Praca na umowie zlecenie w niedzielę handlową a wyższa stawka godzinowa

Niedziele i święta są dniami ustawowo wolnymi od pracy. Pracownikom nie wolno powierzać pracy w tych dniach poza określonymi w przepisach prawa wyjątkami dotyczącymi konkretnych zawodów i branż. Inaczej jest w przypadku niedziel handlowych — wówczas praca jest dopuszczalna, przy czym taką pracę należy odpowiednio zrekompensować. Czy specjalna rekompensata przysługuje również zleceniobiorcy? Czy praca na umowie zlecenie w niedzielę handlową jest dopuszczalna? Piszemy na ten temat poniżej. 

Praca na umowie zlecenie w niedzielę handlową — co przysługuje pracownikowi?

Aby ustalić, jakie są możliwości rekompensaty pracy w niedzielę handlową na zleceniu, warto przyjrzeć się uprawnieniom pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę.

W pierwszej kolejności pracownikowi, który wykonywał pracę w niedziele i święta w okolicznościach dopuszczających taką pracę oraz w przypadkach wskazanych w Ustawie z dnia 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, dalej jako „ustawa”, należy udzielić dnia wolnego.

Trzeba dodać, że obowiązek rekompensowania pracy w niedziele i święta dniem wolnym od pracy nie dotyczy pracowników w systemie tzw. pracy weekendowej, czyli takiego, który przewiduje, że praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty niedziele i święta.

Zgodnie z Kodeksem pracy (kp) pracodawca zapewnia pracownikowi inny dzień wolny od pracy:

• w zamian za pracę w niedzielę — w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli,
• w zamian za pracę w święto — w ciągu okresu rozliczeniowego.

Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w powyższych terminach:

• dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę — pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a gdy nie ma możliwości udzielenia dnia wolnego w tym terminie, należy wypłacić dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę;
• dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto — pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w święto.

Warto dodać, że do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę.

Pracownik, który wykonywał pracę w niedzielę, ma prawo do dnia wolnego lub wynagrodzenia z dodatkiem za każdą godzinę pracy w wysokości 100%. W praktyce zatem odpłatność za taką pracę będzie stanowiła podwójna stawka płacowa.

Przepisy o zakazie handlu w niedziele i święta a zatrudnienie zleceniobiorcy

Niedziela handlowa na umowie zlecenie — czy takie rozwiązanie jest dopuszczalne, czy wobec zleceniobiorcy stosuje się ograniczenia wynikające z przepisów o zakazie handlu w niedziele i święta?

Przykład 1.

Przedsiębiorca prowadzi sieć sklepów. Placówki te są otwarte także w niedziele handlowe. Ze względu na ograniczenia prawne i finansowe właściciel firmy chciałby powierzyć pracę w te dni osobom zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia.

Czy jest to możliwe?

Należy stwierdzić, że przedsiębiorca ma prawo zatrudnić na podstawie umowy zlecenia osoby, których zadaniem będzie realizacja obsługi i innych czynności związanych z handlem w niedziele handlowe. Przepisy kp nie dotyczą zleceniobiorców, nie mają tutaj więc zastosowania ograniczenia wynikające z prawa pracy. 

Jeżeli chodzi o kwestię objęcia zleceniobiorcy przepisami ustawy, to wymaga podkreślenia, że wskazana ustawa dotyczy również osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia.

Oznacza to, że zleceniobiorcy są także objęci zakazem pracy w niedziele i święta. Z art. 5 pkt 2 ustawy wynika wprost, że powierzanie zatrudnionemu (czyli zleceniobiorcy) wykonywania pracy w handlu oraz czynności związanych z handlem w niedziele i święta jest zakazane.

Przykład 2.

Właściciel firmy handlowej zatrudnia w swoich placówkach zleceniobiorców. Placówki te są czynne także w niedziele. Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia mogą być zatrudnione wyłącznie w niedziele, które są ustawowo handlowe. W przypadku pozostałych niedziel powierzanie pracy zleceniobiorcy jest ograniczone takimi samymi zakazami, jakie funkcjonują w odniesieniu do pracowników, a więc osób zatrudnionych na podstawie przepisów kp. 

