Pijany pracownik a wypadek przy pracy - czy otrzyma świadczenie z ZUS-u z tytułu wypadku przy pracy?
Wskaźnik wypadkowości dotyczący wypadków przy pracy w ostatnim czasie uległ zmniejszeniu. Wypadki przy pracy jednak zdarzały się i zdarzać będą. Niniejszy artykuł przybliży czytelnikom zagadnienie pijany pracownik a wypadek przy pracy, jak kształtuje się sytuacja z wypłatą świadczeń związanych z wypadkiem przy pracy w przypadku ustalenia, że w czasie tego zdarzenia pracownik znajdował się pod wpływem alkoholu.
Jakie zdarzenie będzie uznane za wypadek przy pracy?
Tytułem wstępu należy wskazać jakie zdarzenia kwalifikowane są jako wypadki przy pracy na podstawie Ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Poza tym jako wypadek przy pracy kwalifikuje się również wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone powyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań lub podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony albo przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Rodzaje wypadków przy pracy
Dodatkowo należy wskazać na następujące rodzaje wypadków przy pracy:
śmiertelny wypadek przy pracy,
zbiorowy wypadek przy pracy,
ciężki wypadek przy pracy.
Śmiertelny wypadek przy pracy to wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Ciężki wypadek przy pracy to wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Zbiorowy wypadek przy pracy to wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej 2 osoby.
Świadczenia przysługujące pracownikowi w przypadku wystąpienia wypadku przy pracy
Ubezpieczony, który doznał wypadku przy pracy, może z tego tytułu liczyć na następujące rodzaje świadczeń z ZUS-u:
zasiłek chorobowy,
świadczenie rehabilitacyjne,
zasiłek wyrównawczy,
jednorazowe odszkodowanie,
rentę z tytułu niezdolności do pracy,
rentę szkoleniową,
dodatek pielęgnacyjny,
pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.
Zasiłek chorobowy
Zasiłek chorobowy w przypadku wystąpienia wypadku przy pracy przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu oraz od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy z zastrzeżeniem, że zasiłek ten nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, za które ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.
Świadczenie rehabilitacyjne
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje, gdy ubezpieczony, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.
W tym przypadku wysokość świadczenia podobnie jak w przypadku zasiłku chorobowego wynosi 100% podstawy wymiaru.
Zasiłek wyrównawczy
Zasiłek wyrównawczy otrzyma pracownik, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Jednorazowe odszkodowanie
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy otrzyma ubezpieczony, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Stały uszczerbek na zdrowiu to takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu i nie rokuje poprawy.
Długotrwały uszczerbek na zdrowiu to takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu przez ponad 6 miesięcy, ale jest możliwa poprawa stanu zdrowia.
Jednocześnie, gdy wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, wówczas jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie.
Jednorazowe odszkodowanie podlegać będzie zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, gdy ubezpieczonemu wskutek wypadku przy pracy orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Poza tym jednorazowe odszkodowanie podlegać będzie zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy w stosunku do rencisty została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania decyzji o przyznaniu jednorazowego odszkodowania oraz ustalenia jego wysokości.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
Renta z tytułu niezdolności do pracy będzie przysługiwała ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy.
Świadczenie to przysługuje niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
- niezdolność do pracy,
- wymagany odpowiedni do wieku okres składkowy i nieskładkowy,
- powstanie niezdolności do pracy w okresach wymienionych w ustawie kwalifikujących do uzyskania tego rodzaju świadczenia.
Renta szkoleniowa
Renta szkoleniowa w przypadku niezdolności do pracy powstałej w wyniku wypadku przy pracy wypłacana jest z funduszu wypadkowego i wynosi 100% podstawy wymiaru renty.
O rentę szkoleniową może ubiegać się osoba, w stosunku do której została orzeczona celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, i spełniająca łącznie następujące warunki:
będąca niezdolną do pracy,
mająca wymagany odpowiedni do wieku okres składkowy i nieskładkowy,
jeśli niezdolność do pracy powstała w okresach wymienionych w ustawie kwalifikujących do uzyskania tego rodzaju świadczenia.
Dodatek pielęgnacyjny
Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty pod warunkiem, że osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji bądź ukończyła 75. rok życia. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje jednak osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym.
Pokrycie kosztów leczenia, szczepień i zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne
Pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne następuje w części po złożeniu odpowiednich dokumentów do ZUS-u.
Wyłączenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego
Przepisy ustawy wypadkowej wskazują, że świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa oraz jeżeli ubezpieczony, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających, lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Przykład 1.
Czy pan Józef powinien zostać pozbawiony prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, którego doznał 23 sierpnia 2023 roku, jeżeli poprzedniego dnia uczestniczył w imprezie rodzinnej, na której spożywał alkohol, stwierdzony w organizmie po wypadku, a do wypadku doszło na skutek nakazu pracy pracownikowi na wysokości bez odpowiednich zabezpieczeń wymaganych przy pracy na wysokościach? Ubezpieczony, nawet będąc w stanie nietrzeźwości, nie mógł w przedmiotowej sprawie w żaden sposób przyczynić się do wypadku. Ubezpieczony, pracując, nie miał żadnego wpływu na to, że dojdzie do wypadku, ponieważ to pracodawca nie zapewnił odpowiednich zabezpieczeń. Wobec tego w przedmiotowej sprawie stan nietrzeźwości nie miał żadnego znaczenia dla przebiegu wydarzeń. Stan nietrzeźwości uzasadniałby możliwość pozbawienia świadczeń z ustawy wypadkowej jedynie w sytuacji, gdyby ubezpieczony przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Skierowanie na badania
W przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że ubezpieczony znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych płatnik składek kieruje ubezpieczonego na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie, a obowiązkiem ubezpieczonego jest poddanie się temu badaniu.
Koszty badań zwracane są płatnikowi przez ZUS z zastrzeżeniem, że obciążają one ubezpieczonego, który będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających, lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Podsumowanie - pijany pracownik a wypadek przy pracy
Podsumowując, nie zawsze pracownik, który dozna wypadku przy pracy, będzie pozbawiony świadczeń z ZUS-u związanych z wypadkiem, ponieważ istotne jest, czy przyczynił się do wypadku w stopniu znacznym. Jeśli zostanie ustalone, że stopień przyczynienia się do wypadku takiego pracownika nie jest znaczny, świadczenia powinny zostać mu przyznane.
