Zasiłek pogrzebowy w 2024 roku
Zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem, które przysługuje w razie śmierci osoby ubezpieczonej, osoby, która pobierała emeryturę lub rentę lub spełniała warunki do uzyskania tych świadczeń, albo członka rodziny wymienionych osób. Wysokość tego zasiłku od kilkunastu lat nie uległa zmianie. Czy w 2024 roku możemy spodziewać się jego podwyższenia?
Cel zasiłku pogrzebowego
Zasiłek pogrzebowy można określić jako świadczenie socjalne wypłacane na wniosek z ubezpieczenia społecznego i spełniające funkcję pomocową w związku z koniecznością sprawienia pogrzebu – służy pokryciu kosztów urządzenia zwyczajowo przyjętych w danej kulturze obrzędów związanych ze śmiercią i pożegnaniem osoby zmarłej. Zasady przyznawania zasiłku pogrzebowego określono w art. 77–81 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – dalej: ustawa.
Świadczenie to przysługuje w razie śmierci:
- ubezpieczonego – czyli osoby podlegającej ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych;
- osoby pobierającej emeryturę lub rentę;
- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;
- członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2, którym jest:
- małżonek (wdowa i wdowiec),
- rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające,
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej,
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci niż wymienione w pkt c,
- rodzeństwo,
- dziadkowie,
- wnuki,
- osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
Zasiłek przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.
Zasiłek pogrzebowy można otrzymać tylko z jednego tytułu.
Przykład 1.
Zmarła osoba ubezpieczona, która zarazem w dniu śmierci, nie mając ustalonego prawa do emerytury, spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania. Wystąpiły zatem 2 przesłanki (2 tytuły) wypłaty zasiłku pogrzebowego. Mimo to przysługuje jeden zasiłek pogrzebowy.
Kto ma prawo do zasiłku?
Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Natomiast art. 78 ust. 2 ustawy stanowi, że zasiłek przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu.
W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub wskazany wyżej podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
[…] krąg uprawnionych do zasiłku pogrzebowego jest zamknięty i ogranicza się do osób fizycznych (art. 78 ust. 1) oraz podmiotów enumeratywnie wskazanych w art. 78 ust. 2. Jak wynika z art. 79 ust. 2, jedynymi podmiotami wyłączonymi z możliwości ubiegania się o zasiłek pogrzebowy, pomimo zorganizowania pogrzebu i pokrycia jego kosztów, będą (oprócz Państwa – co jest raczej oczywiste) organizacje polityczne lub społeczne (oczywiście zasiłek będzie przysługiwał także organizacji politycznej lub społecznej pod warunkiem, jeśli pokryje ona koszty pogrzebu swojego pracownika, wtedy będzie występować jako pracodawca – art. 78 ust. 2).
Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku do ZUS-u o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. Jeżeli zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie było niemożliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu; dokumentem potwierdzającym wspomniane okoliczności lub przyczyny jest zaświadczenie Policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy potwierdzający zaistnienie okoliczności lub przyczyn uniemożliwiających zgłoszenie wniosku.
Ile wynosi zasiłek pogrzebowy?
Od 1 marca 2011 roku ryczałtowa wysokość zasiłku pogrzebowego wynosi 4000 zł.
W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez:
- inną osobę niż członek rodziny zmarłej osoby ubezpieczonej lub pobierającej emeryturę lub rentę;
- pracodawcę,
- dom pomocy społecznej,
- gminę,
- powiat,
- osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego,
– zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż 4000 zł.
Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt:
- państwa,
- organizacji politycznej lub społecznej, lecz
członkowie rodziny zmarłej osoby ubezpieczonej lub pobierającej emeryturę lub rentę poniosły również część jego kosztów, przysługuje im zasiłek w wysokości 4000 zł.
Przykład 2.
Koszty pogrzebu zostały poniesione przez syna osoby zmarłej, która pobierała emeryturę. Niezależnie od faktycznej wysokości tych kosztów, czyli od tego, czy były one mniejsze, równe, czy też większe niż 4000 zł, synowi osoby zmarłej przysługuje zasiłek pogrzebowy w kwocie 4000 zł.
Przykład 3.
Koszty pogrzebu osoby ubezpieczonej poniósł jej sąsiad niebędący członkiem jej rodziny. Przyjmijmy, abstrahując od obecnych realiów cenowych, że koszty te wyniosły 3800 zł. Sąsiad zmarłego otrzyma w związku z tym zasiłek pogrzebowy w wysokości 3800 zł.
Przykład 4.
Żona zmarłego poniosła część kosztów jego pogrzebu organizowanego na koszt państwa. Poniesiona przez żonę część kosztów wyniosła 2700 zł. W tych okolicznościach ma ona prawo do zasiłku pogrzebowego w kwocie 4000 zł.
Czy zasiłek pogrzebowy wzrośnie w 2024 roku?
22 marca 2024 roku w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, opublikowano informację o prowadzonych w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracach nad projektem ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projektowana ustawa przewiduje wprowadzenie zmian, na skutek których:
- kwota zasiłku pogrzebowego będzie wynosiła 7000 zł,
- nastąpi wprowadzenie mechanizmu podwyższania kwoty zasiłku pogrzebowego przy zastosowaniu wskaźnika inflacji ogółem.
Proponuje się, by kwota zasiłku pogrzebowego była podwyższana co roku, w marcu, o wskaźnik inflacji ogółem publikowany przez Prezesa GUS za rok poprzedni.
Uzasadniając potrzebę podwyższenia kwoty zasiłku pogrzebowego, wskazano, że celem tego świadczenia jest pokrycie większości normalnych, typowych i powszechnie przyjętych kosztów pogrzebu. Obecnie koszty zwykłego pogrzebu w Polsce wynoszą minimum 8–10 tys. zł. Koszty te są różne w zależności od regionu organizacji pogrzebu. W większych miastach ceny są zwykle wyższe niż na wsi czy w mniejszych miejscowościach. Kwota 7000 zł będzie w większym stopniu rekompensowała rzeczywiście poniesione koszty pogrzebu. Będzie ona podlegała corocznej waloryzacji. Celem proponowanej zmiany jest zmniejszenie obciążeń finansowych osób pokrywających koszty pogrzebu, przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości finansowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa.
Rząd planuje przyjąć wspomniany projekt w II kwartale 2024 roku. Oznacza to, że w zależności od tempa prac legislacyjnych zmierzających do uchwalenia przygotowanej ustawy, wysokość zasiłku pogrzebowego może wzrosnąć już w bieżącym roku.
