Umowa zlecenia w czasie urlopu wypoczynkowego

W obecnych realiach rynku pracy wiele osób podejmuje różne zobowiązania o charakterze zarobkowym. Często się zatem zdarza, że ktoś oprócz zatrudnienia na etacie posiada również źródła przychodu wynikające ze świadczenia różnych usług na podstawie umów cywilnoprawnych. Łączenie różnych form wykonywania pracy jest dopuszczalne, oczywiście jeśli nie dochodzi do naruszenia przepisów prawa dotyczących w szczególności zakazu zastępowania umów pracowniczych stosunkami prawnymi opartymi na prawie cywilnym. Rozpatrując różne sytuacje, powstaje pytanie, czy umowa zlecenia w czasie urlopu wypoczynkowego jest dopuszczalna? Piszemy na temat w tym artykule.

Urlop wypoczynkowy pracownika – krótka charakterystyka

Urlop wypoczynkowy jest uprawnieniem typowo pracowniczym, co oznacza, że przysługuje on w wymiarze i na zasadach określonych w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, zwanej dalej kp. Jest to więc prawo należne osobie zatrudnionej na podstawie stosunku pracy, zgodnie z regulacjami kodeksu.

Czy to oznacza, że osoba zatrudniona w ramach umowy cywilnoprawnej nie ma prawa do urlopu? Przepisy prawa cywilnego nie przewidują takiego uprawnienia na przykład dla zleceniobiorców, wskutek czego urlop nie jest wymagalny na podstawie norm ustawowych. Jednocześnie strony stosunku cywilnego mogą – w drodze indywidualnych negocjacji – ustalić prawo do urlopu i wówczas takie uprawnienie podlega realizacji. Należy jednak podkreślić, że są to jednostkowe, indywidualne przypadki, które nie mają powszechnego charakteru. Co do zasady zatem zleceniobiorcy urlop wypoczynkowy nie przysługuje.

Warto zaznaczyć, że prawo do urlopu jest gwarantowane nie tylko przepisami Kodeksu pracy, lecz także postanowieniami Konstytucji RP. 

Urlop wypoczynkowy jest płatnym świadczeniem pracowniczym o charakterze podmiotowym (zakaz zrzeczenia się), przysługującym cyklicznie, który podlega wykorzystaniu w naturze (tylko wyjątkowo, gdy nie ma możliwości wykorzystania urlopu, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny). Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikowi ciągłość wypoczynku urlopowego. Wyłącznie w przypadkach określonych przepisami Kodeksu pracy urlop może być podzielony na części lub przerwany. 

Umowa zlecenia w czasie urlopu wypoczynkowego – czy jest to dopuszczalne?

W dzisiejszych czasach pracownicy mogą podejmować wiele aktywności zawodowych, nie tylko w ramach stosunku pracy, lecz także na podstawie umów cywilnoprawnych. W standardowych sytuacjach pogodzenie różnych zajęć zarobkowych może się okazać trudne, choćby ze względów czasowych czy organizacyjnych. Inaczej jest w przypadku, gdy pracownik korzysta z urlopu wypoczynkowego – wówczas, przynajmniej w aspekcie czasowym, pojawiają się nowe możliwości, np. dodatkowej pracy na zleceniu. Pytanie jednak, czy będzie to zgodne z prawem?

Powyższa zasada ma tu kluczowe znaczenie – pracownik nie powinien podejmować się żadnych zajęć zarobkowych podczas urlopu wypoczynkowego. Oczywiście pracodawca nie ma możliwości kontrolowania pracownika w okresie udzielonego mu urlopu. Może się jednak zdarzyć, że pracodawca sam zechce powierzyć pracownikowi wykonywanie pewnych czynności na podstawie zlecenia w trakcie urlopu wypoczynkowego.

Jeżeli pracodawca zleci pracownikowi w ramach umowy cywilnej zawartej w czasie urlopu wypoczynkowego pracę taką samą lub podobną jak praca określona w umowie o pracę, to w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego umowa zlecenia może zostać uznana jako uzupełniająca umowa o pracę. 

Nawet jednak, gdy zajęcia oferowane przez pracodawcę posiadają inny charakter niż rodzaj pracy wynikający z umowy o pracę, to zawarcie umowy zlecenia jest wysoce dyskusyjnym działaniem, może bowiem prowadzić do uniemożliwienia wykorzystania urlopu dla celów wypoczynku i regeneracji sił pracownika. 

Zawieranie z pracownikiem umowy zlecenia w czasie urlopu wypoczynkowego może być uznane za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w art. 282 § 1 pkt 2 kp (nieudzielenie pracownikowi przysługującego urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawne obniżenie wymiaru tego urlopu). W razie uznania pracodawcy za winnego dopuszczenia się tego wykroczenia przepisy Kodeksu pracy przewidują karę grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

 Może również dojść do innej sytuacji, gdy pracownik zawiera umowę zlecenia – na okres urlopu wypoczynkowego – z innym podmiotem, zachowując ten fakt w tajemnicy. Takie postępowanie pracownika jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami Kodeksu pracy. 

W konsekwencji pracownik, który świadczył w czasie urlopu określone usługi na rzecz innego podmiotu, nie wypoczął i nie zregenerował swych sił. Może to, choć oczywiście nie musi, przełożyć się na niższą wydajność w pracy z powodu przemęczenia, może także doprowadzić do częstszych zwolnień od pracy wskutek braku regeneracji sił pracownika.

Umowa zlecenia w czasie urlopu wypoczynkowego – podsumowanie

Urlop wypoczynkowy udzielany pracownikowi na podstawie przepisów Kodeksu pracy ma określone cele. Pracownik powinien skorzystać z co najmniej 14-dniowego nieprzerwanego wypoczynku. W ten sposób jest możliwa regeneracja jego sił. Wykonywanie przez pracownika jakichkolwiek czynności w okresie urlopu wypoczynkowego na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia) jest sprzeczne z przeznaczeniem prawa do urlopu wypoczynkowego, uniemożliwia bowiem realny wypoczynek pracownika i regenerację jego sił. Dotyczy to w równym stopniu zawierania umów zlecenia z własnym pracodawcą oraz z innym podmiotem zatrudniającym. Uwzględniając powyższe przesłanki, należy stwierdzić, że zawieranie umów zlecenia w trakcie urlopu wypoczynkowego nie jest czynnością zalecaną.