L4 na partnera, czyli prawo do zasiłku opiekuńczego

Zmiany w ciągu ostatnich kilku lat wyraźnie wskazują na regularnie spadające wskaźniki w zakresie liczby zawieranych małżeństw. Taka sytuacja nie pozostaje bez wpływu na społeczne i ekonomiczne uwarunkowania. Czy przepisy nadążają za takimi tendencjami, jak to wygląda np. w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa? W związku z tym pojawiają się różnorodne pytania, m.in. czy możliwe jest uzyskanie L4 na chorą osobę pozostającą z ubezpieczonym w nieformalnym związku? W artykule wyjaśniamy, czy L4 na partnera może zostać przyznane.

L4 na partnera – podstawa prawna

Potocznie zwane L4 na partnera oznacza zwolnienie lekarskie wydane przez uprawnionego lekarza ubezpieczonemu, który zamierza sprawować osobistą opiekę nad chorą osobą.

Powyższe kwestie reguluje z kolei Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwana dalej ustawą zasiłkową.

L4 na partnera, czyli prawo do zasiłku opiekuńczego

W art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej określono przypadki, w których zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dziećmi lub innymi członkami rodziny.

Oznacza to, że zasiłek opiekuńczy przysługuje w razie opieki nad:

• dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku spełnienia dodatkowych warunków ustawowych;
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
• chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadkach określonych w ustawie zasiłkowej;
• innym chorym członkiem rodziny.

Kogo w rozumieniu ustawy zasiłkowej uznaje się za „innego chorego członka rodziny”?

W przypadku ubiegania się o L4 na partnera należy odwołać się do wyjaśnienia pojęcia „inny chory członek rodziny” zawartego w ustawie zasiłkowej. 

W rozumieniu postanowień ustawy zasiłkowej za innych chorych członków rodziny uważa się: 

• małżonka;
• rodziców;
• rodzica dziecka;
• ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz 
• dzieci w wieku powyżej 14 lat 

– jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. 

Z kolei za dzieci w rozumieniu omawianych przepisów ustawy zasiłkowej uznaje się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie. 

Oznacza to, że uzyskanie L4 na partnera jest możliwe, ale tylko wówczas, gdy są spełnione ku temu ustawowe warunki. 

Przykład 1.

Ubezpieczony zatrudniony na podstawie umowy o pracę pozostaje w nieformalnym związku z partnerką, z którą prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Ponadto para wychowuje dziecko. Partnerka ubezpieczonego poważnie zachorowała i wymaga opieki. W takich okolicznościach ubezpieczony może ubiegać się o L4 na partnera, są bowiem spełnione przesłanki określone w ustawie zasiłkowej. Ubezpieczony pracuje, jego partnerka zaś jest matką ich wspólnego dziecka, w związku z czym ma status innego członka rodziny w rozumieniu przepisów o prawie do zasiłku opiekuńczego. 

Jeżeli jednak dwie osoby tworzą związek o charakterze prawnie niesformalizowanym, lecz nie wychowują dzieci, to ubieganie się o L4 na partnera nie będzie możliwe na gruncie obecnie obowiązujących przepisów ustawy zasiłkowej, nawet jeśli te osoby pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym.

Maksymalny okres pobierania zasiłku opiekuńczego oraz jego wysokość

Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny. 

Ponadto zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. 

Przykład 2.

Ubezpieczona wraz z partnerem wychowują dzieci. W związku z chorobą mężczyzny partnerka postanowiła wystąpić o L4 na partnera. Wniosek ten został uwzględniony, co oznacza, że ubezpieczonej będzie przysługiwać zasiłek opiekuńczy przez okres do 14 dni w roku kalendarzowym. W przypadku sprawowania opieki nad partnerem oraz dziećmi maksymalny roczny okres pobierania zasiłku opiekuńczego wynosi natomiast 60 dni.

Złożenie wniosku o zasiłek opiekuńczy w związku z uzyskaniem L4 na partnera 

Jeżeli osoba ubezpieczona zamierza wystąpić do ZUS-u o zasiłek opiekuńczy w związku z uzyskaniem L4 na partnera, powinna złożyć wniosek, korzystając z formularza o symbolu Z-15B.

Zależnie od konkretnych okoliczności konieczne będzie przedłożenie dokumentu zwolnienia lekarskiego, które zostało wystawione:  

• w postaci dokumentu elektronicznego (e-ZLA),
• w formie wydruku z systemu teleinformatycznego,
• w postaci wydruku zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e-ZLA).

Czy możliwe jest L4 nad chorą partnerką / chorym partnerem? Podsumowanie

Czy krajowe przepisy w zakresie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa są zbyt zachowawcze? Odpowiedź na to pytanie siłą rzeczy będzie charakteryzowała się subiektywnym podejściem. Faktem jednak jest wzrost liczby osób tworzących nieformalne związki partnerskie. Czy wspomniane przepisy uwzględniają prawa tych osób? Należy stwierdzić, że tak, ale zakres tych uprawnień jest ograniczony poprzez wymóg spełnienia określonych warunków. Uzyskanie L4 na partnera jest zatem możliwe w okolicznościach ustalonych w ustawie zasiłkowej. Ubezpieczonemu, któremu przyznano zwolnienie od pracy w celu sprawowania osobistej opieki nad partnerem, będzie przysługiwał zasiłek opiekuńczy.