Zwolnienie lekarskie – jak długo może trwać oraz co oznacza kod choroby na e-ZLA?
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych jasno określa, kto podlega ubezpieczeniom w ZUS-ie obowiązkowo, a kto dobrowolnie. Zgodnie z przepisami ubezpieczenia społeczne dzielimy na emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe. Osoby zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego mają prawo do świadczeń z tytułu niezdolności do pracy, jednakże są one przyznawane w oparciu o odpowiednią dokumentację, w tym zwolnienia lekarskie. Prawidłowo wystawione zwolnienie lekarskie zawiera pewne określone ustawą elementy, w tym dane płatnika składek, dane osoby ubezpieczonej, okres choroby, zalecenia lekarza oraz informację, czy zwolnienie lekarskie jest spowodowane chorobą pacjenta, czy jego członka rodziny. Na ZUS ZLA lekarz umieszcza również kod choroby. Co oznaczają poszczególne kody chorobowe? Jaki mają wpływ na wysokość świadczeń oraz jak długo w praktyce pracownik może przebywać na zwolnieniu lekarskim? Odpowiadamy w artykule.
Ubezpieczenie chorobowe
Ubezpieczenie chorobowe gwarantuje osobom ubezpieczonym prawo do świadczeń z tego tytułu, takich jak:
- zasiłek chorobowy;
- zasiłek opiekuńczy;
- świadczenie rehabilitacyjne;
- zasiłek macierzyński.
Składka na ubezpieczenie chorobowe wynosi 2,45% podstawy wyliczeń (najczęściej kwota brutto wynagrodzenia ubezpieczonego) oraz jest finansowana przez ubezpieczonego, a nie przez jego płatnika składek (np. pracodawcę).
Ubezpieczenie zdrowotne gwarantuje prawo do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej, natomiast ubezpieczenie chorobowe – wypłatę świadczeń w razie choroby i macierzyństwa.
- pracownicy;
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych;
- osoby odbywające służbę zastępczą.
Ubezpieczeniem chorobowym mogą również zostać objęci dobrowolnie:
- wykonawca pracy nakładczej;
- zleceniobiorca lub wykonawca umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług oraz osoby z nimi współpracujące;
- przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą;
- wykonawca odpłatnej pracy, skierowany do niej w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- duchowny;
- doktorant, który otrzymuje stypendium doktoranckie.
Ubezpieczeniu chorobowemu dana osoba podlega od dnia zgłoszenia jej do tego ubezpieczenia przez płatnika składek bądź przez nią samą (np. przedsiębiorcy). Natomiast prawa do świadczeń z tego tytułu nabywa się wraz z upływem okresu wyczekiwania.
-obowiązkowym – 30 dni;
-dobrowolnym – 90 dni.
Do okresu wyczekiwania zalicza się również poprzednie okresy zatrudnienia, jeśli przerwa między nimi nie była dłuższa niż 30 dni.
- absolwentów szkół i uczelni, a także osób, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, które zostały objęte ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpiły do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, bądź też zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej;
- sytuacji, gdy niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
- ubezpieczonych obowiązkowo, którzy posiadają co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
- posłów i senatorów, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Zwolnienie lekarskie – jak długo można na nim przebywać?
Zwolnienie lekarskie wystawiane jest na druku ZUS ZLA. Obecnie lekarze wystawiają zwolnienia w formie elektronicznej, czyli e-ZLA, dalej potocznie nazywane „L4”.
Czas przebywania na zwolnieniu lekarskim, za który przysługiwać będzie świadczenie pieniężne, jest ograniczony przepisami prawa. Maksymalny okres zasiłkowy jest uzależniony od tego, co jest podstawą nieświadczenia pracy.
1. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 - nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży - nie dłużej niż przez 270 dni.
2. Za okres niezdolności do pracy lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy, o której mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2, oraz spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży..
