Terminy związane z urlopem macierzyńskim

Ciąża pracownicy jest zarówno dla niej, jak i dla pracodawcy szczególnym okresem. Wiąże się z nią wiele zmian – a im więcej zmian, tym więcej terminów związanych z urlopem macierzyńskim do zapamiętania. Od kiedy pracownica w ciąży jest w okresie ochronnym? Do kiedy zostaje przedłużona umowa na czas określony kobiety w ciąży? Kiedy należy składać wnioski o urlop macierzyński, czy rodzicielski? Nie chcąc zgubić się pośród dużej ilości terminów do zapamiętania, warto przyswoić sobie najważniejsze daty oraz okresy. Przeczytaj artykuł i sprawdź ważne terminy związane z urlopem macierzyńskim!

Okres ochronny

Art. 177 Kodeksu pracy określa, że co do zasady pracodawca nie ma prawa zwolnić ani pracownicy w ciąży, ani przebywającej na urlopie macierzyńskim. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły uzależnione od zachowania pracownicy lub od rodzaju umowy, jaki wiąże ją z pracodawcą.

Umowa o pracę na czas nieokreślony a okres ochronny

Pracownica, która zaszła w ciążę, może w dowolnym terminie poinformować o tym swojego pracodawcę bez obawy o zwolnienie. Ochrona szczególna pracownicy w ciąży nie jest zależna od tego, jak długo pracownica współpracuje z firmą na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Umowa o pracę na czas określony oraz umowa na okres próbny przekraczająca 1 miesiąc a okres ochronny

Każda pracownica w ciąży związana stosunkiem pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony lub umowę na okres próbny również jest objęta ochroną szczególną. Po zgłoszeniu pracodawcy ciąży, termin obowiązywania umowy jest automatycznie przedłużony do dnia porodu, jeżeli w dniu zgłoszenia upłynął 3. miesiąc księżycowy ciąży pracownicy (miesiąc księżycowy wynosi 28 dni). Pamiętajmy jednak, że przedłużenie umowy na czas określony do dnia porodu nie jest traktowane jako zawarcie kolejnej umowy o pracę.

Umowa o pracę na czas określony zawarta w celu zastępstwa pracownika oraz umowa na okres próbny poniżej 1 miesiąca – a okres ochronny

Istnieją wyjątki w prawie odnoszące się do ochrony szczególnej pracownic w ciąży. Dotyczą one pracownic na okresach próbnych, których umowy nie przekraczają jednego miesiąca, oraz zastępujących innego pracownika w ramach umowy o pracę na czas określony. W obu tych przypadkach, jeżeli pracownica zgłasza ciążę, pracodawca nie ma obowiązku zmieniać terminu obowiązywania umowy, czyli przedłużać jej do dnia porodu.

Urlop macierzyński

Urlop macierzyński przysługuje zarówno pracownicy pozostającej w stosunku pracy z pracodawcą, jak i ojcu dziecka pozostającego w stosunku pracy (niekoniecznie z tym samym pracodawcą co matka dziecka). Warunkiem uzyskania prawa do urlopu macierzyńskiego przez ojca jest rezygnacja matki z części tego urlopu.

Wymiar urlopu macierzyńskiego

Wymiar urlopu macierzyńskiego jest zależny od liczby urodzonych dzieci. Jeżeli doszło do urodzenia przy jednym porodzie:

• jednego dziecka – urlop macierzyński wyniesie 20 tygodni,
• dwojga dzieci – urlop macierzyński wyniesie 31 tygodni,
• trojga dzieci – urlop macierzyński wyniesie 33 tygodnie,
• czworga dzieci – urlop macierzyński wyniesie 35 tygodni,
• pięciorga i więcej dzieci – urlop macierzyński wyniesie 37 tygodni.

Wykorzystanie części urlopu macierzyńskiego przed porodem

Pracownica będąca w ciąży, która nie przebywa na zwolnieniu lekarskim, ma prawo do wykorzystania części urlopu macierzyńskiego przed porodem. Ustawowo kobieta w ciąży ma prawo do wybrania maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed dniem rozwiązania.

Terminy związane z urlopem macierzyńskim

Urlop macierzyński to czas, w którym pracownica może skupić się na opiece nad nowo narodzonym dzieckiem. Aby skorzystać z tego przywileju, musi znać terminy związane z urlopem macierzyńskim. Sam w sobie urlop macierzyński jest należny pracownicy po porodzenie ustawowo i ma ona obowiązek skorzystania z niego w minimalnym wymiarze 14 tygodni. Zasada ta w pełni nie obowiązuje, w sytuacji, gdy pracownica po porodzie przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie opieki nad dzieckiem. W takim przypadku pracownica ma prawo przerwać urlop macierzyński, jeżeli od porodu minęło 8 tygodni. Przerwać urlop macierzyński po 8 tygodniach może też pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji. W obu powyższych przypadkach pozostałą część urlopu macierzyńskiego może wykorzystać pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny.

Urlop macierzyński rodzice narodzonego dziecka mogą dzielić między sobą. Jak wspomniano wcześniej, ojcu będzie przysługiwał urlop macierzyński, o ile pracownica zrezygnuje z części swojego urlopu. Rodzice dzielą urlop macierzyński między sobą tygodniami, z zachowaniem zasady minimalnego wykorzystania urlopu przez pracownicę w wymiarze 14 tygodni. Chcąc przypisać część urlopu macierzyńskiego ojcu, matka dziecka musi złożyć u swojego pracodawcy na minimum 7 dni przed datą powrotu do pracy wniosek o skrócenie urlopu macierzyńskiego oraz odpowiednie zaświadczenia.

Wymiar urlopu rodzicielskiego

Wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi odpowiednio:

• 41 tygodnie – przy narodzinach jednego dziecka,
• 43 tygodnie – w przypadku urodzenia dwójki i więcej dzieci.

Urlop rodzicielski przysługuje łącznie obojgu pracownikom – rodzicom dziecka. Jednakże zgodnie z nową regulacją, inaczej niż wcześniej, każdemu z pracowników – rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wyżej określonego wymiaru urlopu; prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka. Pracownica, która urodziła dziecko, ma prawo do zrzeczenia się urlopu rodzicielskiego na rzecz pracownika – ojca dziecka. Urlop rodzicielski może zostać podzielony przez rodziców na maksymalnie 5 części, zawsze jednak jedna z tych części musi przypadać na okres występujący bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. 

Wniosek o urlop rodzicielski

Pracownica, która zdecydowana jest wybrać urlop rodzicielski w pełnym wymiarze, jak wskazuje art. 179¹ § 1, musi złożyć wniosek w formie pisemnej nie później niż 21 dni po porodzie, gdzie datą wskazaną na jego rozpoczęcie będzie dzień następujący po ostatnim dniu przysługującego urlopu macierzyńskiego.

Jeżeli pracownica decyduje się na podzielenie urlopu na części, będą wtedy obowiązywać inne terminy składania wniosków dla pracownika – ojca dziecka. W takiej sytuacji urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika. Wniosek ten musi zostać złożony na minimum 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest zobowiązany do zaakceptowania takich wniosków i udzielenia urlopu rodzicielskiego.