Wypadek dziecka na kolonii z winy opiekuna – co robić?

Po wzmożonym wysiłku wynikającym z uczestnictwa w zajęciach szkolnych i wychowawczych dzieci oraz młodzież mają prawo do wypoczynku w okresie ferii i wakacji. Powszechną formą spędzania czasu wolnego jest wypoczynek zorganizowany, m.in. kolonie, zimowiska i obozy. Może się zdarzyć, że podczas tych aktywności dojdzie do wypadku dziecka. Czy wypadek dziecka na kolonii zawsze jest winą opiekuna? Jak powinno się postąpić w takiej sytuacj? Omawiamy te kwestie poniżej.

Organizowanie wypoczynku dzieci i młodzieży – obowiązujące przepisy

Zasady dotyczące organizowania wypoczynku dzieci i młodzieży zostały zawarte w przepisach Ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, określanej w dalszej części niniejszego artykułu jako „uso”.

Definicja wypoczynku dzieci i młodzieży

Jak wynika z brzmienia art. 92a ust. 1 uso, przez wypoczynek należy rozumieć wypoczynek organizowany dla dzieci i młodzieży w celach rekreacyjnych lub regeneracji sił fizycznych i psychicznych, połączony ze szkoleniem lub pogłębianiem wiedzy, rozwijaniem zainteresowań, uzdolnień lub kompetencji społecznych dzieci i młodzieży, trwający nieprzerwanie co najmniej 2 dni, w czasie ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej, w kraju lub za granicą, w szczególności w formie kolonii, półkolonii, zimowiska, obozu i biwaku.

Podmioty uprawnione do organizowania wypoczynku dzieci i młodzieży

Zgodnie z art. 92c ust. 1 uso organizatorami wypoczynku dzieci i młodzieży mogą być: 

1. szkoły i placówki; 
2. przedsiębiorcy wpisani do rejestru organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych, o którym mowa w art. 22 ust. 2 Ustawy z dnia 24 listopada 2017 roku o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych; 
3. osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, inne niż wymienione w pkt 1 i 2, organizujące wypoczynek w celu: 

• niezarobkowym albo 
• zarobkowym, jeżeli organizowany wypoczynek nie stanowi imprezy turystycznej, o której mowa w art. 4 pkt 2 Ustawy z dnia 24 listopada 2017 roku o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych.

Obowiązki organizatora w zakresie zapewnienia bezpiecznego wypoczynku

Organizator wypoczynku jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki wypoczynku, w szczególności zorganizować wypoczynek w obiekcie lub na terenie spełniającym wymagania ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz warunki higieniczno-sanitarne określone w przepisach o ochronie przeciwpożarowej, ochronie środowiska i Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a w przypadku wypoczynku z udziałem dzieci i młodzieży niepełnosprawnej – organizować wypoczynek w obiekcie lub na terenie dostosowanym do potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności uczestników wypoczynku.

Kwalifikacje wychowawcy (opiekuna) wypoczynku

Przepisy uso przewidują, że wychowawcą wypoczynku może być osoba, która: 

1. nie była karana za: umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece, z wyjątkiem przestępstwa określonego w art. 209 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny, przestępstwo określone w rozdziale 7 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii; 
2. nie posiada orzeczonego zakazu prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi bądź zakazu przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu; 
3. ukończyła 18 lat; 
4. posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe; 
5. ukończyła kurs na wychowawcę wypoczynku.

Wypadek uczestnika wypoczynku – jak prawidłowo postępować?

W przepisach art. 92l uso określono, w jaki sposób prawidłowo postępować, jeżeli doszło do wypadku uczestnika wypoczynku. 

Kierownik wypoczynku lub upoważniony przez niego wychowawca o każdym wypadku podczas wypoczynku zawiadamia niezwłocznie: 

• rodziców uczestnika, który uległ wypadkowi, albo osobę wskazaną przez pełnoletniego uczestnika wypoczynku w karcie kwalifikacyjnej;
• organizatora wypoczynku;
• kuratora oświaty właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania organizatora wypoczynku oraz kuratora oświaty właściwego ze względu na miejsce lokalizacji wypoczynku;
• organ prowadzący szkołę lub placówkę, dyrektora szkoły lub placówki oraz radę rodziców – w przypadku, gdy organizatorem wypoczynku jest szkoła lub placówka;
• prokuratora – w razie wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego;
• państwowego inspektora sanitarnego – w przypadku zatrucia pokarmowego, do którego doszło na terenie kraju. 

Miejsce wypadku należy zabezpieczyć do czasu sporządzenia protokołu powypadkowego.

