Renta rodzinna – kto ma prawo do tego świadczenia?

W życiu każdego człowieka niestety przychodzi czas, kiedy traci najbliższych członków rodziny. Oprócz straty emocjonalnej bardzo często wiąże się to również z utratą rzeczywistych środków do życia. W określonych warunkach członkowie rodzin mogą się jednak starać o rentę rodzinną wypłacaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ile wynosi renta rodzinna i kto ma prawo otrzymać to świadczenie? Odpowiadamy w artykule!

Kiedy wypłacana jest renta rodzinna?

Zasady oraz warunki wypłacania renty rodzinnej określa ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Renta rodzinna jest świadczeniem, które wypłacane jest określonym członkom rodziny po śmierci osoby, która w chwili śmierci miała prawo do: 

• emerytury lub spełniała warunki do jej uzyskania;
• emerytury pomostowej;
• renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania

lub pobierała:

• zasiłek przedemerytalny;
• świadczenie przedemerytalne;
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Prawo do otrzymania renty rodzinnej przyznaje ZUS, który podczas dokonywania oceny możliwości jej przyznania przyjmuje, że w chwili śmierci osoba była całkowicie niezdolna do pracy.

Kto ma prawo do otrzymania renty rodzinnej?

Renta rodzinna wypłacana jest w celu zapewnienia źródła utrzymania osób uprawnionych po śmierci ich członka rodziny. Prawo do otrzymania renty rodzinnej po zmarłym mają tylko określeni członkowie rodziny i zaliczamy do nich:

• dzieci – prawo do renty rodzinnej po zmarłym rodzicu mają dzieci własne, drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione do ukończenia 16. roku życia lub do ukończenia 25. roku życia, jeśli nadal się uczą. Jeśli dziecko kończy 25 lat na ostatnim roku studiów wyższych, to renta rodzinna jest przedłużana do ukończenia danego roku akademickiego. Dzieci, które stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16. rokiem życia lub w przypadku kontynuowania nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat, mają prawo do renty rodzinnej po rodzicu bez względu na swój wiek;
• wnuki – mają prawo do renty rodzinnej po dziadkach, jeśli spełniają warunki opisane w punkcie wyżej oraz zostali przyjęci na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności przynajmniej na rok przed ich śmiercią (wyjątkiem jest śmierć spowodowana wypadkiem);
• rodzeństwo – warunki wymagane takie same jak przy wnukach;
• małżonek – czyli wdowa lub wdowiec;
• rodzice.

Jakich formalności należy dopełnić?

W celu otrzymania prawa do renty rodzinnej należy złożyć odpowiedni wniosek do ZUS-u wraz z kompletem dokumentów:

• stwierdzającym datę urodzenia wnioskodawcy;
• stwierdzającym datę urodzenia i datę zgonu osoby, po której ma być przyznana renta;
• potwierdzającym stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z osobą zmarłą;
• odpisem skróconym aktu małżeństwa, jeżeli o rentę ubiega się wdowa lub wdowiec albo małżonka – małżonek pozostający w separacji lub rozwiedziony;
• zaświadczeniem o stanie zdrowia dziecka albo wdowy lub wdowca, wystawionym przez lekarza prowadzącego leczenie, jeżeli przyznanie renty uzależnione jest od ustalenia niezdolności do pracy;
• zaświadczeniem o uczęszczaniu do szkoły, jeżeli dziecko ukończyło 16 lat, potwierdzającym prawo w dniu śmierci osoby zmarłej do alimentów z jej strony, ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową;
• potwierdzającym istnienie obowiązku alimentacyjnego z mocy prawa, jeżeli rozwiedziona lub pozostająca w separacji małżonka nie miała ustalonych alimentów wyrokiem lub ugodą sądową.

Wymagane dokumenty zależą od tego, jaki stopień pokrewieństwa łączył osobę zmarłą z osobą wnioskującą. Wniosek ZUS ERR należy przekazać do ZUS-u osobiście lub przesłać pocztą.

Na przekazanie wniosku do ZUS-u osoba ubiegająca się o przyznanie renty rodzinnej ma czas do końca miesiąca następującego po miesiącu śmierci członka rodziny. Wtedy renta będzie obowiązywała od daty śmierci. Jeśli natomiast wniosek zostanie przekazany później, renta rodzinna będzie przysługiwała od miesiąca złożenia wniosku.

Ile wynosi renta rodzinna?

Wysokość renty rodzinnej wynika bezpośrednio z wysokości świadczeń, które otrzymywała osoba zmarła. Wynosi ona:

• 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli uprawniona jest jedna osoba;
• 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli uprawnione są dwie osoby;
• 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli uprawnione są trzy osoby i więcej.

Na podstawie przesłanych dokumentów Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustala kwotę renty rodzinnej. Jeśli osób uprawnionych do jej pobierania jest więcej, kwota ta dzielona jest po równo na wszystkie osoby (wszyscy otrzymają taką samą kwotę).

Przepisy określają również minimalną wysokość renty rodzinnej, która w 2021 roku wynosi 1200 zł.

Zmniejszenie lub zawieszenie renty

Wysokość wypłacanej renty rodzinnej może zostać zmniejszona lub całkowicie zawieszona, jeśli pozostałe przychody osoby uprawnionej do jej otrzymywania przekroczą limit. Wówczas następuje:

• zawieszenie prawa do renty – jeśli przychód przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia;
• pomniejszenie kwoty przyznanej renty – jeśli przychód będzie wyższy niż 70%, ale nie przekroczy 130% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W 2021 roku kwoty graniczne wynoszą:

• 43 187,90 zł – suma przychodu stanowiąca 70% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w 2020 roku;
• 80 205,20 zł – suma przychodu stanowiąca 130% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w 2020 roku.

W przypadku zmniejszenia renty rodzinnej kwota pomniejszenia nie może przekroczyć 527,35 zł.

Dobrowolna rezygnacja z renty

Osoba uprawniona może w dowolnym momencie dobrowolnie zrezygnować z otrzymywania renty rodzinnej. W tym celu powinna złożyć odpowiedni wniosek do ZUS-u. W takim przypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeliczy na nowo wysokość renty rodzinnej przysługującej pozostałym osobom uprawnionym. Mimo rezygnacji w każdej chwili można zgłosić się do ZUS-u z wnioskiem o ponowne przyznanie renty rodzinnej.

Sytuacje losowe takie jak śmierć członka rodziny bardzo często w znaczący sposób wpływają na wysokość przychodów osiąganych przez rodzinę. Renta rodzinna ma za zadanie chociaż w części zrekompensować ich stratę.