W tym miejscu warto jednocześnie przypomnieć, które dni należy traktować jako niedziele handlowe. W tym zakresie przedmiotowym stosowne unormowania zostały zawarte w ustawie.

Art. 7 ust. 1 ustawy przewiduje 3 rodzaje okoliczności, w których praca w niedzielę jest dopuszczalna. Oznacza to, że zakaz handlu w niedzielę nie obowiązuje w:

1. kolejne 2 niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia, z wyłączeniem niedzieli przypadającej na 24 grudnia. Jeżeli niedziela poprzedzająca pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypada na 24 grudnia, zakaz handlu nie obowiązuje w kolejne 2 niedziele poprzedzające tę niedzielę;
2. niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
3. ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu.

Jeżeli w niedzielę, o której mowa w pkt 3, przypada święto, przepis dotyczący zakazu handlu podlega zastosowaniu.

Niedziela handlowa na umowie zlecenie a wynagrodzenie przysługujące zleceniobiorcy

Kwestia odpłatności za pracę zleceniobiorcy w niedzielę handlową nie została odrębnie uregulowana. Czy zatem zleceniobiorca może liczyć na takie samo traktowanie jak pracownik, czyli osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę?

Przykład 3.

Przedsiębiorca jest właścicielem sieci niewielkich placówek handlowych, które działają w dniach będących niedzielami handlowymi. Firma zatrudnia zarówno pracowników, jak i zleceniobiorców. Pracownicy otrzymują za pracę w niedzielę handlową wynagrodzenie wraz z dodatkiem według zasad określonych w kp lub korzystają z czasu wolnego. W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia przedsiębiorca nie stosuje przepisów kodeksowych, zleceniobiorcy są wynagradzani zgodnie ze stawką godzinową wynikającą z umowy.

Czy takie postępowanie przedsiębiorcy jest uzasadnione i zgodne z prawem? Należy uznać, że tak, ponieważ przepisy nie nakładają na pracodawców obowiązku stosowania do osób zatrudnionych na podstawie umów prawa cywilnego zasad zarezerwowanych dla pracowników.

Przedsiębiorca może oczywiście przyznać zleceniobiorcy określone świadczenia, w tym dodatki do wynagrodzenia lub podwoić stawkę umowną, ale ma w tym zakresie całkowitą swobodę, innymi słowy, żaden przepis prawa nie zobowiązuje go do takiego postępowania.

Podobnie jest zresztą z udzieleniem czasu wolnego — zleceniobiorca nie ma prawa do takiej formy rekompensaty z tytułu pracy w niedzielę handlową. Jeżeli jednak pracodawca zechce udzielić czasu wolnego osobie na umowie zlecenia, to może to uczynić na zasadzie pełnej dobrowolności.

Reasumując, chociaż zleceniobiorcy podlegają analogicznym ograniczeniom jak pracownicy w odniesieniu do możliwości podejmowania pracy w niedziele handlowe, to forma rekompensaty za czas przepracowany w takie dni jest całkowicie odmienna.

Warto dodać, że zleceniobiorca ma prawo do gwarantowanej stawki godzinowej — wynoszącej od 1 stycznia 2024 roku 27,70 zł. Od lipca tego roku minimalna stawka godzinowa wyniesie natomiast 28,10 zł. 

Czy na umowie zlecenie za pracę w niedzielę handlową stawka godzinowa jest podwojona - podsumowanie

Pracownik wykonujący pracę w niedzielę jest uprawniony do dnia wolnego od pracy lub wynagrodzenia wraz ze 100% dodatkiem. W odniesieniu do osób będących zleceniobiorcami przepisy kp nie mają jednak zastosowania, choć równolegle dotyczy ich ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. W konsekwencji osoba na zleceniu nie może liczyć na ponadstandardowe świadczenia z tytułu pracy w niedzielę handlową. Przedsiębiorca może jednak z własnej inicjatywy przyznać dodatek lub zwiększyć stawkę wynagrodzenia.