Podstawa zasiłku chorobowego po urlopie bezpłatnym

Zasiłek chorobowy jest świadczeniem pieniężnym z ubezpieczenia społecznego, który przysługuje pracownikowi za okres niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż okres pobierania wynagrodzenia chorobowego określony przepisami Kodeksu pracy. W standardowych sytuacjach ustalenie podstawy wymiaru tego zasiłku nie stanowi problemu. W mniej typowych okolicznościach – takich jak na przykład korzystanie przez ubezpieczonego z urlopu bezpłatnego w okresie przyjętym do obliczenia wspomnianego świadczenia za czas choroby – mogą pojawić się jednak pewne wątpliwości. Jak jest podstawa zasiłku chorobowego po urlopie bezpłatnym? Wyjaśniamy!

Zasiłek chorobowy – kiedy przysługuje i na jakiej podstawie?

O tym, kiedy przysługuje zasiłek chorobowy, przesądza art. 92 § 4 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, zwanej dalej kp.

Powyższą zasadę stosuje się ponadto do niezdolności do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży oraz konieczności poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi ich pobrania.

W art. 92 § 4 kp jest mowa o odrębnych przepisach (regulujących kwestie przysługiwania zasiłku chorobowego). Odesłanie to dotyczy postanowień Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej „ustawą zasiłkową”. 

Urlop bezpłatny – jaki ma charakter?

Urlop bezpłatny jest udzielany na wniosek pracownika na czas wskazany we wniosku. Stanowi on okresowe zawieszenie stosunku pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Co ważne – urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Istnieją oczywiście płatne rodzaje urlopów tego typu podlegające zaliczeniu do stażu pracy (np. urlop bezpłatny udzielony w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy), ale pominiemy je ze względu na ich odrębny charakter.

Oznacza to zatem, że urlop bezpłatny jest:

• okresem trwania stosunku pracy, w którego czasie uległy zawieszeniu wzajemne zobowiązania stron;
• usprawiedliwioną nieobecnością w pracy (pracodawca zgodnie z art. 174 § 1 kp wyraża zgodę na korzystanie z tego urlopu).

Wpływ urlopu bezpłatnego na ustalanie podstawy zasiłku chorobowego

Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków chorobowych przysługujących ubezpieczonym będącym pracownikami zostały określone w rozdziale 8 ustawy pozasiłkowej.

Jeżeli niezdolność do pracy  powstała przed upływem 12-miesięcznego okresu, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

W kontekście ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w przypadku korzystania przez pracownika z urlopu wypoczynkowego kluczowe znaczenie ma przepis art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej. W myśl tego zapisu – jeżeli w okresie poprzedzającym niezdolność do pracy (12-miesięcznym lub krótszym) pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

• wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
• przyjmuje się, po uzupełnieniu według zasad określonych w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej, wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.

Przykład 1.

Pracownik w wieku 53 lat zatrudniony od kilku lat u pracodawcy złożył wniosek o udzielenie mu dwumiesięcznego urlopu bezpłatnego w związku z sytuacją rodzinną. Pracodawca wyraził zgodę. W listopadzie 2024 roku pracownik zachorował. Po okresie wypłaty wynagrodzenia chorobowego pozostawał nadal niezdolny do pracy, w związku z czym otrzymał zasiłek chorobowy. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć okres od listopada 2023 roku do października 2024 roku. W styczniu i lutym 2024 roku pracownik korzystał przez pełne miesiące z urlopu bezpłatnego. Ze względu na to, że w tym okresie nie otrzymał wynagrodzenia, miesiące te podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

Inaczej należy postąpić, gdy ubezpieczony w okresie przyjętym do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.

Przykład 2. 

Pracownik, któremu przysługuje wypłata wynagrodzenia chorobowego przez 14 dni w roku kalendarzowym, stał się niezdolny do pracy w październiku 2024 roku. Po upływie okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego pobiera on zasiłek chorobowy. Podstawę obliczenia tego zasiłku stanowi okres od października 2023 roku do września 2024 roku, przy czym w listopadzie 2023 roku pracownik korzystał z 4 dni urlopu bezpłatnego, natomiast w kwietniu 2024 roku przebywał na urlopie bezpłatnym przez 14 dni. Przy ustalaniu podstawy zasiłku chorobowego uwzględnia się wynagrodzenie osiągnięte w listopadzie 2023 roku po uzupełnieniu według zasad określonych w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej, natomiast wynagrodzenie za kwiecień 2024 roku pomija się (pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy). 

Uzupełnienie wynagrodzenia za przepracowanie niepełnego miesiąca, w przypadku gdy pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy (art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej) polega na tym, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi:

• wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
• wynagrodzenie miesięczne ustalone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby 1 dzień;
• kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, w przypadku gdy pracownik nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.

Podstawa zasiłku chorobowego po urlopie bezpłatnym – podsumowanie

Korzystanie przez pracownika z urlopu bezpłatnego wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, a tym samym na wysokość świadczeń chorobowych. Jeżeli pracownik, w okresie przyjętym do obliczania zasiłku chorobowego, przebywał na urlopie bezpłatnym przez pełne miesiące kalendarzowe, to miesiące te wyłącza się z podstawy wymiaru obliczania zasiłku chorobowego. Natomiast w przypadku, gdy pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy w danym miesiącu, to miesiąc ten uwzględnia się w podstawie wymiaru, o której mowa, po uzupełnieniu według zasad określonych w ustawie zasiłkowej.