Opieka nad bratem uprawnia do zasiłku

Doświadczenie życiowe pokazuje, że rzeczywistość przynosi różnorodne zdarzenia. Niekiedy wystąpienie określonych okoliczności jest powiązane z konkretnymi prawami lub brakiem takich uprawnień. Jednym z przypadków, gdzie codzienność styka się z prawem, jest choroba brata i możliwość uzyskania przez innego członka rodziny zasiłku opiekuńczego z tego tytułu. Czy przepisy przewidują takie rozwiązanie jak opieka nad bratem, a jeśli tak – to jakie są warunki uzyskania wspomnianego świadczenia? Wyjaśniamy te zagadnienia w niniejszym artykule.

Opieka nad bratem i prawo do zasiłku opiekuńczego – podstawa prawna

Kwestie dotyczące ubiegania się przez innego członka rodziny o prawo do zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad chorym bratem regulują przepisy Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej ustawą zasiłkową.

Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?

W art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej określono przypadki, w których zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dziećmi lub innymi członkami rodziny.

Oznacza to, że zasiłek opiekuńczy przysługuje w razie opieki nad:

• dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku spełnienia dodatkowych warunków ustawowych (m.in. nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, pobyt małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem w szpitalu);
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
• chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadkach określonych w ustawie zasiłkowej;
• innym chorym członkiem rodziny.

Definicja pojęcia „inny chory członek rodziny”

W razie ubiegania się o zasiłek opiekuńczy w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad bratem należy odwołać się do ustawowej definicji pojęcia „inny chory członek rodziny”. W świetle przepisów ustawy zasiłkowej – za innych chorych członków rodziny uważa się: 

• małżonka;
• rodziców; 
• rodzica dziecka;
• ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz 
• dzieci w wieku powyżej 14 lat 

– jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. 

W konsekwencji powyżej przywołanych regulacji należy podkreślić, że jest możliwe uzyskanie zasiłku opiekuńczego w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad bratem, przy czym konieczne jest spełnienie ustawowych warunków w tym zakresie. 

W tym miejscu warto dodać, że stosownie do wyjaśnień przedstawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wymóg pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym uznaje się za zachowany również wówczas, gdy ubezpieczony pozostaje w tym gospodarstwie z innym chorym członkiem rodziny jedynie przez czas niedyspozycji zdrowotnej chorej osoby.

Przykład 1.

Samotnie mieszkający mężczyzna doznał udaru i został poddany hospitalizacji. Po wypisaniu ze szpitala chory będzie wymagał osobistej opieki innej osoby. W związku z tym jego siostra postanowiła podjąć się czynności opiekuńczych i na ten okres zamieszkała u brata. Opieka nad chorym spowoduje jednak brak możliwości świadczenia przez siostrę pracy zawodowej. W opisanych okolicznościach, w świetle wytycznych ZUS, ubezpieczona będzie mogła wystąpić o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym bratem.

Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym bratem a inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę

Aby uzyskać zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym bratem, konieczne jest pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym, co już wyjaśniliśmy wcześniej. Niemniej nie jest to jedyny warunek, jaki trzeba spełnić w celu uzyskania świadczenia. 

Oznacza to, że prawo do zasiłku opiekuńczego w związku z chorobą brata jest ograniczone faktem pozostawania w gospodarstwie domowym innego członka rodziny, który jest w stanie zapewnić opiekę choremu. 

Przykład 2.

We wspólnym gospodarstwie domowym pozostaje rodzeństwo oraz rodzice. Brat poważnie zachorował i po wyjściu ze szpitala wymagał opieki innej osoby. Siostra chorego zamierzała zająć się bratem i w związku z tym chciała uzyskać zasiłek opiekuńczy. W gospodarstwie domowym pozostają jednak rodzice chorego, których stan zdrowia nie stanowi przeszkody w realizacji czynności opiekuńczych wobec chorego syna. W takich okolicznościach uzyskanie przez siostrę chorego świadczenia z ZUS nie będzie uzasadnione.

Oczywiście inny członek rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym musi mieć realną możliwość zapewnienia opieki choremu członkowi rodziny. Jeżeli ten warunek nie jest możliwy do spełnienia, ubezpieczony może ubiegać się o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym bratem.

Przykład 3.

Rodzeństwo zamieszkuje we wspólnym gospodarstwie domowym razem z ciocią. Brat doznał wypadku i po okresie leczenia wymaga rehabilitacji oraz opieki innej osoby. Siostra chorego postanowiła opiekować się chorym i jednocześnie wystąpiła o przyznanie zasiłku opiekuńczego z tego tytułu. We wspólnym gospodarstwie pozostaje jeszcze ciocia rodzeństwa, jest to jednak osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności, która sama wymaga odpowiedniej opieki. Jej niepełnosprawność uniemożliwia skuteczną opiekę nad inną chorą osobą. W powyższym przypadku ubezpieczona – siostra chorego brata może skutecznie ubiegać się o przyznanie jej świadczenia w związku z koniecznością opieki nad chorym bratem. 

Okres pobierania zasiłku opiekuńczego oraz jego wysokość

Okres pobierania zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym bratem jest limitowany za pośrednictwem stosownych zapisów ustawy zasiłkowej.

Długość okresu pobierania zasiłku opiekuńczego ulega korekcie w przypadku łącznego pobierania tego świadczenia na dziecko i innego członka rodziny. W konsekwencji zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie:

• na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny – za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym;
• w przypadku, gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dzieckiem z niepełnosprawnością do ukończenia 18 lat w przypadkach określonych w ustawie zasiłkowej (art. 32 ust. 1 pkt 2a i 2b) oraz innym chorym członkiem rodziny – za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym.

Opieka nad bratem uprawnia do zasiłku – podsumowanie

Przepisy ustawy zasiłkowej umożliwiają uzyskanie prawa do zasiłku opiekuńczego w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad bratem. Muszą być jednak ku temu spełnione warunki określone we wspomnianej ustawie. Jednym z takich wymogów jest pozostawanie rodzeństwa we wspólnym gospodarstwie domowym. Prawo do zasiłku jest ponadto ograniczone faktem pozostawania w tym gospodarstwie innego członka rodziny, który może zaopiekować się chorym.