Utrata uprawnień przez pracownika jako przyczyna rozwiązania umowy

Autor

Agnieszka Walczyńska

Artykuły autora

Od kilku miesięcy jestem zatrudniona na podstawie umowy o pracę u nowego pracodawcy. Do wykonywania mojego zawodu niezbędne jest posiadanie specjalnego kursu. Jednakże z powodu choroby nie byłam w stanie go ukończyć. Czy utrata uprawnień jest powodem do zwolnienia pracownika?

Michalina, Nysa

 

Bywają sytuacje, kiedy pracownik z różnych przyczyn traci uprawnienia do wykonywania pracy na swoim stanowisku. Utrata ta może być od niego zależna lub nie, zatem czy pracodawca zawsze może zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym? Wyjaśniamy poniżej.

Kiedy można zwolnić pracownika dyscyplinarnie?

Kodeks pracy bardzo sztywno określa sytuacje, kiedy pracodawca może zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym. Pracodawca ma prawo do rozwiązania umowy z pracownikiem bez wypowiedzenia wyłącznie w trzech sytuacjach:

• pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych;
• pracownik popełnił przestępstwo (podczas trwania umowy), które uniemożliwia mu dalsze zatrudnienie na danym stanowisku;
• pracownik z przyczyn zawinionych utracił uprawnienia konieczne do wykonywania swojej pracy.

 Przepisy dodatkowo wskazują, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Oznacza to, że jeśli doszło do sytuacji naruszenia obowiązków pracowniczych np. poprzez pojawienie się pracownika w pracy pod wpływem alkoholu, to licząc od tej chwili, pracodawca ma miesiąc, aby wypowiedzieć takiemu pracownikowi umowę w trybie natychmiastowym. Jeśli tego nie zrobi i minie miesiąc od zdarzenia, wówczas pracodawca nie może już zwolnić pracownika w takim trybie. Może tego dokonać, ale tylko wypowiadając mu umowę lub też w trybie porozumienia stron.

Czy utrata uprawnień z przyczyn niezawinionych jest podstawą do rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym?

Jak wskazują przepisy Kodeksu pracy, pracodawca może wypowiedzieć umowę w trybie natychmiastowym, jeśli pracownik z przyczyn zawinionych utracił uprawnienia konieczne do wykonywania swojej pracy. Warto podkreślić, iż przyczyna musi być zawiniona. Oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy w trybie dyscyplinarnym pracownikowi, u którego utrata uprawnień powstała z przyczyn od niego niezależnych, takich jak np. zły stan zdrowia, uniemożliwiający dalsze wykonywanie zawodu. Jednakże należy mieć na uwadze, że sam fakt choroby, zwłaszcza długotrwałej, jest podstawą do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, jeżeli zajdą określone przesłanki. Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych może być zastosowane, gdy pracownik:

• przebywa na zwolnieniu chorobowym dłużej niż 3 miesiące (jeśli pracuje krócej niż 6 miesięcy) bądź dłużej niż łączny okres pobierania zasiłku i świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące (jeśli pracownik zatrudniony jest co najmniej 6 miesięcy);
• jest nieobecny w pracy dłużej niż 1 miesiąc, ale z powodów innych niż wymienione powyżej (mimo że absencja jest usprawiedliwiona).

Pracodawca nie może więc zwolnić pracownika w trybie dyscyplinarnym, jeśli utrata uprawnień nie była skutkiem umyślnego działania, a wynikała z przyczyn przez pracownika niezawinionych.

Zwolnienie dyscyplinarne pracownika

Zwolnienie bez zachowania okresu wypowiedzenia wręczone pracownikowi musi zawierać pewne wymogi formalne. Przede wszystkim powinny się tam znaleźć następujące informacje:

• dane pracodawcy;
• dane pracownika;
• tryb rozwiązania umowy;
• przyczyna rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym;
• pouczenie dla pracownika o możliwości odwołania się do sądu pracy;
• podpis pracodawcy.

Pracownik, który zostaje zwolniony dyscyplinarnie, ma ograniczone pewne prawa, jakie posiadałby, będąc zwolnionym w trybie standardowym, czyli za wypowiedzeniem. Przede wszystkim tryb rozwiązania umowy jest widoczny w świadectwie pracy, co może stanowić spory kłopot podczas poszukiwań nowego zajęcia. Wiele osób będących w takiej sytuacji w ogóle nie przedstawia świadectwa pracy od tego pracodawcy. Zresztą o ile zatrudnienie było na krótki okres, nie stanowi aż takiego problemu: gorzej, kiedy trwało kilka lat. Zwolnienie dyscyplinarne wiąże się również z utratą odprawy, jeśli takowa by się należała. Pracownik zwolniony natychmiastowo nie otrzyma ponadto zasiłku dla bezrobotnych ani też dni wolnych na poszukiwanie pracy. Pomimo zwolnienia bez zachowania okresu wypowiedzenia, pracownik zachowuje swoje podstawowe prawa pracownicze, to znaczy powinien mieć wypłacone wynagrodzenie za wykonaną pracę; jeżeli natomiast przysługuje mu ekwiwalent urlopowy, również powinien go otrzymać.

Zgodnie z przepisami prawa pracy utrata uprawnień do wykonywania obowiązków na danym stanowisku daje pracodawcy prawo do rozwiązania umowy z pracownikiem w trybie natychmiastowym. Jednakże nie zawsze tego typu sytuacja przynosi aż tak negatywne skutki. Jeśli pracownik utracił uprawnienia, ale nie zrobił tego celowo i z rozmysłem, pracodawca nie ma prawa zwolnić go dyscyplinarnie.