Zasiłek macierzyński dla osoby bezrobotnej 2024

Przebywanie na urlopie macierzyńskim co do zasady uprawnia kobiety do pobierania specjalnego zasiłku. Mowa oczywiście o świadczeniu macierzyńskim, które z reguły przysługuje tylko matkom, które były zatrudnione przez określony czas na podstawie umowy o pracę. Czy zasiłek macierzyński może otrzymać także bezrobotna?

Zasiłek macierzyński

Zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:

• urodziła dziecko;
• przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14 roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
• przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia.

Zasiłek macierzyński jest formą wsparcia kobiety przebywającej na urlopie pozostającym w związku z urodzeniem przez nią dziecka. W zdecydowanej większości przypadków takie świadczenie będzie możliwe do wypłacenia, gdy kobieta posiada co najmniej roczny okres składkowy ustalany przed urodzeniem dziecka.

Uprawnienia zasiłkowe bezrobotnej w ciąży

Pozostawanie w ciąży w sytuacji braku zatrudnienia nie zawsze musi oznaczać kłopoty finansowe dla kobiety. Po pierwsze ciężarna można zapisać się do urzędu pracy i uzyskać oficjalny status osoby bezrobotnej. Jeżeli uda się jej uzyskać zasiłek dla bezrobotnych, może starać się o przedłużenie wypłaty tego świadczenia – jest to forma rekompensaty finansowej za brak prawa do zasiłku macierzyńskiego.

Podstawowym warunkiem przedłużenia wypłaty zasiłku dla bezrobotnego jest to, aby kobieta urodziła dziecko w trakcie pobierania takiego świadczenia lub maksymalnie w ciągu miesiąca od dnia ustania prawa do jego pobierania. Wypłata zasiłku dla bezrobotnych jest w takim przypadku wydłużona o czas, przez który przysługiwałby zasiłek macierzyński.

Jeśli kobieta urodzi dziecko w czasie, gdy nie przysługuje już jej zasiłek dla bezrobotnych lub gdy zakończyła już dawno jego pobieranie, zasiłek dla bezrobotnych nie zostanie jej przedłużony. Bezrobotna zyska jedynie ochronę przed wyrejestrowaniem z powodu braku gotowości do podjęcia zatrudnienia przez najbliższy rok.

Przykład 1.

Kobieta urodziła dziecko 23 stycznia 2024 roku, przez ostatnie 5 miesięcy była zarejestrowana jako bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy z prawem do zasiłku. Świadczenie to przysługiwało jej w dniu porodu, w związku z czym zostanie ono przedłużone na taki okres, w którym miałaby ona prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Przykład 2.

Kobieta urodziła dziecko 23 lutego 2024 roku, przez ostatni rok była zarejestrowana jako bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy z prawem do zasiłku. Świadczenie to przysługiwało jej do 4 grudnia 2023 roku. W tym przypadku kobieta nie będzie mogła starać się o wydłużenie okresu wypłacania zasiłku dla bezrobotnych z powodu urodzenia dziecka, ponieważ od dnia ustania prawa do tego zasiłku do dnia porodu minął ponad 1 miesiąc.

Świadczenie rodzicielskie – zasiłek macierzyński dla bezrobotnej

Brak prawa do zasiłku dla bezrobotnego nie przekreśla szans kobiety w ciąży na uzyskanie innego świadczenia wypłacanego po urodzeniu dziecka. Chodzi oczywiście o tzw. świadczenie rodzicielskie, określane również mianem kosiniakowego. Prawo do takiego zasiłku pojawiło się w Polsce w 2016 roku i stanowi realną pomoc dla kobiet, które nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego, uposażenia macierzyńskiego lub przedłużonego zasiłku dla osoby bezrobotnej.