Do okresu zasiłkowego wlicza się:
- wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy;
- okresy niezdolności do wykonywania pracy z powodu przebywania w:
- stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego;
- stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
okresy poprzedniej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni.
W przypadku gdy ubezpieczony przekroczy wyżej wymienione limity przebywania na zwolnieniu lekarskim, a jego choroba nadal występuje, ale lekarze rokują poprawę, wtedy takiej osobie może również przysługiwać prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie to należy się przez okres potrzebny do przywrócenia ubezpieczonego do pracy, ale nie dłużej niż przez 12 miesięcy.
Więcej na ten temat można przeczytać w artykule: Długotrwała choroba powodem do zwolnienia
Zwolnienie lekarskie a kod choroby
Jak już zostało wspomniane, na e-ZLA lekarz generujący zwolnienie umieszcza niezbędne dane, ale nie wpisuje wprost przyczyny bądź rodzaju choroby. Na omawianym druku lekarz uzupełnia kody cyfrowe (1 lub 2), numer statystyczny choroby oraz w niektórych przypadkach kod choroby, inaczej zwany również kodem literowym.
W przypadku gdy na zwolnieniu lekarskim oznaczony zostanie kod choroby, należy mieć świadomość, że jego rodzaj może mieć wpływ na prawo do uzyskania przez chorego wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku, a także na jego wysokość.
Obecnie odnotowuje się następujące kody chorobowe:
- kod A – określa niezdolność do pracy powstałą po przerwie nieprzekraczającej 60 dni, spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą;
- kod B – określa niezdolność do pracy przypadającą w okresie ciąży;
- kod C – określa niezdolność do pracy spowodowaną nadużyciem alkoholu;
- kod D – określa niezdolność do pracy spowodowaną gruźlicą;
- kod E – określa niezdolność do pracy spowodowaną chorobą zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub inną chorobą, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Kody chorobowe – konsekwencje
Jakie konsekwencje niesie za sobą umieszczenie kodu choroby na zwolnieniu lekarskim? Wszystko zależy od tego, jakim kodem ZUS ZLA zostanie opatrzone.
Kod choroby | Konsekwencje |
kod A | Informacja ta ma wpływ na wyliczenia okresów zasiłkowych. Brak umieszczenia tego kodu na ZLA może skutkować błędnym naliczeniem okresu zasiłku, a co za tym idzie – nadpłatą zasiłku, szczególnie w przypadku płatników składek, którzy są płatnikami zasiłków. |
kod B | Informacja ta oznacza, że ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy. Dodatkowo zwolnienie lekarskie z kodem B jest sygnałem dla pracodawcy o powstaniu po jego stronie licznych obowiązków związanych z zatrudnianiem osoby ciężarnej. |
kod C | Ubezpieczonemu, któremu zostało wystawione zwolnienie lekarskie z kodem C nie przysługuje prawo do wynagrodzenia ani zasiłku chorobowego przez pierwsze 5 dni od daty rozpoczęcia zwolnienia. |
kod D | Konsekwencje jak przy kodzie A – informacja ta ma wpływ na wyliczenia okresów zasiłkowych. |
kod E | Kod E służy do ustalenia prawa do zasiłku po ustaniu okresu ubezpieczenia, ponieważ stosuje się go w przypadku, gdy niezdolność do pracy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu do tego ubezpieczenia – a w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (art. 7 pkt 2 ustawy zasiłkowej). |
Problematyka dotycząca zagadnień związanych z ubezpieczeniami ZUS, w tym ubezpieczenia chorobowego, jest rozległa i nierzadko skomplikowana. Ubezpieczony podlegający ubezpieczeniu chorobowemu ma prawo do świadczeń z tego tytułu, jednakże musi pamiętać o limitach określających czas, w jakim może przebywać na zwolnieniu. Istotny jest również fakt, że na rozliczenia chorobowe oraz na wyliczenia okresów zasiłkowych ma wpływ kod choroby określony bezpośrednio w ZUS ZLA.
