Wypadek w drodze do pracy i z pracy a przysługujące świadczenia
Wypadek w drodze do pracy lub z pracy jest zdarzeniem nagłym, wywołanym przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do pracy lub z pracy, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Kiedy można orzec, że miał miejsce wypadek w drodze do lub z pracy? Wyjaśniamy w artykule!
Kiedy można uznać zdarzenie za wypadek w drodze do pracy lub z pracy?
Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się zdarzenie:
- nagłe,
- wywołane przyczyną zewnętrzną,
- które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.
Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.
Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:
- innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
- zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
- zwykłego spożywania posiłków,
- odbywania nauki lub studiów (art. 57b Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).
Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, musi wystąpić nagłość zdarzenia. W przepisach prawa nagłość zdarzenia nie została zdefiniowana. Przyjmuje się, że zdarzenie kwalifikujemy jako nagłe, jeżeli nie trwało dłużej niż dzień pracy poszkodowanego. Za nagłe zdarzenie możemy uznać np. upadek na oblodzonym chodniku lub wypadek komunikacyjny.
Wypadek w drodze do lub z pracy musi nastąpić wskutek działania przyczyny zewnętrznej. Do takich przyczyn należą m.in.: czynniki mechaniczne (np. działanie maszyn, pojazdów), działanie lub zaniechanie osób trzecich (np. pobicie), warunki atmosferyczne, działanie sił przyrody (np. powódź), potknięcie lub spadnięcie niezależne od poszkodowanego.
W celu ustalenia, czy zdarzenie było wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, istotne znaczenie ma określenie pojęcia drogi. Droga do pracy lub z pracy oznacza pokonywanie przez pracownika określonej trasy, a jej celem jest dotarcie do miejsca pracy lub powrót z tego miejsca.
Droga do pracy rozpoczyna się w miejscu zamieszkania, a kończy z chwilą przekroczenia bramy zakładu lub po wejściu do budynku, w którym znajduje się miejsce pracy pracownika.
Przykład 1.
Pracownik poślizgnął się na mokrej powierzchni przed wejściem do firmy (na terenie należącym do zakładu pracy) – upadek spowodował złamanie kości śródstopia. Czy zdarzenie to, które miało miejsce przed wejściem do zakładu, należy uznać za wypadek w drodze do pracy?
Nie, zdarzenie wypadkowe miało miejsce przed wejściem do zakładu pracy, ale na terenie należącym do firmy, w związku z czym należy uznać je za wypadek przy pracy.
Przykład 2.
Pracownik po zakończonej pracy udał się do domu własnym samochodem. Podczas otwierania bramy do garażu na swojej posesji doznał urazu – złamania kości nadgarstka. Czy zdarzenie należy uznać za wypadek w drodze z pracy do domu?
Poszkodowany doznał urazu na własnej posesji, gdy otwierał bramę do garażu. Zdarzenie to należy uznać za wypadek w drodze z pracy do domu. Droga pracownika z pracy do domu rozpoczęła się bowiem z chwilą opuszczenia bramy zakładu pracy i skończyłaby się z chwilą przekroczenia progu domu. Jednak przed przekroczeniem progu swojego domu pracownik doznał urazu, a więc jego droga z pracy do domu nie uległa zakończeniu. Przy tym jego droga do domu była najkrótsza i nie została wcześniej przerwana (zob. wyrok SN, II URN 39/94, OSNAPiUS, nr 4, poz. 53).
Przepisy nie wskazują, w jaki sposób pracownik powinien odbywać drogę do pracy lub z pracy. Oznacza to, że wybór środka transportu należy do pracownika.
Ustawodawca dla uznania wypadku w drodze do pracy lub z pracy postawił wymóg drogi najkrótszej i nieprzerwanej.
Jeżeli droga została przerwana, zdarzenie uważa się za wypadek w drodze do i z pracy, gdy przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby. Zdarzenie uważa się za wypadek w drodze do i z pracy również wówczas, gdy droga nie była drogą najkrótszą, ale była dla pracownika ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza.
Uzasadnienie, czy przerwa jest życiowo uzasadniona, a jej czas nie przekracza granic potrzeby, zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Przerwa w drodze może wynikać z uzasadnionych życiowo potrzeb pracownika, takich jak drobne zakupy czy odbiór dziecka z przedszkola albo wynika z wydarzeń nagłych, niezależnych od niego, np. z awarii samochodu.
W jaki sposób należy przeprowadzić postępowanie powypadkowe?
Pracownik, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, zawiadamia niezwłocznie pracodawcę o zdarzeniu.
Zasady prowadzenia postępowania powypadkowego określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzenia.
Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy dokonują w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy:
- pracodawcy w stosunku do ubezpieczonych, będących pracownikami,
- w stosunku do pozostałych ubezpieczonych podmioty wskazane w art. 5 ust. 1 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zdarzenie uznaje się za wypadek w drodze na podstawie:
- oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków – co do czasu, miejsca i okoliczności zdarzenia;
- informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy;
- ustaleń sporządzającego kartę.
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn zdarzenia sporządza się kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku. Do karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy należy dołączyć oświadczenia poszkodowanego i świadków, dokumenty medyczne oraz materiały z urzędów i instytucji prowadzących dochodzenie w sprawie zdarzenia.
Dla celów porządkowych osoba, która sporządza kartę wypadku, powinna prowadzić rejestr tych wypadków.
Kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy sporządza się w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje poszkodowany lub członek jego rodziny, a drugi przechowuje się w dokumentacji powypadkowej.
Jakie świadczenia przysługują pracownikowi z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy?
Karta wypadku w drodze do pracy lub z pracy zgodnie z art. 92 § 1 pkt 2 Ustawy Kodeks pracy stanowi podstawę do wypłaty pracownikowi 100% wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Jeżeli okres niezdolności do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy zostanie przekroczony (33 dni lub 14 dni w przypadku starszych pracowników), to pracownikowi przysługuje 100% zasiłku chorobowego wypłacanego przez ZUS (art. 11 ust. 2 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Pracownik, który wykorzystał pełny okres zasiłku chorobowego i jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Jest ono wypłacane przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Stan zdrowia pracownika mający wpływ na przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego ocenia lekarz orzecznik ZUS, który wydaje w tej sprawie orzeczenie.
Świadczenie rehabilitacyjne jest wypłacane są w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, z tym zastrzeżeniem, że przed obliczeniem świadczenia rehabilitacyjnego, podstawa ta może ulec zwiększeniu w wyniku jej waloryzacji (o ile wskaźnik waloryzacji obowiązujący w danym kwartale przekracza 100%).
Jeżeli orzecznik ZUS stwierdzi, że pracownik jest niezdolny do pracy (trwale lub czasowo), otrzyma on rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Osobie, która spełnia warunki wymagane do uzyskania renty z tytuły niezdolności do pracy, może też przysługiwać renta szkoleniowa, o ile uzyska ona orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.
Ponadto może ona otrzymać dodatek pielęgnacyjny, jeśli zostanie uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.
Pracownikowi, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, nie przysługuje jednorazowe odszkodowanie z ZUS.
Wypadek w drodze do pracy i z pracy - podsumowanie
Podsumowując, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy w stosunku do pracowników dokonuje w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracodawca. Pracownik, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, zawiadamia o tym niezwłocznie pracodawcę. Decyzja pracodawcy o uznaniu zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uzależniona powinna być od okoliczności danego wypadku i zebranej dokumentacji. Postępowanie powypadkowe wymaga wskazania w karcie wypadku szczegółowego opisu jego okoliczności, miejsca i przyczyn. W przypadku braku tych danych pracodawca może nie uznać zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy.
