Na jakie świadczenia mogą liczyć bezrobotni rodzice?

Utrata pracy wiąże się z wieloma wyzwaniami, a gdy jest się rodzicem, sytuacja staje się jeszcze trudniejsza. Na szczęście polski system socjalny oferuje szereg form wsparcia dla bezrobotnych rodziców, które pomagają im w tym trudnym czasie. W artykule przedstawimy najważniejsze świadczenia, do których mają prawo bezrobotni rodzice. 

Zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny to świadczenie pieniężne, którego celem jest częściowe pokrycie kosztów wychowania dziecka. Mogą go otrzymywać nie tylko bezrobotni rodzice, opiekunowie faktyczni dziecka, a także osoby uczące się. Warunkiem jego przyznania jest spełnienie kryterium dochodowego – dochód na osobę w rodzinie nie może przekraczać 674 zł (764 zł w przypadku dziecka z niepełnosprawnością). Zastosowanie ma tu mechanizm „złotówka za złotówkę”.

Kwota zasiłku zależy od wieku dziecka i wynosi:

• 95 zł miesięcznie na dziecko do ukończenia 5. roku życia,

• 124 zł miesięcznie na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia,

• 135 zł miesięcznie na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia (pod warunkiem kontynuowania nauki).

Przykład 1. 

4-osobowa rodzina osiąga miesięczny dochód w wysokości 2750 zł. Próg dochodowy wynosi dla niej 2696 zł (674 zł/os. × 4 osoby). Rodzina przekracza próg o 54 zł (2750 zł – 2696 zł = 54 zł). W jakiej wysokości otrzyma ona miesięczny zasiłek rodzinny? Wysokość świadczeń dla tej rodziny wyniesie 366 zł miesięcznie (420 zł – 54 zł = 366 zł).

Do zasiłku rodzinnego przysługują różne dodatki:

1. dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka w kwocie 193 zł miesięcznie na dziecko (do 386 zł na wszystkie dzieci); w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami kwota dodatku wzrasta o 80 zł (do 160 zł na wszystkie dzieci);

2. dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje jednorazowo w wysokości 1000 zł;

3. dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej w wysokości 95 zł miesięcznie.

Zasiłek wychowawczy

Dodatkiem do zasiłku rodzinnego jest zasiłek wychowawczy. Jest to bezzwrotne świadczenie, wypłacane co miesiąc przez okres do 2 lat (dla jednego dziecka), 3 lat (dla bliźniaków lub wieloraczków) lub 6 lat (dla dzieci z niepełnosprawnościami).

Aby otrzymać zasiłek wychowawczy, należy spełnić pewne warunki:

• pobierać zasiłek rodzinny;

• przebywać na urlopie wychowawczym;

• w przypadku matek, które w ciąży nie miały prawa do zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego, zasiłku dla bezrobotnych ani nie znalazły zatrudnienia – konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków (m.in. zgłoszenie dziecka do ubezpieczenia zdrowotnego).

Wysokość zasiłku wychowawczego w 2024 roku wynosi 400 zł miesięcznie. W przypadku wypłaty za niepełny miesiąc kwota jest proporcjonalnie zmniejszana i zaokrąglana do 10 gr w górę.

Becikowe

Becikowe, czyli jednorazowa zapomoga w wysokości 1000 zł przyznawana z okazji narodzin żywego dziecka, przysługuje matce, ojcu, opiekunowi prawnemu lub opiekunowi faktycznemu. Warunkiem otrzymania świadczenia jest dochód rodziny nieprzekraczający 1922 zł na osobę oraz pozostawanie przez matkę dziecka pod opieką medyczną od 10. tygodnia ciąży do porodu. Wniosek o becikowe można złożyć w ciągu 12 miesięcy od urodzenia dziecka.

Wniosek o przyznanie becikowego trzeba złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. Płatność realizowana jest jednorazowo, a kwota 1000 zł przeznaczona jest na pokrycie wydatków związanych z narodzinami i opieką nad dzieckiem.

Kosiniakowe

Świadczenie rodzicielskie, znane potocznie jako „kosiniakowe”, to forma wsparcia finansowego przeznaczonego dla rodziców, którzy nie pobierają zasiłku macierzyńskiego. Mogą z niego skorzystać szczególnie bezrobotni rodzice, studenci oraz rolnicy. W przeciwieństwie do jednorazowego becikowego kosiniakowe wypłacane jest przez dłuższy okres, którego długość zależy od liczby urodzonych dzieci:

• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;

• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;

• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;

• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;

• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Świadczenie przysługuje przede wszystkim matce dziecka, ale w określonych sytuacjach może być wypłacone również ojcu. Szczegółowe informacje na temat wieku dziecka uprawniającego do otrzymania świadczenia przez opiekuna prawnego, rodzinę zastępczą lub osobę, która przysposobiła dziecko, znajdują się w ustawie o świadczeniach rodzinnych.

Świadczenie wychowawcze 800+

Program 800+ to powszechnie znany system świadczeń socjalnych w Polsce, skierowany do rodzin z dziećmi. Bez względu na status zawodowy czy wysokość dochodów każdy rodzic może ubiegać się o 800 zł miesięcznie na każde dziecko. Oznacza to, że program obejmuje również osoby bezrobotne.

Świadczenie przysługuje od narodzin dziecka. Wniosek o jego wypłatę należy złożyć w ciągu 3 miesięcy od urodzenia dziecka. W ten sposób można otrzymać wyrównanie zasiłku od dnia urodzin. Złożenie wniosku po tym terminie powoduje naliczanie świadczenia dopiero od daty jego złożenia, bez wyrównania.

Program 800+ działa w cyklach rocznych. Każdego roku od lutego można składać wnioski o wypłatę świadczenia na kolejny okres zasiłkowy, trwający od 1 czerwca do 31 maja. Rodzice, którzy złożą wniosek do 30 czerwca, otrzymają wyrównanie wypłat. Po tym terminie wyrównanie przepada, a świadczenie jest naliczane od daty złożenia wniosku.

„Aktywnie w domu”

„Aktywnie w domu” to program skierowany do rodziców, którzy nie mogą skorzystać z innych form opieki nad dziećmi, takich jak żłobek czy przedszkole. Świadczenie w wysokości 500 zł miesięcznie będzie wypłacane przez 24 miesiące na każde dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Ważne jest, że w przeciwieństwie do innych programów „Aktywnie w domu” nie wymaga od rodziców aktywności zawodowej.

Przykład 2. 

Pani Beata urodziła syna 10 września 2023 roku. Od kiedy w takiej sytuacji przysługuje jej świadczenie „Aktywnie w domu”? Świadczenie to będzie przysługiwało jej od września 2024 roku.

Bezrobotni rodzice a świadczenia przysługujące po urodzeniu dziecka – podsumowanie

Wbrew powszechnym wyobrażeniom bezrobotni rodzice nie są pozbawieni środków do życia. System świadczeń socjalnych i świadczenia rodzinne zapewniają im całkiem spory dochód, porównywalny z wynagrodzeniem wielu pracujących kobiet. Warto jednak spojrzeć na tę kwestię szerzej, wychodząc poza ramy finansów. Opieka nad dziećmi to pełnoprawna praca, wymagająca ogromnego zaangażowania, cierpliwości i umiejętności.