Fundusz Pracy – co to za fundusz i jakie cele realizuje?

Przy nazywaniu kwoty wynagrodzenia pracownika na ogół padają dwa pojęcia i dwie różne kwoty. Jedna z nich to wynagrodzenie określane mianem „brutto” – najczęściej jest to wyższa kwota, natomiast druga to „netto” – co do zasady dużo niższa od brutto. Rozróżnienie między nimi wynika ze składek i podatku potrącanych z wynagrodzenia pracownika. Kwota brutto najczęściej jest tą kwotą „z umowy” i stanowi podstawę naliczania składek oraz podatku dochodowego. Dodatkowo można spotkać się z trzecią kwotą dotyczącą wynagrodzenia pracownika, a mianowicie „całkowitym kosztem zatrudnienia”. Różnica w niej (całkowity koszt zatrudnienia pracownika jest zdecydowanie wyższy od wynagrodzenia brutto) wynika z tego, że zobowiązuje ona do opłacania składek z własnych środków, ustalając je od kwoty brutto wynagrodzenia pracownika. Jedną z takich składek, którą pracodawca musi opłacać za pracownika, jest Fundusz Pracy. Poniżej wyjaśniamy, czym on jest i jakie cele realizuje.

Co to jest Fundusz Pracy?

Fundusz Pracy jest funduszem celowym. Oznacza to, że środki zgromadzone w tym obszarze są zbierane w konkretnym celu i mogą finansować jedynie określone potrzeby. Fundusz ten został utworzony w 1990 roku. Podstawą prawną, która określa obowiązek opłacania przez płatnika składki na Fundusz Pracy, jest Ustawa z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Ile wynosi składka na Fundusz Pracy?

Ja już zostało wspomniane na początku artykułu, składki na Fundusz Pracy opłacane są w całości przez płatnika składek, czyli pracodawcę lub zleceniodawcę. Wysokość składki na Fundusz Pracy od 1 stycznia 2021 roku wynosi dokładnie 1%, jednak w powszechnych rozliczeniach (w tym np. na liście płac oraz w raportach ZUS-u) podana jest stawka 2,45%. Wynika to z faktu, że 1,45% składki to część wpłacana na Fundusz Solidarnościowy (opisany poniżej). Składka na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy naliczana jest łącznie i wpłacana na konto ZUS-u przez płatnika. Dopiero w ZUS-ie dochodzi do rozdzielenia składników na dwa fundusze.

Składka na Fundusz Pracy naliczana jest od tej samej podstawy, od której ustala się składki emerytalno-rentowe. Najczęściej podstawą naliczania składek jest po prostu kwota brutto wynagrodzenia pracownika. Co ważne, ustalając składki na Fundusz Pracy, nie stosuje się ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek do 30-krotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. To oznacza, że nawet jeśli w rozliczeniach pracownika dojdzie do przekroczenia limitu 30-krotności podstawy na ubezpieczenia społeczne, to składki na Fundusz Pracy nadal powinny być naliczane.

Przykład 1.

Wynagrodzenie pana Kowalskiego wynosi 3500 zł brutto, co jednocześnie stanowi podstawę składek emerytalno-rentowych. Obliczając składki za swojego pracownika, pracodawca naliczy składkę na Fundusz Pracy w wysokości 85,75 zł (3500 zł x 2,45%).

Fundusz Solidarnościowy

Składki na Fundusz Solidarnościowy (do 21 grudnia 2019 roku funkcjonował pod nazwą „Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych”) opłaca się od 1 stycznia 2019 roku. Od 1 stycznia 2020 roku wysokość składek na ten fundusz wynosi 0,45%. Zasady ich naliczania są dokładnie takie same jak przy składkach na Fundusz Pracy.

Jak można przeczytać na stronie rządowej gov.pl: „Celem Funduszu jest udzielanie wsparcia społecznego, zawodowego, zdrowotnego oraz finansowego osobom niepełnosprawnym, a po wejściu w życie ww. ustawy także udzielanie wsparcia finansowego – emerytom i rencistom.

Funkcjonowanie Funduszu Solidarnościowego zgodnie z ideą jego utworzenia ma służyć zapewnieniu kompleksowego wsparcia osobom niepełnosprawnym oraz emerytom i rencistom, wpływając jednocześnie na większy komfort życia wskazanych grup społecznych. Jest także wyrazem konsekwentnie realizowanej polityki społecznej Państwa”.

Za kogo płaci się składki na FP?

Co do zasady składki na Fundusz Pracy opłacają:

1. pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne;
2. rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych lub spółdzielnie usług rolniczych;
3. przedsiębiorcy (i inne osoby, które objęte są ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub zaopatrzeniem emerytalnym).

Pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne opłacają składki na Fundusz Pracy między innymi za osoby, które:

• pozostają w stosunku pracy lub stosunku służbowym;
• wykonują pracę nakładczą;
• wykonują umowy agencyjne lub umowy zlecenia albo inne umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące;
• wykonują pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
• pobierają stypendia sportowe.

Za kogo nie trzeba opłacać składek na FP?

Pracodawca nie musi opłacać składek na Fundusz Pracy za wszystkich zatrudnionych. Zwolniony jest z uiszczania składek za osoby, które:

1. osiągają wynagrodzenie niższe niż minimalna krajowa (w 2021 roku – 2800 zł brutto);
2. wracają do pracy z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego (zwolnienie z opłacania składek wynosi 36 miesięcy, licząc od miesiąca po powrocie z urlopu);
3. ukończyły 50 lat i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy (zwolnienie trwa przez 12 miesięcy);
4. zostały skierowane do pracy przez powiatowy urząd pracy i nie ukończyły 30 lat (zwolnienie trwa przez 12 miesięcy);
5. ukończyły 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni).

Na co przeznaczane są środki finansowe z Fundusz Pracy?

Fundusz Pracy, jak już zostało wspomniane, jest funduszem celowym. Ministrem odpowiedzialnym za rozporządzenia środkami zebranymi na tym koncie jest minister rodziny, pracy i polityki społecznej. Środki finansowe tego funduszu pochodzą głównie z:

• wpłat płatników za osoby ubezpieczone;
• dotacji z budżetu państwa;
• dotacji unijnych.

Środki zgromadzone na Funduszu Pracy w głównej mierze przeznaczane są na:

1. wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych;
2. czynności, które mają na celu przeciwdziałanie bezrobociu;
3. przygotowanie zawodowe pracowników młodocianych i uczniów szkół zawodowych;
4. zasiłki i świadczenia przedemerytalne.

Czynności mające na celu przeciwdziałanie bezrobociu mogą mieć bardzo różny charakter. Te realizowane dzięki finansowaniu ze środków Funduszu Pracy to np.:

• prace interwencyjne;
• pożyczki udzielane osobom bezrobotnym planującym otworzyć działalność gospodarczą;
• pożyczki udzielane firmom tworzącym nowe stanowiska pracy;
• szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe osób bezrobotnych lub ich przekwalifikowanie;
• refundacja kosztów zatrudnienia absolwentów;
• wypłacane dodatki aktywizacyjne oraz stypendia;
• koszt wynagrodzenia pracowników młodocianych (zatrudnionych w oparciu o umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego).

Podsumowując, Fundusz Pracy jest państwowym funduszem celowym. W głównej mierze finansuje działania wspierające urzędy pracy i wszelkie czynności mające na celu aktywizację osób bezrobotnych, a także te przeciwdziałające zjawisku bezrobocia. Składki na Fundusz Pracy obliczane są od podstawy, która stanowi wynagrodzenie brutto pracownika, jednak w całości finansowane są przez płatników składek (pracodawców).