Podstawową formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Może jednak zdarzyć się tak, że pracownik podpisuje umowę cywilnoprawną, najczęściej umowę zlecenie, z pracodawcą, z którym ma już podpisana umowę o prace. Czy takie umowy są zgodne z prawem? Jakie czynności mogą być wykonywane w ramach takiej umowy? Czy umowa zlecenie z własnym pracodawcą również podlega obowiązkowym składkom ZUS? Przekonaj się!

Umowa zlecenie - charakterystyka

Prawo pracy nie zabrania zatrudniania tego samego pracownika na podstawie różnych kontraktów. Jednak według przepisów o tym, jaka umowa została zawarta, świadczy nie tylko nazwa, ale jej treść i charakterystyka. W związku z tym, jeśli pracodawca chce zatrudnić swojego pracownika na podstawie umowy zlecenia, umowa ta powinna spełniać pewne warunki:

  • zlecenie nie musi być wykonywane w ściśle określonym miejscu ani czasie ani tym bardziej pod kierownictwem zleceniodawcy,
  • zlecenie może być wykonane przez osobę trzecią,
  • umowa zlecenie niekoniecznie musi być odpłatna,
  • wynagrodzenie nie musi być płatne co miesiąc,
  • zleceniobiorca odpowiada całym swoim majątkiem za szkodę wyrządzoną zleceniodawcy lub osobom trzecim w związku z wykonywanym zleceniem.

Dodatkowo umowa zlecenie z własnym pracodawcą może być podpisana pod warunkiem, że umowa dotyczy innych czynności niż te wskazane w umowie o pracę.

Przykład 1.

Jeśli pracownik na podstawie umowę o pracę zatrudniony jest jako administrator baz danych, przygotowanie szkolenia dla innych działów firmy na temat podstaw prawnych dotyczących gromadzenia i przetwarzania danych osobowych może być wykonane w ramach umowy zlecenia, ponieważ nie wchodzi ono w zakres jego obowiązków, zawartych w umowie o pracę.

Umowa zlecenie i etat u własnego pracodawcy

Umowa zlecenie z własnym pracodawcą traktowana jest jako forma kontynuowania zatrudnienia pracowniczego. W związku z tym wobec umowy zlecenia wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy nie ma zastosowania zasada zbiegu tytułów do obowiązkowego ubezpieczenia. Oznacza to, że w świetle prawa wynagrodzenie pracownika z tytułu zlecenia, wykonywanego na rzecz pracodawcy, traktowane jest tak samo jak wynagrodzenie zasadnicze z umowy o pracę. Tym samym wynagrodzenia z obydwóch stosunków pracy stanowią jedną podstawę do odprowadzenia składek ZUS (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) i wykazywane są na jednym raporcie RCA. Co się z tym wiąże, pracownik powinien być wykazywany z kodem ubezpieczenia 01 10 i wykazać sumę wynagrodzeń z tytułu umowy o pracę oraz umowy zlecenie. W tym przypadku zgłaszanie pracownika do ubezpieczeń z kodem 04 11 jako osobnego tytułu do ubezpieczeń społecznych jest błędne.

Ustalanie podstawy zasiłku

Skoro pracownik otrzymuje dwa wynagrodzenia, z dwóch różnych stosunków pracy, i obydwa one podlegają pełnym składkom ZUS, jak prawidłowo ustalić podstawę zasiłku? Podstawę zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres ostatnich 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiła niezdolność do wykonywania pracy. A zatem wynagrodzenie z umowy zlecenie oraz inne składniki zmienne (np. nagrody czy premie) również wliczamy do podstawy zasiłku jako wynagrodzenie podstawowe.

Przykład 2.

Pracownica jest zatrudniona w firmie od 12.12.2015 roku. Jej wynagrodzenie zasadnicze wynosi 1900 zł. Dodatkowo co miesiąc otrzymuje premię w stałej wysokości 300 zł. Ponadto co trzy miesiące (poczynając od stycznia 2016) na podstawie umowy zlecenie (z której opłacane są wszystkie składki, w tym składka chorobowa) prowadzi szkolenia dla innych pracowników, za które otrzymuje 500 zł wynagrodzenia. Wszystkie powyższe składniki wypłacane są w ostatnim dniu miesiąca, którego dotyczą. Kiedy w październiku 2017 roku zaczęła korzystać ze zwolnienia lekarskiego z powodu ciąży, podstawę jej zasiłku obliczono w następujący sposób:

  • okres podstawy zasiłku (12 miesięcy): październik 2016 - wrzesień 2017
  • wynagrodzenie zasadnicze: 12 x 1900 zł = 22800 zł
  • premia: 12 x 300 zł =  3600 zł
  • umowa zlecenie: 4 x 500 zł = 2000 zł (szkolenie było wykonywane w  październiku 2016, styczniu, kwietniu, lipcu 2017)
  • 22800 zł + 3600 zł + 2000 zł = 28400zł
  • 28400 zł x 13,71% (składki na ubezpieczenia społeczne) = 3893,64 zł
  • 28400 zł - 3893,64 zł = 24506,36 zł
  • 24506,36 zł : 12 = 2042,20 zł
  • 2042,20 zł : 30 = 68,07 zł (zasiłek w ciąży wynosi 100%)

Po uwzględnieniu wynagrodzenia zasadniczego dodatku w postaci comiesięcznej premii oraz wynagrodzenia za umowę zlecenie, po odjęciu 13,71%, czyli wysokości składek społecznych, przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownicy wynosiło 2042,20 zł. W przypadku obliczania dziennego zasiłku chorobowego kobiety w ciąży wynosi ono w opisywanym przykładzie 68,07 zł. Ciąża jest jednym z przypadków, w którym pracownica ma prawo do 100% podstawy zasiłku chorobowego.