Pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za pracę - co w tym przypadku?

 Pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za pracę i nie wiem kiedy zamierza mi wykonać przelew. Czy mogę coś zrobić w tej sytuacji?

Aneta, Wałbrzych

Pracodawca, zawierając umowę o pracę, zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie we właściwej formie i odpowiednim terminie przewidzianym przepisami Kodeksu pracy. Zdarza się jednak tak, że pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia i pracownik jest zmuszony dochodzić swoich praw w sądzie.

Wynagrodzenie raz w miesiącu

Wynagrodzenie pracodawca powinien wypłacać za miesiąc z dołu (pod koniec miesiąca), niezwłocznie po ustaleniu jego wysokości, natomiast nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

Ustalając termin wypłaty wynagrodzenia, należy pamiętać, by był to konkretny i stały dzień miesiąca przypadający w ciągu pierwszych 10 dni następujących po miesiącu, za który wynagrodzenie ma być wypłacone. Termin wypłaty bywa często błędnie określany w regulaminach pracy czy też innych dokumentach, bowiem nie jest wskazany konkretny dzień, tylko np. – „do 10.”, „do 5.”. Takie zapisy są niepoprawne. Prawidłowe jest wskazanie, że wynagrodzenie będzie wypłacone 10. lub 5. dnia każdego miesiąca.

Kiedy pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie za pracę w przypadku rozwiązania umowy o pracę?

Przepisy nie wskazują jasno, kiedy pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie, w przypadku gdy rozwiązano z nim umowę. Istnieją zatem dwa stanowiska:

• pracodawca może rozliczyć się z pracownikiem w terminie przyjętym dla wypłaty wynagrodzenia za pracę obowiązującym w zakładzie pracy;
• wynagrodzenie powinno zostać wypłacone pracownikowi w ostatnim dniu zatrudnienia.

Pogląd dotyczący tego, żeby wynagrodzenie wypłacić w ostatnim dniu zatrudnienia, jest bardziej powszechny i podziela go minister pracy i polityki społecznej. W odpowiedzi z 16 września 2010 roku na interpelację poselską nr 17 841 stanął on na stanowisku, iż „dzień, w którym dochodzi do ustania stosunku pracy, powinien być również, moim zdaniem, dniem wypłaty należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę. Ustanie zatrudnienia oznacza bowiem zerwanie dotychczasowej więzi prawnej między stronami stosunku pracy i zobowiązuje je do wzajemnego „rozliczenia się” z obowiązków wynikających z zakończonej umowy”.

Można jednak spotkać opinie, że dopuszczalne jest wypłacenie wynagrodzenia w terminie późniejszym, jeśli istnieją obiektywne ku temu przesłanki – np. ustalenie kwoty wynagrodzenia w dniu rozwiązania umowy o pracę jest niemożliwe (wynagrodzenie zależne od zamknięcia danego okresu, wynagrodzenie zależne od sprzedaży).

Wezwanie do zapłaty

Zanim pracownik zdecyduje się na bardziej stanowcze kroki, warto skorzystać z możliwości wezwania pracodawcy do zapłaty. Wezwanie do zapłaty daje pracodawcy możliwość zweryfikowania, czy ma miejsce opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia dla pracowników. Brak wypłaty wynagrodzenia może wiązać się po prostu z ludzkim błędem, niekoniecznie ze złą wolą pracodawcy.

Pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia – zgłoszenie do PIP

Jeżeli pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za pracę, można zgłosić ten fakt Państwowej Inspekcji Pracy. Skarga skierowana do właściwego miejscowo okręgowego inspektoratu pracy powinna zawierać następujące informacje:

• miejscowość i datę sporządzenia skargi;
• dane osoby wnoszącej skargę, czyli imię, nazwisko oraz adres;
• treść skargi wraz z krótkim opisem.

Po zawiadomieniu inspektorat może wszcząć kontrolę oraz zażądać wyjaśnień. W przypadku kiedy zostaną wykazane nieprawidłowości, inspekcja może nakazać pracodawcy wypłatę wynagrodzenia za pracę oraz innych świadczeń przysługujących pracownikowi. Nakazy w tej sprawie podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Dodatkowo inspektor pracy może nałożyć na pracodawcę grzywnę w postaci mandatu karnego.

Pozew do sądu o niewypłacenie wynagrodzenia za pracę

W sytuacji gdy pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za pracę, pracownik może też dochodzić swoich roszczeń, wnosząc do sądu pozew o wypłatę zaległego wynagrodzenia. W pozwie do sądu pracy pracownik ma prawo żądać nie tylko zaległego wynagrodzenia wraz z odsetkami za zwłokę, ale również naprawienia szkody, jaką pracownik poniósł przez to, że nie otrzymał wynagrodzenia na czas. Pismo procesowe należy zaadresować do odpowiedniego ze względu na właściwość miejscową sądu według siedziby pracodawcy oraz podać w nim:

• swoje dane osobowe (imię i nazwisko, PESEL, adres);
• dane strony pozwanej (dokładna nazwa i adres pracodawcy);
• treść roszczenia, w tym wartość przedmiotu sporu – czyli wysokość niewypłaconego wynagrodzenia za pracę.

W sprawach wynikających ze stosunku pracy pracownik nie ponosi kosztów z tytułu wniesienia pozwu, jeżeli wartość sporu nie przekracza 50 000 zł. Jeżeli natomiast jest wyższa, wówczas pracownik wnosi opłatę w wysokości 5% wartości sporu.

Pracownik może złożyć pozew osobiście, pocztą lub przez pełnomocnika. Warto pamiętać, że roszczenia pracownicze ulegają przedawnieniu po upływie 3 lat od daty wymagalności (w przypadku niewypłaconego wynagrodzenia od terminu wypłaty).

Rozwiązanie umowy o pracę jako konsekwencja nieterminowej wypłaty pensji

Jeżeli pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za pracę, narusza swój podstawowy obowiązek wynikający ze stosunku pracy, co może być podstawą do rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy pracę bez wypowiedzenia następuje w formie pisemnej, w ciągu miesiąca od uzyskania wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę – w tym przypadku braku wypłaty wynagrodzenia. W wypowiedzeniu umowy pracownik ma obowiązek podania przyczyny rozwiązania stosunku pracy. Co ważne, sąd w takich przypadkach sprawdza częstotliwość i powtarzalność opóźnień w wypłatach.

Wypłaty z umowy zlecenia

Zgodnie z obowiązującymi przepisami zleceniobiorca, z którym podpisano umowę dłuższą niż na okres 1 miesiąca, ma prawo do otrzymania wynagrodzenia w każdym miesiącu świadczenia usług. W 2023 roku minimalna stawka godzinowa na umowie zleceniu wynosi 22,80 zł od stycznia do czerwca i 23,50 zł od lipca do grudnia. Niewywiązywanie się z zapisów dotyczących minimalnej stawki godzinowej w przypadku umów zleceń oraz o świadczenie usług może skutkować dla osoby odpowiedzialnej karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 2000 zł. Sprawa taka może zostać również skierowana do sądu, który w toku postępowania może wymierzyć maksymalną karę 30 000 zł.

Podsumowanie

Jeśli pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za pracę, pracownik ma prawo interweniować. Terminowe i prawidłowe uiszczanie pensji pracownikowi jest jednym z najważniejszych obowiązków, jakie ciążą na pracodawcy. Podobnie jest w przypadku umowy zlecenia – tu również musi być spełniony obowiązek wypłaty raz w miesiącu, jeśli umowy, jakie podpisuje się ze swoim zleceniodawcą, opiewają na okres dłuższy niż 1 miesiąc.