Wypowiedzenie umowy na zasiłku opiekuńczym

Pracownikowi, który jest nieobecny, pracodawca co do zasady nie wypowiada umowy o pracę. Bywają jednak sytuacje, gdy pracownik nie usprawiedliwi swojej nieobecności – jakie prawa ma wówczas pracodawca? Czy wypowiedzenie umowy na zasiłku opiekuńczym jest możliwe?

Zasiłek opiekuńczy

Z zasiłku opiekuńczego można korzystać, gdy konieczne jest zapewnienie opieki:

• dziecku, które nie ukończyło 8 lat, z powodu:

• nieprzewidzianego zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły,
• konieczności izolacji dziecka z powodu podejrzenia o chorobę zakaźną,
• choroby niani lub dziennego opiekuna,
• porodu, choroby, pobytu w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka opiekującego się dzieckiem (poród lub choroba musi uniemożliwiać tę opiekę)

oraz: 

• dziecku niepełnosprawnemu, które nie ukończyło 18 lat, z powodu porodu, choroby, pobytu w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka opiekującego się dzieckiem;
• choremu dziecku, które jest niepełnosprawne, które nie ukończyło 18 lat;
• innym niż dziecko chorym członkom rodziny, tj. małżonkowi, rodzicowi, rodzicowi dziecka, ojczymowi, macosze, teściom, dziadkom, wnukom, rodzeństwu oraz dzieciom w wieku ponad 14 lat, jednak pod warunkiem, że w czasie opieki jest się z nim we wspólnym gospodarstwie domowym.

Z zasiłku opiekuńczego można korzystać nie dłużej niż przez 60 dni w roku kalendarzowym, w przypadku opieki nad:

•  zdrowym dzieckiem do lat 8;
•  chorym dzieckiem do lat 14;

14 dni w roku kalendarzowym, gdy opiekuje się:

•  dzieckiem w wieku ponad 14 lat;
•  innym chorym członkiem rodziny;

30 dni w roku kalendarzowym, jeśli opiekuje się:

• chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14 lat, ale nie ukończyło 18 lat;
• dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 8 lat, ale nie ukończyło 18 lat, w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu własnego małżonka lub rodzica własnego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem.

Wypowiedzenie umowy na zasiłku opiekuńczym

Art. 41 Kodeksu pracy (dalej jako kp) wprowadza zakaz wypowiedzania umowy o pracę w czasie urlopu pracownika oraz w czasie jego innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, gdy nie upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Opieka co do zasady jest nieobecnością usprawiedliwioną, dlatego w czasie przebywania pracownika na zasiłku opiekuńczym pracodawca nie może wypowiedzieć umowy.

W okresie pobierania zasiłku opiekuńczego pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. dyscyplinarnie). W takiej sytuacji konieczne jest istnienie przesłanki do zastosowania tego typu wypowiedzenia i zgodnie z art. 52 kp jest to możliwe w sytuacji:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
• popełnienia przez pracownika w trakcie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Czy opieka może być sposobem na uniknięcie wypowiedzenia?

Ochrona przed zwolnieniem przysługuje tylko w sytuacji usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Ochrona nie przysługuje zatem w momencie, gdy pracownik otrzymał wypowiedzenie w trakcie normalnej pracy, a dopiero po tym uzyskał zwolnienie na dziecko uprawniające do zasiłku opiekuńczego. Dzieje się tak, ponieważ ochrona przed zwolnieniem wiąże się z absencją pracownika; jeśli jednak pracownik świadczył w danym dniu pracę, wówczas może otrzymać wypowiedzenie.

W sytuacji gdy pracownik pojawi się w pracy, ale wyłącznie w celu przedłożenia zwolnienia lekarskiego, a danego dnia nie wypełniał obowiązków służbowych, wówczas wręczenie wypowiedzenia według Sądu Najwyższego, I PKN 366/97, będzie naruszeniem ochrony z art. 41 kp. Wypowiedzenie w tym przypadku będzie bezskuteczne.

Porozumienie stron na zasiłku opiekuńczym

Nie stosuje się ochrony przed rozwiązaniem w przypadku rozwiązania umowy o pracę na podstawie porozumienia stron – w takiej sytuacji zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą zakończyć stosunek pracy. Rozwiązanie może nastąpić w każdym terminie, także w czasie opieki nad dzieckiem. Istotne jest to, że rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie jest efektywne tylko wówczas, gdy obie strony wyrażą na to zgodę.

Podsumowanie

Wypowiedzenie umowy na zasiłku opiekuńczym może zostać uznane za nieskuteczne, ponieważ w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracownik jest chroniony przed zwolnieniem. Istnieją jednak sytuacje, gdy zakończenie umowy jest możliwe, np. dzięki porozumieniu pracownika i pracodawcy.