Świadczenie rodzicielskie wynosi 1000 zł i jest wypłacane w okresach miesięcznych. Przysługuje ono łącznie przez 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka. Jeśli kobieta urodzi większą liczbę dzieci przy jednym porodzie, prawo do takiego zasiłku zostaje odpowiednio wydłużone:

• przy urodzeniu dwóch dzieci – do 65 tygodni,
• przy urodzeniu trzech dzieci – do 67 tygodni,
• przy urodzeniu czworga dzieci – do 69 tygodni,
• przy urodzeniu pięciorga lub większej ilości dzieci – do 71 tygodni.

W obu przypadkach początek biegu powyższych terminów rozpoczyna się wraz z dniem urodzenia dziecka/ dzieci.

Kosiniakowe nie powinno być mylone z tzw. becikowym (jednorazowym świadczeniem dla matki wypłacanym jej w związku z urodzeniem dziecka). Świadczenie rodzicielskie jest bowiem regularnie wypłacaną kwotą przez ustawowo określony czas. 

Kto może ubiegać się o zasiłek rodzicielski?

Świadczenie kosiniakowe przysługuje kobietom, które urodziły dziecko i nie nabyły praw do zasiłku macierzyńskiego. W praktyce największą grupą beneficjentek takiego świadczenia będą stale bezrobotne kobiety lub te, które pozostawały bez pracy od minimum roku przed urodzeniem dziecka. Uprawnionymi do zasiłku rodzicielskiego będą również:

• studentki;
• kobiety wykonujące pracę na podstawie umowy o dzieło lub zlecenie;
• kobiety prowadzące działalność rolniczą;
• kobiety prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, pod warunkiem jednak, że nie nabyły z tego tytułu prawa do zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek rodzicielski jest więc przyznawany tylko w przypadku, gdy dana kobieta nie nabyła prawa do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego.

Okazuje się, że nie tylko kobiety są uprawnione do omawianego świadczenia, lecz także ojcowie dzieci (pod warunkiem, że matka dziecka skróci okres pobierania świadczenia po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka, matka umrze lub wyrzeknie się dziecka), rodzice adopcyjni, opiekunowie faktyczni oraz rodzina zastępcza – pod warunkiem, że nie mogą uzyskać zasiłku macierzyńskiego.

Jak uzyskać zasiłek rodzicielski w 2024 roku?

Zasiłek rodzicielski jest przyznawany na wniosek zainteresowanej kobiety, który musi być złożony do ośrodka pomocy społecznej, urzędu miasta/gminy lub innej jednostki organizacyjnej gminy powołanej do tego celu.

Wniosek o wypłatę zasiłku rodzicielskiego można odnaleźć w każdej z ww. placówek oraz na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Nie podlega on żadnej opłacie skarbowej i można go złożyć osobiście, za pomocą listu poleconego lub poprzez internet (w tym ostatnim przypadku, tylko gdy wnioskodawca posiada ważny kwalifikowany podpis elektroniczny lub profil zaufany).

Do wniosku należy dołączyć aktu urodzenia dziecka lub inne dokumenty, które są niezbędne dla uzyskania omawianego świadczenia (dotyczy to osób uprawnionych, które nie są matką dziecka). Urzędnicy żądają także okazania dowodu osobistego lub podania jego dokładnych danych we wniosku.

Pismo powinno zostać złożone nie później niż w ciągu 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia dziecka – jeśli zostanie złożone po tym terminie, uprawniony nie dostanie wyrównania za poprzednie miesiące.

Zasiłek macierzyński dla osoby bezrobotnej – podsumowanie

Kobieta, która nie nabyła prawa do zasiłku macierzyńskiego, może starać się o uzyskanie świadczenia rodzicielskiego lub zasiłku dla bezrobotnych wydłużonego na czas uzyskiwania potencjalnego zasiłku macierzyńskiego. W obu przypadkach takie świadczenia stanowią formę wsparcia finansowego dla kobiety, która z różnych przyczyn nie może uzyskać zasiłku macierzyńskiego.