Odprawa po śmierci pracownika dla członków rodziny

Śmierć pracownika nigdy nie jest łatwą sytuacją. Jeśli nastąpiła w czasie trwania stosunku pracy, dla pracodawcy oznacza to w dodatku pewne obowiązki, z których musi się wywiązać. Na co może liczyć rodzina zmarłego pracownika? W jakich okolicznościach przysługuje odprawa po śmierci pracownika dla rodziny? Ile może wynosić takie świadczenie? Na te i inne pytania odpowiedź znajduje się w poniższym artykule.

Czym jest odprawa pośmiertna?

Odprawa po śmierci pracownika to dodatkowe świadczenie pieniężne wypłacane przez pracodawcę osoby zmarłej na zasadach określonych w Kodeksie pracy.

Kiedy należy się odprawa po śmierci pracownika?

Pracodawca zobowiązany jest do wypłaty odprawy pośmiertnej rodzinie pracownika, jeśli śmierć zatrudnionego nastąpiła w trakcie trwania stosunku pracy. Nieistotne jest przy tym, czy śmierć była spowodowana chorobą czy wypadkiem. Odprawa po śmierci pracownika należy się również po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli pracownik był w trakcie pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą.

Komu przysługuje odprawa po śmierci pracownika?

To, kto jest uprawniony do otrzymania odprawy po zmarłym pracowniku, określają przepisy Kodeksu pracy.

• do 16. roku życia; 
• powyżej 16 lat do ukończenia nauki w szkole, maksymalnie do 25. roku życia; 
• niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji bez względu na wiek lub
• całkowicie niezdolne do pracy do 16. roku życia bądź w okresie nauki w szkole – nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat.

Do otrzymania odprawy prawo mają również dzieci przyjęte na utrzymanie i wychowanie, pod warunkiem, że to przyjęcie miało miejsce minimum rok przed śmiercią pracownika. Wyjątkiem będzie sytuacja, kiedy śmierć pracownika nastąpiła wskutek wypadku przy pracy – wtedy okres ten nie obowiązuje.

Świadczenie może ponadto przysługiwać rodzicom pracownika, w tym także ojczymowi i macosze oraz osobie przysposabiającej, w przypadku gdy są oni niezdolni do pracy lub ukończyli 50 lat, albo wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty po zmarłym pracowniku.

Odprawa po śmierci pracownika – wysokość świadczenia

Osoby uprawnione do otrzymania odprawy pośmiertnej po pracowniku mogą spodziewać się środków w różnej wysokości. Kwota odprawy nie jest stała, jak w przypadku zasiłku pogrzebowego. Uzależniona jest ona przede wszystkim od stażu pracy pracownika. I tak w przypadku, gdy pracownik był zatrudniony:

• krócej niż 10 lat – przysługuje jednomiesięczne wynagrodzenie,
• co najmniej 10 lat – przysługuje trzymiesięczne wynagrodzenie,
• co najmniej 15 lat – przysługuje sześciomiesięczne wynagrodzenie.

Do okresu zatrudnienia pracownika zalicza się wszystkie okresy pracy u danego pracodawcy, przy czym nie mają znaczenia przerwy w zatrudnieniu.

Wyjątkowo do stażu pracy zmarłego pracownika należy dodać lata przepracowane u innego pracodawcy, jeżeli

• zakład pracy został przejęty lub 
• z mocy prawa obecny pracodawca jest następcą prawnym poprzedniego pracodawcy.

Świadczenie po śmierci pracownika może być wyższe niż określone w Kodeksie pracy, ale tylko w przypadku, gdy stanowią o tym odrębne zapisy zawarte w regulaminie pracy danego zakładu.

Sumę świadczenia dzieli się w równych częściach pomiędzy wszystkimi osobami uprawnionymi do jej pobrania. W przypadku, gdy osoba zmarła w swojej rodzinie miała tylko jedną osobę uprawnioną do pobrania odprawy pośmiertnej, to świadczenie to zostanie wypłacone w wysokości 50% sumy kwoty. Natomiast jeżeli brak jest osób uprawnionych do pobrania odprawy po śmierci pracownika, to świadczenie nie jest wypłacane. Kwota ta nie wchodzi również w skład masy spadkowej.

Przykład 1.

W firmie doszło do wypadku, w wyniku którego śmierć poniósł jeden z pracowników. Zmarła osoba posiadała 12-letni staż pracy w tym zakładzie. Żyła ona w związku nieformalnym, ale posiadała również dwójkę dzieci z pierwszego małżeństwa. W tym przypadku tylko potomkowie zmarłego (2 dzieci) mają prawo do odprawy pośmiertnej. Kwota świadczenia będzie równa sumie 3 wypłat wynagrodzenia pracownika. Każdemu z dzieci będzie przysługiwało 50% sumy tego świadczenia pieniężnego.

Wyliczenie kwoty odprawy pośmiertnej

Aby odprawa pośmiertna była wyliczona poprawnie, należy kierować się takimi zasadami obliczeń, jakie obowiązują przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W praktyce oznacza to, że świadczenie po śmierci pracownika może składać się z dwóch elementów:

• składników stałych – wyliczanych z miesiąca nabycia prawa do odprawy,
• składników zmiennych – stanowiących średnią z 3 ostatnich miesięcy pracy.

W przypadku, gdy pracownik nie przepracował pełnego 3-miesięcznego okresu, wynagrodzenie faktycznie wypłacone mu za ten czas dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało mu to wynagrodzenie. Wynik tego działania mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik faktycznie miał do przepracowania (wynikające z obowiązującego go rozkładu czasu pracy).

Kto wypłaca odprawę pośmiertną?

Odprawę po śmierci pracownika zobowiązany jest wypłacić pracodawca. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy pracodawca ubezpieczył swojego pracownika na życie. Wtedy w przypadku śmierci odprawę wypłaca towarzystwo ubezpieczeniowe. Tu należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że jeśli odprawa pośmiertna od ubezpieczyciela jest niższa niż ta, która wynika ze stażu pracy pracownika, to pracodawca zobowiązany jest wyrównać tę kwotę.

Czy prawo do odprawy pośmiertnej może ulec przedawnieniu?

Prawo do świadczenia, jakim jest odprawa po śmierci pracownika, może ulec przedawnieniu. Zgodnie z przepisami przedawnienie ma mianowicie miejsce po upływie 3 lat od dnia wymagalności odprawy.

Odprawa po śmierci pracownika – podsumowanie

Zapisy Kodeksu pracy zapewniają rodzinie zmarłego pracownika prawo do dodatkowego świadczenia w postaci odprawy pośmiertnej. Ma ono na celu wsparcie finansowe najbliższych zmarłego, którzy ze względu na brak dodatkowego dochodu mogą znaleźć się w trudnej sytuacji życiowej.