Świadczenie wychowawcze i dofinansowanie do żłobka w 2024 r. - dla kogo?

Świadczenie wychowawcze 800+ oraz dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku (400+) są instrumentami pomocy finansowej ze strony państwa dla rodzin wychowujących dzieci. Zasady ich przyznawania unormowano w 2 odrębnych ustawach, przy czym nabycie prawa do każdego z tych świadczeń jest obwarowane odmiennymi warunkami.

Świadczenie wychowawcze (800+)

Celem świadczenia wychowawczego (800+) jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Zasady jego przyznawania określono w przepisach Ustawy z dnia 11 lutego 2016 roku o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Świadczenie na 1 dziecko wynosiło 500 zł a od 2024 roku wzrosło do 800 zł miesięcznie i przysługuje:

• matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, albo
• opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu opiekuna faktycznego, albo
• opiekunowi prawnemu dziecka, albo
• dyrektorowi domu pomocy społecznej, albo
• rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego

– do dnia ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Świadczenie wychowawcze nie przysługuje natomiast, jeżeli:

• dziecko pozostaje w związku małżeńskim;
• dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
• pełnoletnie dziecko ma ustalone prawo do świadczenia wychowawczego na własne dziecko;
• członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Prawo do świadczenia wychowawczego ustalane jest na okres od 1 czerwca do 31 maja roku następnego. Prawo to ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, do końca okresu, o którym mowa w poprzednim zdaniu, nie wcześniej niż od dnia odpowiednio urodzenia się dziecka, objęcia dziecka opieką, przysposobienia dziecka lub faktycznego umieszczenia dziecka w domu pomocy społecznej albo w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.

Od 1 stycznia 2022 roku, zmieniły się zasady naboru wniosków o przyznanie świadczenia wychowawczego. Według nowych zasad obsługę przyjmowania i rozpatrywania wniosków oraz przyznawania świadczenia wychowawczego przejął Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski do ZUS-u składa się na odpowiednim druku (SW-R, SW-O lub SW-D) drogą elektroniczną, pośrednictwem 1 z 3 kanałów:

• Platformy PUE ZUS;
• portalu informacyjno-usługowego Emp@tia, na stronie empatia.mpips.gov.pl;
• bankowości elektronicznej.

Wypłata przyznanego świadczenia odbywa się wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazany we wniosku rachunek bankowy.

Dofinansowanie pobytu w żłobku („400+”)

Od 1 kwietnia 2022 roku można składać do ZUS-u wnioski o dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Podobnie jak w przypadku świadczenia 500+, prawo do dofinansowania nie zależy od dochodów rodziny. Zasady przyznawania tego świadczenia uregulowano w art. 64c-64p Ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.

Dofinansowanie przysługuje rodzicom dziecka, opiekunowi prawnemu lub osobie, której sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem, jeśli dziecko uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego lub korzysta z opieki dziennego opiekuna i na to dziecko nie przyznano rodzinnego kapitału opiekuńczego (RKO).

Na dzieci, na które został przyznany RKO i kapitał ten został przez matkę albo ojca pobrany w łącznej przysługującej wysokości przed ukończeniem przez dziecko 36. miesiąca życia, dofinansowanie 400+ przysługuje po ukończeniu przez dziecko 36. miesiąca życia. Na dane dziecko, za ten sam okres, można otrzymać dofinansowanie albo RKO. Dlatego należy wybrać rodzaj wsparcia na drugie lub kolejne dziecko w rodzinie w wieku od 12. do 35. miesiąca, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego lub jest pod opieką dziennego opiekuna.

Dofinansowanie wynosi maksymalnie 400 zł miesięcznie na dziecko, ale nie więcej niż wysokość opłaty ponoszonej za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Przez opłatę należy rozumieć miesięczną kwotę, płaconą już po uwzględnieniu zniżek, dotacji z budżetu gminy lub środków unijnych. Do opłaty nie wlicza się opłaty za wyżywienie.

Dofinansowanie jest przekazywane przez ZUS do 20. dnia każdego miesiąca za poprzedni miesiąc, na rachunek bankowy podmiotu prowadzącego żłobek, klub dziecięcy, zatrudniającego dziennego opiekuna lub na rachunek bankowy dziennego opiekuna, który prowadzi własną działalność.

Wniosek o dofinansowanie można złożyć najwcześniej w dniu, w którym dziecko zacznie uczęszczać do żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna. Jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu 2 miesięcy od tego dnia, ZUS przyzna dofinansowanie od dnia, w którym dziecko rozpoczęło pobyt w żłobku, klubie dziecięcym lub u opiekuna dziennego. Jeśli wniosek zostanie złożony później, ZUS przyzna dofinansowanie od miesiąca, w którym złożono wniosek. Wnioski składa się na odpowiednim druku (DZ-R, DZ-O, DZ-D) elektronicznie – podobnie jak wnioski o świadczenie 500+.

Podsumowując, prawo do świadczenia 500+ przysługuje szerokiemu kręgowi osób uprawnionych – rodzinom z dziećmi na utrzymaniu, do ukończenia przez nie 18. roku życia. Grupa uprawnionych do dofinansowania 400+ jest mniej liczna, są to bowiem rodzice dzieci uczęszczających do żłobków, na które nie przyznano rodzinnego kapitału opiekuńczego. Tym, co łączy oba świadczenia, jest zasada, że są one przyznawane bez względu na dochód osiągany przez rodzinę. Tak więc uprawnienie do dofinansowania 400+ może przysługiwać tylko części spośród osób pobierających świadczenie 500+.