Zasiłek macierzyński - czy przysługuje gdy miała miejsce śmierć dziecka?
Moja siostra przebywa na zasiłku macierzyńskim wypłacanym przez ZUS. Niestety kilka dni temu jej dziecko zmarło. Czy otrzyma zasiłek, jeżeli miała miejsce śmierć dziecka? Do kiedy przysługuje jej zasiłek macierzyński? Czy do końca okresu, na jaki został przyznany?
Kamila, Płuc
W tak trudnej sytuacji ważne jest, aby rodzice wiedzieli, jakie przysługują im uprawnienia przewidziane w Kodeksie pracy. Dlatego omawiamy kluczowe kwestie związane m.in. z urlopem macierzyńskim w przypadku utraty dziecka.
Zasiłek macierzyński
Według przepisów zasiłek macierzyński przysługuje przez okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Po urodzeniu dziecka pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego. Jego długość zależy od liczby dzieci urodzonych w czasie jednego porodu. Pracownica ma prawo do:
20 tygodni urlopu w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
31 tygodni urlopu w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
33 tygodni urlopu w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
35 tygodni urlopu w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
37 tygodni urlopu w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Takie wymiary urlopu macierzyńskiego przysługują tylko wtedy, gdy dziecko urodzi się zdrowe.
Śmierć dziecka a zasiłek macierzyński
Jeśli dziecko urodzi się martwe lub jego śmierć nastąpi w pierwszych tygodniach życia, prawo chroni ubezpieczone matki i daje im możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego, który ma pozwolić na dojście do siebie po takiej stracie.
Jeżeli dziecko urodzi się martwe i szpital wyda kartę martwego urodzenia, na podstawie której Urząd Stanu Cywilnego wyda akt urodzenia z adnotacją o śmierci dziecka, wówczas kobieta ma prawo do 8 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Przykład 1.
Urodzenie martwego dziecka nastąpiło 15 sierpnia 2025 roku. Urlop macierzyński przysługuje w okresie od 15 sierpnia do 9 października 2025 roku.
W sytuacji, gdy dziecko zmarło przed upływem 8. tygodnia życia, pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie, jednak nie może trwać on krócej niż 7 dni od dnia zgonu dziecka.
Jeżeli śmierć dziecka następuje po 8. tygodniu życia, kobieta ma prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Warto pamiętać, że w przypadku urodzenia przy jednym porodzie więcej niż jednego dziecka kobiecie przysługuje urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.
W przypadku śmierci dziecka zwykle skraca się okres urlopu macierzyńskiego, czyli tym samym okres, za który otrzymuje się zasiłek. Po śmierci dziecka zachowuje się prawo do zasiłku macierzyńskiego do upływu:
8 tygodni po porodzie, lub
7 dni od dnia zgonu dziecka.
Przykład 2.
Do śmierci dziecka urodzonego 15 sierpnia 2025 roku doszło w 3. tygodniu życia. Możliwy okres do wykorzystania to 8 tygodni od dnia porodu, czyli matce dziecka przysługuje jeszcze 5 tygodni urlopu macierzyńskiego. Urlop ten przysługuje od 15 sierpnia do 9 października 2025 roku.
Przykład 3.
Do śmierci dziecka urodzonego 15 sierpnia 2025 roku doszło po upływie 7 tygodni życia 5 listopada 2025 roku. Matce przysługuje jeszcze 7 dni urlopu macierzyńskiego – przysługuje on do 12 listopada 2025 roku.
Dokumenty wymagane do otrzymania zasiłku macierzyńskiego
Podstawą wypłaty zasiłku macierzyńskiego jest dostarczenie do ZUS-u:
odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka, lub
kopii aktu urodzenia potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez płatnika zasiłku.
W sytuacji, gdy miało miejsce urodzenie martwego dziecka, w odpisie skróconym aktu urodzenia dziecka zostaje zamieszczona odpowiednia adnotacja.
Wyrównanie zasiłku macierzyńskiego po śmierci dziecka
W przypadku niewykorzystania w 1. roku życia dziecka ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru przysługuje jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Co istotne, jest ono wypłacane na wniosek pracownika.
Przykład 4
Do śmierci dziecka urodzonego 15 sierpnia 2025 roku doszło 5 listopada 2025 roku. 16 sierpnia 2025 roku złożono pisemny wniosek o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Urlop macierzyński uległ skróceniu i nie przysługuje już urlop rodzicielski, dlatego pracownica ma prawo do otrzymania wyrównania zasiłku macierzyńskiego za okres wykorzystanego urlopu macierzyńskiego do wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Aby otrzymać wyrównanie, pracownica powinna złożyć wniosek.
Zasiłek chorobowy przy poronieniu
W przypadku gdy do poronienia dochodzi na wczesnym etapie i szpital nie wyda karty martwego urodzenia, wówczas pracownica może uzyskać jedynie zasiłek chorobowy na podstawie zaświadczenia lekarskiego o niezdolności do pracy (eZLA).
Uprawnienia ojców a zgon dziecka
Jeżeli śmierci dziecka nastąpi w czasie:
po zaakceptowaniu wniosku przez pracodawcę, a przed rozpoczęciem urlopu ojcowskiego, pracownik nie powinien i nie może korzystać z tego urlopu;
korzystania z urlopu ojcowskiego, w takiej sytuacji pracownik również nie może kontynuować tego urlopu.
Ojcowie nie mogą także korzystać z art. 180(1) kp dot. skróconego urlopu macierzyńskiego, pomimo zgonu dziecka. Jest to uprawnienia jedynie dla matek w związku ze zgonem dziecka.
Pracownica, która straciła dziecko, zobowiązana jest poinformować pracodawcę o chęci skorzystania z urlopu macierzyńskiego. Dokonuje się tego zazwyczaj poprzez złożenie odpowiedniego wniosku. Urlop macierzyński zaczyna swój bieg od daty, w której doszło do zdarzenia: poronienia lub urodzenia martwego dziecka. Co istotne, pracodawca nie może odmówić pracownicy udzielenia urlopu macierzyńskiego, jeżeli stwierdzono śmierć dziecka.
