Odprawa emerytalno-rentowa dla pracownika
Pracownik, któremu stan zdrowia nie pozwala na wykonywanie obowiązków służbowych i wobec którego orzeczono niezdolność do pracy, może starać się o rentę z tego tytułu. Z kolei osiągnięcie odpowiedniego wieku przez zatrudnionego pozwala mu na skorzystanie z uprawnień emerytalnych. Czy w takiej sytuacji przysługuje również odprawa emerytalno-rentowa od pracodawcy? Odpowiadamy w artykule.
Komu przysługuje odprawa emerytalno-rentowa?
Zagadnienia z zakresu tego rodzaju świadczeń regulują szczegółowo przepisy prawa pracy. Zgodnie z art. 92(1) kodeksu pracy odprawa emerytalno-rentowa przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do otrzymania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, z którym rozwiązano stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Oznacza to, że świadczenie w postaci odprawy nie może zostać przyznane osobie, która uzyskała prawo do renty lub emerytury, ale kontynuuje zatrudnienie.
Tryb rozwiązania umowy a prawo do odprawy
Odprawa emerytalno-rentowa staje się wymagalna w momencie:
- rozwiązania umowy, w związku z przyznaniem pracownikowi tego świadczenia,
- gdy pracownik uzyskał do niej prawo po ustaniu stosunku pracy, ale w trakcie zatrudnienia złożył u pracodawcy odpowiedni wniosek o jego wypłatę.
Nie ma znaczenia, z czyjej inicjatywy czy w jakim trybie został rozwiązany stosunek pracy. Prawo do takiego świadczenia nie jest też zależne od charakteru umowy, ani też od stażu pracy u danego pracodawcy.
Pracownik ma prawo do otrzymania odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub rentę tylko raz. Odprawa emerytalno-rentowa nie przysługuje, jeśli uzyskano już takie świadczenie u poprzedniego pracodawcy. To samo dotyczy przypadku, gdy zatrudnionemu przyznano odprawę rentową, a następnie przeszedł on na emeryturę. Pracodawca powinien zawrzeć w świadectwie pracy informację o wypłaceniu pracownikowi takiego świadczenia.
Przykład 1.
Pan Marek nabył prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. W związku z tym rozwiązał umowę o pracę z obecnym pracodawcą. W ostatnim dniu pracy wypłacona została mu odprawa rentowa. Po jakimś czasie postanowił ponownie podjąć zatrudnienie u innego pracodawcy i kontynuował je do ukończenia wieku emerytalnego i uzyskania prawa do emerytury. Pan Marek nie otrzymał odprawy emerytalnej od pracodawcy z powodu otrzymania odprawy rentowej w poprzednim zakładzie pracy, co jest zgodne z obowiązującymi przepisami.
Odprawa emerytalno-rentowa – wysokość świadczenia
Jeżeli pracownik spełnił wszystkie warunki do wypłaty świadczenia, pracodawca jest zobligowany do jego wypłaty. Wysokość odprawy powinna być równa co najmniej wartości jednomiesięcznego wynagrodzenia za pracę. Jest to wartość gwarantowana, a pracodawca może oczywiście wypłacić świadczenie w wyższej kwocie.
Wysokość odprawy emerytalno-rentowej nie jest zależna od okresu zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Obliczając ją, należy stosować zasady jak przy wyliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, ale bez dzielenia go przez współczynnik i godziny. Do wyliczenia nie przyjmuje się również składników wymienionych w § 6 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.
§ 6. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, zwane dalej „wynagrodzeniem urlopowym”, ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:
1) jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
2) wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
3) gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
4) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
5) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
6) dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
7) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
7a) kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
8) nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
9) odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
10) wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy – stosując zasady określone w § 7–11.
Zgodnie z powyższym kwotę odprawy oblicza się, przyjmując:
- wynagrodzenie w stałej stawce miesięcznej, przysługującej za miesiąc nabycia prawa do odprawy;
- wynagrodzenie zmienne przysługujące za jeden miesiąc – średnią z trzech miesięcy;
- wynagrodzenie zmienne za okresy dłuższe niż miesiąc – średnią z dwunastu miesięcy.
Odprawa stanowi sumę powyższych kwot.
Przykład 2.
Pani Joanna uzyskała prawo do odprawy emerytalnej w sierpniu. W miesiącu rozwiązania umowy o pracę przysługiwało jej stałe wynagrodzenie w wysokości 5000 zł. Dodatkowo co miesiąc otrzymuje premię zależną od wyników pracy. Premia wypłacona w:
- maju – wynosi 800 zł;
- czerwcu – wynosi 550 zł;
- lipcu – wynosi 700 zł.
Średnia składników zmiennych wynosi:
(800 zł + 550 zł + 700 zł) / 3 = 683,33 zł.
Odprawa przysługuje Pani Joannie w kwocie:
5000 zł + 683,33 zł = 5683,33 zł.
Odprawa rentowa i emerytalna – oskładkowanie i opodatkowanie
Omawiane świadczenie stanowi przychód ze stosunku pracy, w związku z czym pracodawca musi obliczyć i odprowadzić od niego podatek dochodowy. Jednak ta kwestia wygląda inaczej, jeżeli chodzi o składki ZUS. Odprawa jest mianowicie zwolniona z oskładkowania na mocy § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Nie pobiera się również od niej składki na ubezpieczenie zdrowotne (art. 81 ust. 1 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Pracownik otrzyma więc świadczenie pomniejszone wyłącznie o zaliczkę na podatek dochodowy.
Odprawa emerytalno-rentowa – podsumowanie
Odprawa emerytalno-rentowa przysługuje pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę, a który uzyskał prawo do emerytury bądź renty z tytułu niezdolności do pracy. Pracodawca ma obowiązek jej wpłacenia w wysokości co najmniej jednomiesięcznego wynagrodzenia.
