Podwyżka na urlopie macierzyńskim

Czy jeżeli przebywam na urlopie macierzyńskim, a w moim zakładzie pracy wszyscy dostali większe wynagrodzenie, to ja również otrzymam wyższy zasiłek? Czy możliwa jest podwyżka na urlopie macierzyńskim?

Kalina, Kalisz

Podwyżki wynagrodzeń w ostatnim czasie są dość popularnym zjawiskiem. Pracownicy w związku z inflacją oczekują, że ich wynagrodzenie będzie rosnąć. Osoby przebywające na urlopach związanych z rodzicielstwem także chciałyby, aby ich pensja i zasiłek wzrosły.

Podwyżka na urlopie macierzyńskim

Podwyżka na urlopie macierzyńskim dotyczy zwykle sytuacji, w której zmianie ulega cała siatka płac w firmie np. wskutek inflacji. Jeśli dla wszystkich pracowników uchwala się podwyższenie wynagrodzeń, taka zmiana z oczywistych względów powinna objąć również kobiety przebywające na urlopach macierzyńskich.

Co do zasady przyznanie pracownikom podwyżek wynagrodzeń jest rozpatrywane jako działanie na ich korzyść. Dlatego pracodawcy mogą wręczyć pracownicy przebywającej na urlopie macierzyńskim aneks do umowy o pracę z podwyżką wynagrodzenia. Takiego typu działanie jest dopuszczalne i nie stoi w sprzeczności z przepisami prawa. Jednak zmiana wysokości wynagrodzenia za pracę wprowadzona w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego pozostaje bez wpływu na jego podstawę. Dzieje się tak, ponieważ przy obliczaniu zasiłku macierzyńskiego bierze się pod uwagę wynagrodzenie pracownicy za okres pełnych 12 miesięcy kalendarzowych przepracowanych przed miesiącem urodzenia dziecka. Istnieją sytuacje, w których należy przeliczyć ustaloną wcześniej podstawę wymiaru zasiłku. Chodzi tu jednak m.in. o:

• zaprzestanie wypłaty danego składnika wynagrodzenia – podlega on wówczas wyłączeniu z podstawy wymiaru zasiłku, albo
• zmianę zasad wypłaty danego składnika wynagrodzenia za okres absencji chorobowej – podlega on wówczas odpowiednio wyłączeniu albo dodaniu do podstawy wymiaru zasiłku.

Natomiast sama podwyżka wynagrodzenia nie jest podstawą do ponownego ustalenia lub też przeliczenia podstawy wymiaru zasiłku.

Podwyżka wynagrodzenia może mieć wpływ na zasiłek dopiero wtedy, gdy między należnymi świadczeniami powstanie przerwa wynosząca co najmniej jeden pełny miesiąc kalendarzowy. Wówczas podstawa wymiaru kolejnego świadczenia zostanie ustalona na nowo, z uwzględnieniem m.in. wyższego wynagrodzenia.

Dodatkowo, jeśli podniesienie płacy nastąpi w trakcie urlopu macierzyńskiego, pracownik nie otrzyma wyrównania, czyli różnicy wynagrodzenia za okres urlopu. Wynika to z art. 80 Kodeksu pracy, który mówi, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas urlopu macierzyńskiego pracownik otrzymuje świadczenia z ubezpieczenia chorobowego.

Przykład 1.

Przed urlopem macierzyńskim pani Maria miała wypracowane wyniki i przeszła pozytywnie ocenę roczną. Zmiany umów jednak nastąpiły w czasie, gdy pani Maria była już na urlopie. W tym przypadku zmiana umowy może zostać dokonana w trakcie urlopu. Podwyżka jednak nie przełoży się na wysokość zasiłku.

Podwyżka po urlopie macierzyńskim

Najczęściej pracodawcy postępują zgodnie z artykułem 183(2) Kodeksu pracy, który mówi, że po urlopie macierzyńskim i/lub rodzicielskim pracownik wraca do pracy:

• na to samo stanowisko lub równorzędne bądź
• o tym samym wynagrodzeniu, chyba że możliwe jest otrzymanie wyższego.

Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w czasie korzystania z urlopu macierzyńskiego w firmie miały miejsce podwyżki, to po powrocie do pracy wynagrodzenie pracownicy powinno zostać podwyższone. Zmiana wynagrodzenia powinna uwzględniać przyznane podwyżki. Korzystanie z urlopu macierzyńskiego nie może wpływać niepomyślnie na sytuację finansową pracownika. Podwyżka wynagrodzenia przysługuje od dnia, w którym wraca się po urlopie macierzyńskim do pracy.

Przykład 2.

Pani Jolanta jest zatrudniona w dziale handlowym. W połowie kwietnia 2023 roku zakończyła urlop macierzyński i wróciła do pracy. W czasie przerwy urlopowej od 1 stycznia 2023 roku wszystkim pracownikom jej działu podniesiono pensje o 5%.

Do takiej podwyżki uprawniona jest również pani Jolanta od dnia powrotu z urlopu macierzyńskiego.

Powrót na to samo stanowisko

Pracownik powracający do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego ma ustawowo zagwarantowane zatrudnienie na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym. Ustalenie, czym jest stanowisko równorzędne, budzi wiele wątpliwości, dlatego w tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy, który w wyroku z 26 stycznia 2017 roku (II PK 333/15, OSNP 2018/3/33) stwierdził, że: „Pracodawca narusza art. 1832 kp, jeżeli respektuje przewidziane w nim gwarancje płacowe, ale wskazuje pracownicy powracającej z urlopu macierzyńskiego stanowisko równorzędne lub inne stanowisko odpowiadające jej kwalifikacjom zawodowym, gdy poprzednio zajmowane stanowisko nie zostało zlikwidowane, lecz zatrudniono na nim inną osobę”. Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 października 2017 roku (I OSK 692/17) wskazał, iż: „[...] Pojęcie „stanowisko równorzędne” oznacza takie stanowisko, które musi charakteryzować się przede wszystkim takimi samymi parametrami uposażenia zasadniczego, dodatku służbowego i stopnia etatowego oraz wykazywać zasadność i celowość przeniesienia”.

Czy możliwe jest obniżenie wynagrodzenia po macierzyńskim?

Omawiana zasada gwarantująca powrót po macierzyńskim na równorzędne stanowisko nie wskazuje wprost, że kwota wynagrodzenia pozostaje identyczna. Jak określono wcześniej, może ona wzrosnąć, ale może także być niższa – zgodnie z art. 183(2) kp „wynagrodzeniu za pracę, jakie [pracownik] otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu”. To oznacza, że w sytuacji, gdyby w zakładzie pracy wprowadzono redukcję płac, takie zmiany dotknęłyby kobietę wracającą z macierzyńskiego. Oczywiście takie przypadki są spotykane bardzo rzadko.

Pracodawcy mogą wręczyć pracownicy przebywającej na urlopie macierzyńskim aneks do umowy o pracę z podwyżką wynagrodzenia. Jednak nie jest to obowiązkowe, a zmiana wysokości wynagrodzenia za pracę wprowadzona w okresie pobierania zasiłku nie zwiększy jego wartości. Dopiero w sytuacji, w której wraca się do pracy po urlopie macierzyńskim, pracodawca jest zobligowany zapewnić wynagrodzenia takie, jakie miałoby się, nie korzystając z przerwy w pracy spowodowanej urlopem.