Renta rodzinna po przeliczeniu na podstawie świadectw pracy zmarłego pracownika

Wysokość świadczeń emerytalno-rentowych – w tym rent rodzinnych – jest uzależniona od długości okresów składkowych i nieskładkowych, o których mowa w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wspomniane przepisy umożliwiają przeliczanie tych świadczeń (aktualizowanie ich wysokości) m.in. w przypadkach, w których osoby zainteresowane udowodnią istnienie okresów składkowych lub nieskładkowych nieuwzględnianych wcześniej przy ustalaniu wysokości świadczenia.

Renta rodzinna

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która:

• w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń,
• w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Uprawnieni do renty rodzinnej

Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
• małżonek (wdowa i wdowiec),
• rodzice (również ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające).

Szczegółowe warunki, które członkowie rodziny muszą spełniać, aby uzyskać prawo do renty rodzinnej, określono w art. 68–71 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Łączna renta rodzinna

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która podlega podziałowi na równe części między uprawnionych. W razie ujawnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania podziału renty rodzinnej po raz pierwszy lub zmiany warunków dotychczasowego podziału renty ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych organ rentowy realizuje podział świadczenia od miesiąca ujawnienia tych okoliczności.

Wysokość renty rodzinnej

Renta rodzinna wynosi:

• dla jednej osoby uprawnionej – 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
• dla dwóch osób uprawnionych – 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
• dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

Za kwotę świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, uważa się kwotę emerytury lub renty.

Świadectwo pracy

Podstawowym dokumentem stanowiącym dowód zatrudnienia w ramach stosunku pracy jest wydawane przez pracodawcę świadectwo pracy, w którym podaje się informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego (art. 97 § 2 Kodeksu pracy). Świadectwo pracy stanowi w związku z tym dowód w postępowaniu prowadzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych dotyczącym przyznania renty rodzinnej, dzięki któremu wnioskodawca może udokumentować okres zatrudnienia zmarłego pracownika, czyli okres składkowy.

Sposób wydania świadectwa pracy po zmarłym pracowniku

Co do zasady świadectwo pracy wydawane jest przez pracodawcę samemu pracownikowi lub osobie przez niego upoważnionej. Jednak zasada ta, z oczywistych względów, nie obowiązuje w przypadku śmierci pracownika.

Zgodnie z § 5 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 roku w sprawie świadectwa pracy w razie wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika pracodawca sporządza świadectwo pracy i włącza je do akt osobowych zmarłego pracownika. Na wniosek:

• małżonka lub innej osoby uprawnionej do ubiegania się o rentę rodzinną w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a w razie braku takich osób,
• innej osoby będącej spadkobiercą tego pracownika

złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, pracodawca wydaje świadectwo pracy w ciągu 7 dni od dnia złożenia dokumentu. Z wnioskiem o wydanie świadectwa pracy po zmarłym pracowniku można wystąpić w dowolnym czasie.

Obliczenie wzrostu renty rodzinnej

Osoba pobierająca rentę rodzinną może złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ponowne ustalenie wysokości renty rodzinnej (druk ZUS ERPO) przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze tego świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych. Wówczas do kwoty renty rodzinnej dolicza się kwotę określaną w ten sposób, że najpierw zwiększa się podstawę wymiaru renty rodzinnej, przyjmując wzrost:

• po 1,3% podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji za każdy rok okresów składkowych,
• po 0,7% podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji za każdy rok okresów nieskładkowych,

a następnie kwotę wzrostu mnoży się przez wskaźnik procentowy uzależniony od liczby osób uprawnionych do omawianego świadczenia. Przy obliczaniu wzrostu renty rodzinnej okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy (art. 112 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Od kiedy przysługuje renta rodzinna w przeliczonej wysokości?

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z 23 maja 2013 roku, III AUa 972/12, przeliczanie świadczeń zasadniczo odbywa się na wniosek osoby zainteresowanej (art. 109 i art. 112 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), a skoro tak, to świadczenie w nowej wysokości będzie przysługiwało od miesiąca, w którym zostanie zgłoszony wniosek o jego przeliczenie wraz z dokumentami, w oparciu o które możliwe jest dokonanie takiego przeliczenia.

Zidentyfikowanie i udokumentowanie wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych dla potrzeb ustalenia renty rodzinnej nie zawsze jest łatwe, szczególnie w przypadkach, w których w grę wchodzi ich wiele rodzajów, w tym okresy zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Obowiązujące przepisy prawa umożliwiają jednak przeliczenie wysokości renty w przypadku pozyskania przez osobę zainteresowaną dowodów (np. świadectw pracy) na okoliczność istnienia okresów składkowych lub nieskładkowych wcześniej nieuwzględnionych.