Wypowiedzenie umowy o pracę po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim

W sierpniu bieżącego roku kończą mi się urlopy przyznane w związku z urodzeniem dziecka. Nie chcę, aby współpraca z obecnym pracodawcą była kontynuowana, więc zamierzam złożyć wypowiedzenie umowy o pracę po urlopie macierzyńskim, która była zawarta na czas nieokreślony. W jakim terminie mogę to zrobić i jak wygląda kwestia niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego?

Aleksandra, Legnica

Pracownik może złożyć wypowiedzenie umowy o pracę w pierwszym dniu przystąpienia do pracy po urlopie macierzyńskim. Jest ono traktowane jako wypowiedzenie umowy przez jedną ze stron, z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika

Wracając z urlopu macierzyńskiego, pracownik ma prawo do złożenia wypowiedzenia umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Okresy wypowiedzenia umowy o pracę wynoszą odpowiednio:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, o ile staż pracy w danym zakładzie pracy to co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, gdy okres zatrudnienia wynosi minimum 3 lata.

W sytuacji gdyby pracownica chciała rozwiązać umowę wcześniej niż z upływem okresu wypowiedzenia, wówczas może zrobić to jedynie za porozumieniem z pracodawcą. Wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym przez pracownika byłoby możliwe wyłącznie w przypadku, gdy:

• doszło do ciężkiego naruszenia obowiązków względem pracownika 

lub 

• mimo orzeczenia lekarskiego o szkodliwym wpływie wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, pracodawca nie przeniósł go we wskazanym przez lekarza terminie do innej pracy odpowiadającej kwalifikacjom i stanowi zdrowia.

Urlop wypoczynkowy za czas urlopów rodzicielskich

Pracownica, która przebywa na urlopach związanych z urodzeniem dziecka, czyli na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim, zachowuje prawo do urlopu wypoczynkowego za ten czas. To samo dotyczy okresu, w jakim zatrudniona przebywa na zwolnieniu lekarskim.

Przykład 1.

Pani Malwina w roku 2023 nie przepracowała ani jednego dnia – od początku stycznia do 15 lipca przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu zagrożonej ciąży. 16 lipca urodziła córkę, przez co automatycznie uzyskała prawo do urlopu macierzyńskiego. Złożyła również wniosek o urlop rodzicielski. W sumie pobierała zasiłek macierzyński do 13 lipca 2024 roku. Roczny wymiar urlopu pani Marioli wynosi 26 dni. Oznacza, to że za rok 2023 nabyła prawo do pełnych 26 dni urlopu, a za okres od 1 stycznia do 13 lipca 2024 roku przysługuje jej 16 dni urlopu.

Jeśli po powrocie z urlopów związanych z rodzicielstwem stosunek pracy jest kontynuowany, pracownik może wykorzystać przysługujący mu urlop w celu przedłużenia opieki nad dzieckiem.

Czy pracodawca może nakazać wykorzystanie urlopu?

Jeżeli pracownikowi powracającemu z urlopu macierzyńskiego przysługuje urlop wypoczynkowy, obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie zaległego urlopu. Urlop zaległy powinien być zużytkowany do 30 września roku kolejnego i to pracodawca odpowiada za to, aby pracownik taki urlop wykorzystał.

Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować karą grzywny nałożoną przez Państwową Inspekcję Pracy w kwocie od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Dlatego pracodawca może zobligować pracownika do wykorzystania urlopu za poprzednie lata we wskazanym wcześniej terminie – nie potrzebuje do tego zgody zatrudnionego. Potwierdza to orzecznictwo sądowe, chociażby wyroki Sądu Najwyższego z 2 września 2003 roku, I PKN 403/02, oraz z 24 stycznia 2006 roku, I PK 124/05.

Wypowiedzenie umowy o pracę po urlopie macierzyńskim

Pracownik, który zdecyduje się na wypowiedzenie umowy o pracę, powinien mieć na uwadze, że w okresie wypowiedzenia to pracodawca decyduje, czy pracownik powinien pracować, czy skorzystać z urlopu wypoczynkowego. Podobnie jak w przypadku urlopu zaległego, przełożony może wysłać osobę zatrudnioną na urlop wypoczynkowy bez jej zgody. Mówi o tym wprost art. 167(1) Kodeksu pracy.

Jeżeli w okresie wypowiedzenia umowy o pracę nie zostanie wykorzystany cały przysługujący urlop wypoczynkowy, wówczas pracodawca musi wypłacić ekwiwalent za niewykorzystane dni urlopu w dniu rozwiązania umowy o pracę. Często pracownicy nie chcą skorzystać z urlopu wypoczynkowego, aby dostać takie świadczenie. Pracownice powracające z urlopów związanych z rodzicielstwem nierzadko wolą pracować niż przebywać na urlopie. Liczba dni, jaka kumuluje się w okresie urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego, jest bardziej korzystna finansowo – ekwiwalent w tym przypadku często jest równy lub wyższy jednomiesięcznemu wynagrodzeniu.

Przykład 2.

Pani Maria przebywa na urlopie rodzicielskim do 17 sierpnia 2024 roku. Po powrocie do pracy przysługuje jej aż 32 dni urlopu zaległego. W związku z tym, że złożyła wypowiedzenie umowy o pracę w pierwszym dniu po powrocie do firmy, a jej okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, to stosunek pracy ustanie 30 września. Roczny wymiar urlopu pracownicy to 26 dni, czyli w bieżącym roku do września urlop proporcjonalny wyniesie 20 dni. Daje to w sumie 52 dni urlopu wypoczynkowego. Pracodawca postanowił skierować panią Marię na urlop od 18 sierpnia do 30 września, co daje 31 dni. Za pozostałe 21 dni będzie musiał wypłacić jej ekwiwalent. Wynagrodzenie pracownicy wynosi 4 600,00 zł brutto, jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. W jakiej wysokości otrzyma ekwiwalent za zaległy urlop?

• 4 600,00 zł / 20,92 (współczynnik ekwiwalentu na 2024 rok) = 219,89 zł
• 219,89 zł / 8 godz. = 27,49 zł / 1 godz.
• 27,49 zł x 8 godz. x 21 dni = 4 618,32 zł

Oprócz wynagrodzenia pani Maria otrzyma jeszcze 4 618,32 zł (brutto) ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.

Podsumowując, wypowiedzenie umowy o pracę po urlopie macierzyńskim może być dokonane w dowolnym momencie. W okresie wypowiedzenia pracownik może wnioskować o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego, a jeśli tego nie zrobi, pracodawca może go zobligować do wykorzystania. Jeżeli nie będzie możliwości wybrania urlopu w naturze, to po zakończeniu stosunku pracy pracownik za niewykorzystany urlop powinien otrzymać ekwiwalent pieniężny.