Zasiłek macierzyński - wyrównanie po rezygnacji z urlopu rodzicielskiego

Co do zasady zasiłek macierzyński wynosi 100% podstawy wymiaru, natomiast zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego to 70% podstawy wymiaru. Pracownica może złożyć wniosek o wypłatę wspomnianego zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze – wówczas miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 81,5% podstawy wymiaru. W określonych przypadkach można się ubiegać o jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku. W jakich okolicznościach jest to możliwe?

Wyrównanie zasiłku macierzyńskiego – podstawa prawna

Przepisami regulującymi postępowanie w zakresie wyrównania zasiłku macierzyńskiego są unormowania zawarte w Ustawie o świadczeniach pieniężnych  w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 roku, zwanej dalej ustawą chorobową.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego – podstawowe informacje

Jak wynika z art. 31 ust. 1 ustawy chorobowej, za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy (kp) jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Z kolei miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

W przypadku natomiast złożenia wniosku o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wynosi 81,5% podstawy wymiaru zasiłku (art. 31 ust. 3 ustawy chorobowej).

Wspomnianymi powyżej unormowaniami kodeksowymi są odpowiednio: art. 180, art. 183 oraz art. 182(1a) kp.

Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze

Zgodnie z art. 30a ust. 1 ustawy chorobowej ubezpieczona – matka dziecka nie później niż 21 dni po porodzie może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z podstawowego wymiaru tego urlopu przysługującego drugiemu pracownikowi – rodzicowi dziecka.

Przykład 1.

Ubezpieczona pracownica-matka dziecka złożyła w ciągu 21 dni po porodzie tzw. długi wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Jest to równoznaczne z wypłacaniem tego zasiłku przez okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.

W takim przypadku zasiłek macierzyński będzie przysługiwał w wysokości 81,5% wymiaru przez cały okres jego pobierania.

W odniesieniu natomiast do ubezpieczonej – matki dziecka, która złożyła wniosek o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i nie wystąpiła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze – zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego w przypadku niewykorzystania urlopu rodzicielskiego

W konkretnych przypadkach, które zostały wskazane w przepisach ustawy chorobowej, ubezpieczony może wnioskować o jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego. 

Pracownica – matka dziecka nie wykorzystała ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości wynoszącej 81,5% w pierwszym roku życia dziecka (chodzi tutaj o tzw. długi wniosek). W takim przypadku wspomniana pracownica ma prawo ubiegać się o jednorazowe wyrównanie. W celu uzyskania takiego świadczenia konieczne jest złożenie stosownego wniosku przez ubezpieczoną. Wyrównanie jest wypłacane w kwocie 100% podstawy wymiaru zasiłku. 

Jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego przysługującego na podstawie art. 31 ust. 4 ustawy chorobowej podlega wypłacie pod warunkiem niepobrania tego zasiłku przez ubezpieczonego ojca dziecka za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku).

Przykład 3.

Ubezpieczona pobierająca zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zrezygnowała na rzecz ojca dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku ubezpieczonemu ojcu dziecka zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 81,5% podstawy wymiaru, pod warunkiem jednak, że w pierwszym roku życia dziecka zostanie wykorzystany co najmniej 1 dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.

Wniosek o jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego następuje na wniosek ubezpieczonego.

Przykład 4.

Pracownica przebywała na urlopie macierzyńskim z tytułu urodzenia jednego dziecka do 22 listopada 2024 roku (wykorzystała z tego tytułu pełny wymiar, czyli 140 dni urlopu). Wcześniej złożyła ona tzw. długi wniosek, tj. o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Z tego względu ubezpieczona otrzymywała zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy wymiaru. Nie wykorzystała jednak żadnego dnia urlopu rodzicielskiego. W jakim terminie powinna zatem otrzymać wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do wysokości podstawy wymiaru? 

Z przepisów ustawy chorobowej wynika wprost, że wypłata wyrównania zasiłku macierzyńskiego jest możliwa po spełnieniu następujących warunków:

• ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia,
• złożenia przez pracownicę wniosku w przedmiotowej sprawie.

Przykład 5.

Dziecko urodziło się 5 kwietnia 2024 roku, w związku z tym pierwszy rok życia dziecko ukończy 5 kwietnia 2025 roku. W przypadku, gdy pracownica – matka dziecka lub pracownik – ojciec dziecka nie skorzystają do 5 kwietnia 2025 roku z zasiłku macierzyńskiego z tytułu urlopu rodzicielskiego (81,5% podstawy wymiaru), to można po wskazanym terminie złożyć wniosek o jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego. 

Wyrównanie zasiłku macierzyńskiego po rezygnacji z urlopu rodzicielskiego (na przykładach).

Zasiłek macierzyński i jego wyrównanie po rezygnacji z urlopu rodzicielskiego - podsumowanie

Za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru. W przypadku jednak złożenia wniosku o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres wynosi 81,5% podstawy wymiaru. W przypadku niewykorzystania w 1. roku życia dziecka ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego można złożyć wniosek o wypłatę jednorazowego wyrównania do wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Wspomniane wyrównanie zasiłku macierzyńskiego następuje na wniosek ubezpieczonego.