Samowolne opuszczenie stanowiska pracy - jakie są tego konsekwencje?

Pracownik musi sobie zdawać sprawę z tego, że samowolne opuszczenie stanowiska pracy może wywołać szereg konsekwencji. Na wstępie należy wskazać, że pracownik może opuścić miejsce pracy, a nawet powinien to zrobić, gdy jego życie bądź zdrowie są zagrożone - w tej sytuacji pracownik powinien powstrzymać się od wykonywania obowiązków, również ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia. Istotne jest jednak, że w przypadku zastosowania powyższego rozwiązania zatrudniony niezwłocznie musi powiadomić pracodawcę. Co ważne, pracownik nadal pozostaje do dyspozycji pracodawcy, a oddalenie się w celu uniknięcia zagrożenia lub zapobieżenia mu nie oznacza opuszczenia miejsca pracy.

Samowolne opuszczenie stanowiska pracy a kary porządkowe

Inna sytuacja ma miejsce, gdy zagrożenie życia nie występuje, a pracownik samowolnie opuszcza stanowisko pracy. Wtedy pracodawca może nałożyć na pracownika kary porządkowe, w zakres których wchodzą:

• kara upomnienia,
• kara nagany,
• kara pieniężna.

Jest to katalog zamknięty i pracodawca nie może stosować kar innych niż wymienione powyżej. Mogą być one zastosowane tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika. O zastosowanej karze pracodawca musi zawiadomić pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.

Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy, niepodyktowana szczególnymi okolicznościami losowymi, może być potraktowana przez pracodawcę jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, co w konsekwencji może doprowadzić do rozwiązania z pracownikiem umowy z jego winy bez zachowania okresu wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne).

Samowolne opuszczenie stanowiska pracy powodem do zwolnienia dyscyplinarnego?

Zwolnienie dyscyplinarne jest powszechnie używanym pojęciem potocznym. Kodeks pracy nie posługuje się taką nomenklaturą. Niemniej jednak za tym pejoratywnym stwierdzeniem kryje się art. 52 Kodeksu pracy, który mówi o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia, czyli definitywnym rozstaniu się z pracownikiem w trybie natychmiastowym. Art. 52 Kodeksu pracy wymienia trzy kategorie przewinień, na podstawie których pracodawca może zwolnić pracownika bez wypowiedzenia.

Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych jako rodzaj zwolnienia dyscyplinarnego

Jedną z tych kategorii stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i jest to najczęściej stosowana w praktyce przyczyna rozwiązania umowy. Orzecznictwo Sądu Najwyższego w wyroku z 21 lipca 1999 r., I PKN 169/99, doprecyzowuje to stwierdzenie i podkreśla, że ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych ma miejsce wówczas, gdy w związku z zachowaniem (działaniem lub zaniechaniem) pracownika naruszającym podstawowe obowiązki można mu przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo. Ważne jest, aby przy ocenie winy pracownika uwzględnić zagrożenia lub naruszenie interesów pracodawcy, co zaznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z 19 sierpnia 1999 r., I PKN 188/99. Interesy pracodawcy muszą być poważnie naruszone bądź narażone na szkodę, przy czym wystarczy tutaj samo zagrożenie zaistnienia takich skutków.
Samowolne opuszczenie stanowiska pracy niewątpliwie stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, gdyż takie zachowanie może narazić przedsiębiorcę na straty materialne oraz utratę zaufania do pracownika.