Kto i kiedy wystawia skierowanie na badania lekarskie?

Badania lekarskie to nieodłączny element zatrudniania pracownika na umowę o pracę. Kodeks pracy w bardzo precyzyjny sposób reguluje, na kim ciąży obowiązek wystawienia skierowania, jak wygląda proces badania lekarskiego oraz kiedy pracownik musi się na takie badania lekarskie udać. Przekonajmy się, kto i kiedy wystawia skierowanie na badania lekarskie.

Na kim spoczywa obowiązek wystawienia skierowanie na badania lekarskie? 

Badania lekarskie pracowników to bardzo poważny element stosunku pracy, który nie powinien być pomijany zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika. Musimy pamiętać, że żaden pracownik, który nie jest zdolny do wykonywania pracy, nie może jej w praktyce wykonywać, a niedopilnowanie tego poprzez brak aktualnych badań jest surowo karane. 

Kto ma obowiązek wystawienia skierowania na badania lekarskie pracownika? To obowiązek pracodawcy, bez względu na to, czy pracownik musi udać się na badania wstępne, czy okresowe. W zależności od wielkości firmy skierowanie na badanie jest wystawione przez właściciela firmy bądź dedykowany dział kadr i płac, który zajmuje się kwestiami administracyjnymi związanymi z zatrudnieniem pracowników. 

Na jakie badania lekarskie pracodawca musi wysłać pracownika?

Badania lekarskie pracownika są wykonywane w celu potwierdzenia, czy pracownik ma odpowiednie predyspozycje zdrowotne ku temu, by piastować dane stanowisko ze względu na wszelkie okoliczności objęcia go. Jeżeli lekarz przeprowadzający badanie lekarskie potwierdza zdolność do pracy, nic nie stoi na przeszkodzie, by pracownik zająć dane stanowisko. 

Możemy wyróżnić kilka podstawowych rodzajów badań lekarskich, którym pracownik musi się poddać. Są to:

• Badanie wstępne, które ma na celu dopuszczenie pracownika do świadczenia pracy na danym stanowisku. Badania wstępne są najczęściej kierowane do pracowników, którzy otrzymali propozycję pracy w nowej firmie lub zmieniają stanowisko na takie, które różni się zakresem obowiązków w stosunku do stanowiska poprzedniego.
• Badania okresowe, które mają na celu zweryfikowanie, czy osoba zatrudniona wciąż spełnia warunki umożliwiające jej pracę na danym stanowisku. Takie badania odbywają się najczęściej co kilka lat, jednak o ostatecznej częstotliwości zawsze decyduje lekarz.
• Badania kontrolne, którym poddać się musi pracownik będący niezdolny do pracy w okresie dłuższym niż 30 dni. 

Możemy dodatkowo wyróżnić rzadko stosowane skierowanie na badania końcowe. Są to badania wystawiane przez pracodawcę, którego specyfika działalności wymagała u pracownika świadczenie stosunku pracy w warunkach szkodliwych. Pracownik, który wnioskuje o wystawienie skierowania na badania końcowe, może w taki sposób dowiedzieć się o potencjalnej chorobie zawodowej, której nabawił się u byłego pracodawcy. 

Zmiany w terminach wykonania badania lekarskiego ze względu na COVID-19

Brak aktualnego zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego zdolność pracownika do pracy stanowi dostateczny powód do nałożenia grzywny na pracodawcę. Jeśli w wyniku kontroli pracodawca ujawni informacje o braku zdolności pracownika do obejmowania danego stanowiska, może zapłacić grzywnę od 1 tys. do 30 tys. złotych. 

Bardzo ważne jest też, by pracownik stawił się na badania do konkretnego lekarza medycyny pracy w terminie zaznaczonym na skierowaniu. Stan pandemii COVID-19 wymusił jednak pewne zmiany związane z badaniami okresowymi. Przede wszystkim ważność skierowań została znacznie wydłużona, a dodatkowo nie muszą być wykonywane przez lekarza medycyny pracy, jeśli jest on niedostępny. Tego typu orzeczenie lekarskie, które zostało wydane przez innego lekarza, jest ważne jeszcze przez 180 dni po odwołaniu stanu epidemii, co znacznie ułatwia wszelkie formalności administracyjne związane z kierowaniem pracowników na badania lekarskie. 

Jak wygląda skierowanie na badania lekarskie i kto otrzymuje? 

Skierowanie na badanie lekarskie musi zostać wystawione w co najmniej dwóch kopiach - jedna z nich trafia do pracodawcy, druga natomiast do lekarza medycyny pracy. W zależności od chęci pracodawca może również wykonać trzecią kopię skierowania, którą otrzyma pracownik. 

Jakie dokładnie informacje powinny znajdować się na skierowaniu na badania lekarskie? Oczywiście dane podstawowe pracownika. W przypadku skierowania na badania wstępne, pracodawca jest zobligowany do wykorzystania tylko tych danych, które na etapie rekrutacji oraz dopełniania formalności pracownik zdecydował się podać. Co ciekawe, w katalogu danych niezbędnych do zatrudnienia pracownika nie widnieje informacja o adresie zamieszkania, w związku z czym, jeśli pracownik nie podał informacji o swoim adresie, to pole powinno pozostać puste.

Na skierowaniu na badania muszą natomiast pojawić się informacje o tym, jakie stanowisko będzie piastować pracownik, a także, z jakimi czynnikami szkodliwymi czy niebezpiecznymi to stanowisko się wiąże. Dodatkowo niezbędne jest, by podać status takiego narażenia oraz informacje o wynikach badań dotyczących tych czynników. To dane, które wystarczą lekarzowi medycyny pracy do orzeczenia o zdolności bądź niezdolności do pracy osoby badanej. 

Jakie badania wykonuje się w ramach badań lekarskich? 

Jeśli stanowisko pracy nie jest narażone na żadne czynniki niebezpieczne, standardowy zakres badań ogranicza się do morfologii krwi, badania moczu, pomiaru ciśnienia oraz badaniu stężenia glukozy we krwi. Oczywiście nie wolno zapomnieć o obowiązkowych badaniach okulistycznych. 

Jeśli jednak wykonywanie pracy wiąże się z bezpośrednim czynnikiem szkodliwym, istnieje prawdopodobieństwo uzyskania skierowania na rozszerzone badania, które mogą obejmować EKG, badania dermatologiczne, badania spirometryczne czy audiometryczne. Lista dodatkowych badań zależnych od czynników niebezpiecznych jest bardzo długa, dlatego warto szczegółowo zapoznać się z oficjalnymi materiałami, które wyznaczają obowiązek wystawienia skierowania na dane rodzaje badań.