Nieuzasadnione lub niezgodne wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę

Zdarza się, że przedsiębiorcy przekraczają swoje uprawnienia i dokonują nieuzasadnionego bądź niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Pracownik na podstawie przepisów Kodeksu pracy uzyskał narzędzie do dochodzenia swoich praw przed sądem. W jaki sposób może bronić się przed nieodpowiednimi oraz niesłusznymi decyzjami pracodawcy? Co może zrobić pracownik którego wypowiedzenie umowy o pracę jest wadliwe lub nieuzasadnione? Wyjaśniamy w artykule!

Wypowiedzenie umowy o pracę

W wyniku decyzji pracodawcy może dojść do wadliwego, ale skutecznego wypowiedzenia umowy o pracę pracownika. Nieuzasadnione będzie ono niezgodne z prawem, ale nie skutkuje to jego nieważnością.

Nieuzasadnione lub niezgodne wypowiedzenie umowy o pracę będzie mogło mieć miejsce w przypadku: 

• braku przyczyny po stronie pracodawcy do wypowiedzenia umowy – w przypadku umów o pracę na czas nieokreślony bez podania przyczyny wypowiedzenia czy niejasne i niezrozumiałe dla pracownika przedstawienie powodu wypowiedzenia, lub  niejasne lub niedostateczne skonkretyzowanie powodu jest uznawane przez sąd za brak przyczyny ze strony pracodawcy;
• niedopełnienia formalności w przypadku osób szczególnie chronionych – niedopełnieniem obowiązku będzie w szczególności brak zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej;
• braku odpowiedniej formy przy rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia – konieczne jest rozwiązanie umowy w formie pisemnej, jej brak jest równoznaczny z wadliwym wypowiedzeniem umowy o pracę. Może być ono zawarte w formie elektronicznej, ale w takim wypadku musi zostać opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, gdyż tylko wtedy będzie uważane za formę pisemną.
  Zobacz też

  • Kto ponosi koszty szkolenia pracownika

Przykład 1.

Pani Anna – zawsze punktualna – raz z powodu dużego ruchu na ulicy spóźniła się do pracy. W tym dniu jej szef był w bardzo złym humorze i kiedy zobaczył, że się spóźniła, postanowił dać jej nauczkę – wypowiedział jej umowę o pracę. W takim wypadku wypowiedzenie było nieuzasadnione, ponieważ jednorazowe spóźnienie do pracy nie jest do niego podstawą. 

Odwołanie pracownika od wypowiedzenia

W sytuacji wadliwego wypowiedzenia pracownikowi przysługuje prawo zwrócenia się do sądu z roszczeniem o przywrócenie do pracy lub o uzyskanie odszkodowania (art. 44 kp). W ramach uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne uznaje się, że nie wywołuje ono żadnych skutków prawnych i uważane jest za niebyłe, a stosunek pracy pracownika z pracodawcą pozostaje nienaruszony. To, z jakim roszczeniem zwróci się pracownik, zależy od jego woli. Nie może jednak to również zostać narzucone przez sąd w przypadku niemożliwości bądź niecelowości przywrócenia pracownika do pracy. Niemniej w przypadku umowy o pracę na okres próbny będzie możliwe dochodzenie wyłącznie odszkodowania (art. 50 kp). 

Przykład 2.

Pani Marta była zatrudniona na okres próbny, który wynosił 3 miesiące. Niespodziewanie szef wypowiedział jej umowę bez uzasadnionej przyczyny. W takim wypadku może ona dochodzić przed sądem jedynie odszkodowania w wyniku nieuzasadnionego wypowiedzenia o pracę. 

Zwrócenie się do sądu w ramach odwołania od wypowiedzenia będzie miało charakter pozwu, dlatego też pismo będzie musiało czynić zadość przepisom Kodeksu postępowania cywilnego (art. 187 kpc). 

Pracownik będzie musiał złożyć pismo do sądu pracy – sądu rejonowego właściwego ze względu na właściwość ogólną pracodawcy, miejsce wykonywania pracy (lub gdzie miała być wykonywana) bądź miejsce zakładu pracy. W piśmie do sądu pracownik będzie musiał wskazać, jakiego roszczenia się domaga ze względu na dokonanie przez pracodawcę wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę. Na złożenie odwołania pracownik ma 21 dni od dnia doręczenia pisma o wypowiedzeniu umowy o pracę (art. 264 § 1 kp).  

Przywrócenie do pracy 

Jednym z roszczeń, których może domagać się pracownik, jest przywrócenie do pracy (tzw. roszczenie restytucyjne). Jeżeli pracownik zdecyduje się na jego dochodzenie, a sąd przychyli się do jego żądania, to w tym wypadku pracodawca będzie zmuszony do ponownego zatrudnienia pracownika oraz przyznania wynagrodzenia pracownikowi za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a jeżeli okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące, to nie więcej niż za 1 miesiąc (art. 476 kp).   

Może dojść do sytuacji, w której pracodawca odmówi powtórnego przyjęcia pracownika. Będzie to miało miejsce, jeżeli pracownik nie zgłosi niezwłocznej gotowości do pracy w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy (art. 48 kp). Jeżeli pracownik podejmie pracę w wymaganym terminie, to okres, w którym pozostawał bez pracy, będzie wliczał się do stażu pracy (art. 51 kp). 

Odszkodowanie 

Odszkodowanie może zostać zasądzone przez sąd w przypadku żądania pracownika lub w przypadku, kiedy przywrócenie do pracy będzie niemożliwe lub niecelowe.

Odszkodowanie będzie przysługiwało w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, ale nie będzie mogło być niższe od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 47¹ kp). 

Przykład 3.

Pan Janusz pracował w jednej z firm budowlanych przez okres 3 lat i zarabiał miesięcznie 3500 zł. W maju doszło do niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy przez pracodawcę, więc panu Januszowi przysługuje odszkodowanie. Jako że pracował w firmie 3 lata, to jego okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące, a według przepisu odszkodowanie nie może być niższe od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia i nie może być wyższe niż wysokość wynagrodzenia za 3 miesiące. W takim wypadku wysokość odszkodowania, o jakie będzie mógł starać się pan Janusz, wynosi 10 500 zł (3500 zł × 3 miesiące okresu wypowiedzenia).

Podsumowanie 

Umowa o pracę ma niewątpliwie swoje plusy, ponieważ jako potencjalni pracownicy jesteśmy skutecznie chronieni przez przepisy Kodeksu pracy, co nie jest możliwe na gruncie umowy zlecenia czy o dzieło. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, które uznaje się za niezgodne czy nieuzasadnione, możemy odpowiednio chronić swoje prawa poprzez przywrócenie do pracy, odszkodowanie itp. Pracodawcy jako podmiot silniejszy w stosunku do pracownika nierzadko pomijają kwestie prawne, aby zwolnić bądź przyjmować inne osoby. Dlatego nie bójmy się stawić im czoła i walczyć o swoje prawa, ponieważ każde łamanie prawa posiada swoje konsekwencje.