Odprawa dla pracownika - kiedy należy się odprawa przy zwolnieniu z pracy?

Kodeks pracy nie przewiduje odprawy dla pracownika zwalnianego, a jedynie odprawy rentowo-emerytalne i pośmiertne. Odprawy z pracy związane ze zwolnieniem pracownika precyzuje ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z marca 2003 roku. W firmach zatrudniających co najmniej 20 pracowników, zatrudnionym może przysługiwać odprawa przy zwolnieniu pracowników. Pełni ona rolę rekompensaty za brak możliwości zarobkowania. Oznacza to, że w przedsiębiorstwach gdzie pracuje mniej osób, pracownicy nie mogą liczyć na taki przywilej.

Kiedy należy się odprawa przy zwolnieniu pracowników?

Ustawa o zwolnieniach grupowych przewiduje, że warunkiem nabycia odprawy pieniężnej jest posiadanie statusu pracownika u pracodawcy, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników oraz utracenie zatrudnienia z winy pracodawcy. Przysługuje ona pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to umowa na czas określony, czy nieokreślony. Odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników przysługuje jedynie wtedy, kiedy ustanie stosunku pracy nastąpiło na mocy wypowiedzenia wręczonego pracownikowi przez pracodawcę lub porozumienia stron, gdy przyczyna zwolnienia leży po stronie pracodawcy. Odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników, może przysługiwać również pracownikowi, któremu pracodawca wypowiedział warunki pracy lub płacy, a pracownik nie przyjął nowych warunków. Oznacza to, że odprawa przy zwolnieniu pracowników nie należy się osobom, których stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy z upływem czasu, na jaki była ona zawarta.

Zwolnienia grupowe - odprawa z przyczyn niedotyczących pracownika

Odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników przysługuje, gdy zwolnienia następują z przyczyn niedotyczących pracowników w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę lub na mocy porozumienia stron z określoną liczbą pracowników w okresie nieprzekraczającym 30 dni. Do zwolnień grupowych zaliczamy sytuację, w której pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników zwalnia w wymienionym okresie:

• 10 pracowników, gdy zatrudnia mniej niż 100 osób,
• 10% załogi, gdy w firmie pracuje co najmniej 100 osób, ale mniej niż 300,
• 30 pracowników, gdy zakład zatrudnia co najmniej 300 osób.

Indywidualne zwolnienie - odprawa z tytułu zwolnienia

Choć najczęściej uważa się, że odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników, przysługuje jedynie pracownikom zwalnianym grupowo, nie jest to prawdą. Do otrzymania odprawy uprawnieni są nie tylko pracownicy zwalniani grupowo, lecz także ci zwalniani indywidualnie, pod warunkiem, że przyczyny istniejące po stronie pracodawcy są wyłączną podstawą rozwiązania umowy o pracę, np. likwidacja określonych stanowisk bądź ogłoszenie upadłości czy likwidacji firmy. Oznacza to, że jeżeli na decyzję o zwolnieniu pracownika miały wpływ też inne okoliczności, odprawa nie należy się pracownikowi.

Jak obliczyć wysokość odprawy przy zwolnieniu?

Pracownikowi, któremu rozwiązano stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna, która uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy oraz wysokości jego wynagrodzenia. Wysokość odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom zwalnianym w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

I tak odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników przysługuje w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia - jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
• dwumiesięcznego wynagrodzenia - jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,
• trzymiesięcznego wynagrodzenia - jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Do stażu zakładowego pracownika wlicza się wszystkie okresy przepracowane u tego pracodawcy, choćby pomiędzy nimi występowały przerwy. Ponadto zalicza się okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach wskazanych w art. 231 kp lub gdy nowy pracodawca na mocy odrębnych przepisów jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika. Staż pracy oblicza się na podstawie daty zawarcia umowy o pracę – nie ma przy tym znaczenia, czy pracownik pracował na pełny etat, czy jego część.

Odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników wyliczana jest według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Nie stosuje się jednak współczynnika urlopowego, gdyż odprawę ustala się w wysokości wynagrodzenia miesięcznego.

Wypłata odprawy powinna nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania stosunku pracy, ostatecznie w terminie wypłaty ostatniego wynagrodzenia za pracę.

Warto dodać, że nawet jeżeli pracownik nie wiedział, że należała mu się odprawa przy zwolnieniu i jeśli od ustania stosunku pracy nie minęły trzy lata, może się jeszcze o nią starać. Przedawnieniu odprawa z pracy ulega bowiem dopiero po trzech latach.