył zamiar stałego związania się z tym innym miejscem, urządzenia w nim swego trwałego centrum życiowego. O opuszczeniu miejsca stałego pobytu można mówić tylko wtedy, gdy dana osoba fizycznie nie przebywa w określonym lokalu i ma zamiar opuszczenia tego lokalu na stałe, a zamiar ten związany jest z założeniem w nowym miejscu ośrodka osobistych i majątkowych interesów. Rezygnacja z przebywania w określonym lokalu może nastąpić w sposób wyraźny – poprzez złożenie stosownego oświadczenia, ale także w sposób dorozumiany – poprzez zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wyraża wolę danej osoby skoncentrowania swojej aktywności życiowej w innym miejscu” (por. wyrok NSA wydany w sprawie o sygn. II OSK 851/09).

Postępowanie o wymeldowanie kończy się wydaniem decyzji. Jeżeli strona postępowania nie zgadza się z wydaną decyzją, ma prawo do skorzystania ze środków odwoławczych.