Kierownik wypoczynku albo upoważniony przez niego wychowawca przeprowadza po wypadku postępowanie powypadkowe oraz sporządza protokół powypadkowy, który powinien zawierać: 

1. imię, nazwisko i adres zamieszkania uczestnika, który uległ wypadkowi; 
2. okoliczności wypadku; 
3. działania podjęte w związku z wypadkiem; 
4. skutki wypadku; 
5. miejscowość lub miejsce i datę sporządzenia protokołu oraz podpis osoby sporządzającej protokół. 

W postępowaniu powypadkowym może uczestniczyć jako obserwator przedstawiciel kuratora oświaty właściwego ze względu na miejsce lokalizacji wypoczynku, a w razie wypoczynku organizowanego przez szkołę lub placówkę – może to być również przedstawiciel organu prowadzącego. 

Protokół powypadkowy sporządza się w 3 egzemplarzach, po jednym dla rodziców uczestnika, który uległ wypadkowi, albo pełnoletniego uczestnika wypoczynku, który uległ wypadkowi, lub osoby wskazanej przez niego w karcie kwalifikacyjnej, organizatora wypoczynku i kuratora oświaty właściwego ze względu na miejsce lokalizacji wypoczynku. 

Jeżeli zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym są zasadne w całości lub w części, kierownik wypoczynku albo upoważniony przez niego wychowawca zmienia lub uzupełnia protokół. 

W przypadku jednak nieuwzględnienia zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym w całości kierownik wypoczynku albo upoważniony przez niego wychowawca wypoczynku pozostawia protokół bez zmian. 

Kierownik wypoczynku, w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, informuje na piśmie zainteresowane osoby o uwzględnieniu w całości lub w części albo nieuwzględnieniu tych zastrzeżeń, wraz z uzasadnieniem.

Odpowiedzialność opiekuna kolonii za wypadek dziecka oraz możliwe roszczenia

Wychowawca wypoczynku, czyli np. opiekun kolonii, jest osobą, na której ciąży obowiązek opieki nad małoletnim, a niedopełnienie tego obowiązku i narażenie uczestnika wypoczynku (dziecka) na niebezpieczeństwo objęte jest odpowiedzialnością karną. 

W razie gdy sprawca powyższego czynu działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 

Jednocześnie nie podlega karze za wymienione przestępstwo sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo. 

W świetle prawa cywilnego natomiast – w związku z wyrządzeniem szkody osobie – przysługuje odpowiednio ustalona suma pieniężna. 

Przykład 1.

Dziecko podczas wypoczynku zorganizowanego w formie kolonii bawiło się na placu zabaw. W trakcie tej aktywności małoletni zachował się w sposób niedozwolony, wskutek czego spadł z urządzenia będącego wyposażeniem placu zabaw, co spowodowało liczne skaleczenia. W tym czasie opiekun wypoczynku był nieobecny. W takich okolicznościach możliwe jest wykazanie związku przyczynowo-skutkowego polegającego na zaistnieniu wypadku dziecka z powodu braku nadzoru ze strony opiekuna. 

W takim przypadku trzeba wystąpić do ubezpieczyciela, a następnie wskazać informacje na temat organizatora wypoczynku i numer jego polisy OC. Jeżeli organizator nie był objęty ubezpieczeniem, roszczenie o odszkodowanie należy skierować bezpośrednio do tego podmiotu.

Przykład 2. 

Kierując roszczenia względem ubezpieczyciela związane z wypadkiem dziecka na kolonii, należy wskazać rodzaj powstałej szkody (uszczerbek na zdrowiu) oraz dokładnie opisać okoliczności wypadku. W dalszej kolejności wymagane jest określenie oczekiwanej kwoty zadośćuczynienia (odszkodowania).

W ramach świadczeń z tytułu wypadku dziecka podczas wypoczynku przyznawane są najczęściej:

• odszkodowanie pieniężne;
• zwrot kosztów wynikających z wypadku, w tym m.in. zwrot kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją oraz opieką nad poszkodowanym dzieckiem.

Wypadek dziecka na kolonii z winy opiekuna – co robić? Podsumowanie

Organizator wypoczynku dzieci i młodzieży, w tym w formie kolonii, jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki wypoczynku. W razie wypadku uczestnika wypoczynku należy niezwłocznie udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu, a następnie przeprowadzić postępowanie powypadkowe. Opiekun kolonii jest osobą, na której ciąży obowiązek opieki nad małoletnim, a niedopełnienie tego obowiązku i narażenie uczestnika wypoczynku (dziecka) na niebezpieczeństwo oznacza odpowiedzialność karną. Jeżeli doszło do wypadku dziecka, rodzice lub opiekunowie mogą żądać odszkodowania ze strony organizatora wyjazdu.