Składka na Fundusz Pracy a prawo do zasiłku dla bezrobotnych

Czym jest Fundusz Pracy? Kiedy pracodawca odprowadza na niego składkę i jaka jest jej wysokość? Czy pracownik, z którym rozwiązano umowę o pracę, może zarejestrować się jako bezrobotny i otrzymać prawo do zasiłku dla bezrobotnych? Kiedy takiego zasiłku nie otrzyma? Jaka jest zależność między składką na Fundusz Pracy a prawem do zasiłku dla bezrobotnych? Na te pytania odpowiedź zostanie udzielona w dalszej części artykułu.

Kiedy pracodawca musi odprowadzać składkę na Fundusz Pracy?

Fundusz Pracy to państwowy fundusz celowy, którego dysponentem jest minister właściwy do spraw pracy. To właśnie z niego wypłacane są zasiłki dla osób bezrobotnych, którym przyznane zostanie prawo do ich wypłaty.

Opłacanie składek na Fundusz Pracy, wyjątki, zwolnienia i zasady, są uregulowane w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W art. 104 tego aktu normatywnego wyszczególnione są przypadki, kiedy pracodawca ma obowiązek odprowadzać składkę na Fundusz Pracy. Co ważne, składki są ustalane od kwot, które stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe i wynoszą co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.

Dotyczy to pracodawców, którzy ponoszą ww. składkę za osoby:

1. pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym;
2. wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą;
3. wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, także osoby, które z nimi współpracują (nie dotyczy to osób świadczących pracę na podstawie umowy uaktywniającej, czyli opiekunki do dziecka do lat 3);
4. wykonujące pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
5. pobierające stypendia sportowe;
6. otrzymujące świadczenie socjalne na urlopie górniczym, świadczenie górnicze, górniczy zasiłek socjalny, wynagrodzenie przysługujące w okresie świadczenia górniczego, stypendium na przekwalifikowanie lub kontraktu szkoleniowego;
7. które są żołnierzami zawodowymi oraz funkcjonariuszami niespełniającymi warunków do nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, za których, po zwolnieniu ze służby lub rozwiązaniu stosunku pracy, odprowadzono składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od uposażenia lub wynagrodzenia wypłaconego w okresie służby lub stosunku pracy;
8. które są funkcjonariuszami i w chwili zwolnienia ze służby spełniają jedynie warunki do nabycia prawa do policyjnej renty inwalidzkiej, w przypadku przekazania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Prócz pracodawców składkę na Fundusz Pracy opłacają rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych, spółdzielnie usług rolniczych, a także osoby, które podlegają ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu. Nie dotyczy to jednak w szczególności duchownych, za których nie odprowadza się tej składki.

Podstawowym założeniem przy rozstrzygnięciu, czy pracodawca jest zobowiązany do opłacenia składki za pracownika, jest zweryfikowanie, czy pracownik osiąga miesięcznie minimalne wynagrodzenie za pracę – jeżeli tak, pracodawca musi ją odprowadzać.

Przykład 1.

Marianna Gaj zatrudniona jest w Prywatnej Szkole Podstawowej w Warszawie jako sprzątaczka na 1/4 etatu. W umowie wskazano, że zarabia 1 800 zł miesięcznie, zatem połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takim przypadku pracodawca nie będzie odprowadzał za nią składki na Fundusz Pracy, ponieważ nie osiąga ona minimalnego wynagrodzenia za pracę w ciągu miesiąca.

Wysokość składki na Fundusz Pracy

Wysokość składki na Fundusz Pracy niezmiennie od lat wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Przy wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w 2024 r. na 4 300 zł (od lipca do grudnia 2024 r.), tym samym kwota składki na fundusz pracy liczona od podstawy wynoszącej tyle, co minimalna krajowa w tym okresie wynosi 105,35 zł. W 2025 roku będzie to 114,32 zł (4 666 zł x 2,45%).

Przykład 2.

Wiesław Mazur jest zatrudniony na stanowisku analityka, w pełnym wymiarze czasu pracy. Jego wynagrodzenie to kwota 7 000 zł brutto. Pracodawca będzie odprowadzał składkę na Fundusz Pracy, która wynosi 171,50 zł miesięcznie.

Wyłączenie obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy

Pracodawcy nie opłacają składek na Fundusz Pracy w następujących sytuacjach:

• gdy pracownik ukończył określony w ustawie wiek – 55 lat dla kobiet, 60 lat dla mężczyzn;
• gdy pracownik powraca z urlopu macierzyńskiego – przez 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu macierzyńskiego;
• gdy pracownik powraca z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego – przez 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego;
• gdy pracownik powraca z urlopu rodzicielskiego – przez 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu rodzicielskiego
• gdy pracownik powraca z urlopu wychowawczego – przez 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu wychowawczego;
• gdy pracownik ukończył 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawał w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy – przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę;
• gdy pracownik, uprzednio bezrobotny, został skierowany do pracy i nie ukończył 30. roku życia – przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę;
• jeżeli pracownik ma znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, gdy pracodawcą są przedsiębiorcy Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy Rzeczypospolitej Polskiej, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład Opieki dla Niewidomych w Laskach, a także zakłady aktywności zawodowej.

Komu przysługuje zasiłek dla bezrobotnych?

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje bezrobotnym, którzy zgłoszą się we właściwym urzędzie pracy i zarejestrują jako osoby bezrobotne.

Prawo to przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:

1. nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz
2. w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni:

• był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy;
• wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągał z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, albo współpracował przy wykonywaniu tych umów;
• opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy;
• wykonywał pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności;
• wykonywał pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni;
• opłacał składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granicą u pracodawcy zagranicznego w wysokości 9,75% przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc zatrudnienia;
• był zatrudniony za granicą i przybył do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant;
• był zatrudniony, pełnił służbę lub wykonywał inną pracę zarobkową i osiągał wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.

Czy składka na Fundusz Pracy ma wpływ na prawo do zasiłku dla bezrobotnych?

Opłacanie przez pracodawcę składki na Fundusz Pracy ma fundamentalne znaczenie w zakresie przyznania pracownikowi zasiłku dla bezrobotnych po ustaniu stosunku pracy czy umowy zlecenia, agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług. Pracownik oprócz zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, a także po ustaleniu, że nie ma dla niego propozycji pracy, stażu, przygotowania zawodowego, musi wykazać, że w ciągu 18 ostatnich miesięcy był zatrudniony, osiągał minimalne wynagrodzenie za pracę, co tym samym spowodowało, że pracodawca odprowadzał przedmiotową składkę.

Wyjątek stanowią oczywiście pracownicy, co do których istnieje wyłączenie obowiązku opłacania składek – ci otrzymają zasiłek dla bezrobotnych, jeżeli znajdą się w sytuacji rozwiązania stosunku pracy i niezbędności zarejestrowania się jako osoba bezrobotna, nawet jeśli składka nie była, zgodnie z przepisami, odprowadzona.